Program do kompresji plików – program do kodowania danych w taki sposób, aby zajmowały jak najmniej przestrzeni na dysku.

Współcześnie istnieje kilkadziesiąt formatów skompresowanych archiwów, z których najpopularniejszym jest ZIP, obsługiwany przez prawie wszystkie dostępne aplikacje. Programy dostępne na rynku (freeware i shareware) obsługują różne zestawy formatów kompresji.

Programy do kompresji wykonują dwojakiego rodzaju czynności:

• służą ich posiadaczom do tworzenia własnych archiwów
• pozwalają otwierać archiwa otrzymane od innych osób lub pobrane z Internetu.

Program powinien przede wszystkim dysponować możliwością otwierania archiwów w wielu formatach. Do najczęściej obecnie używanych można zaliczyć ZIP, ARJ, CAB, ACE, RAR, 7-zip. Zazwyczaj programy obsługują więcej formatów w procesie dekompresji niż kompresji, gdyż nie wiadomo, jakim formatem posłuży się twórca archiwum.

Skompresowane archiwa można zazwyczaj tworzyć trzema technikami:

• Otwarcie programu i zbudowanie archiwum z jego poziomu, za pomocą wewnętrznego menedżera plików, np. Eksploratora w środowisku Windows.
• Otwarcie programu i przeciągnięcie plików do menedżera.
• Wykorzystanie polecenia kompresowania w menu kontekstowym myszy.

Niektóre programy udostępniają także specjalne kreatory, które przeprowadzają początkującego użytkownika przez kolejne etapy budowania archiwum, a są też takie, które oferują technikę kompresji z wiersza poleceń.

Z punktu widzenia wygody użytkowania kluczowe jest zintegrowanie programu z prawym klawiszem myszy (tzw. shell extension) w Eksploratorze Windows lub każdym innym menedżerze plików, który wykorzystuje tę cechę (m.in. Total Commander).

Technika ta udostępnia zarówno kompresowanie, jak i dekompresowanie (ekstrakcja) plików. W tym drugim przypadku dekompresja powinna mieć trzy opcje – ekstrakcja w miejscu położenia archiwum, ekstrakcja w podkatalogu o nazwie archiwum i ekstrakcja w dowolnie wybranym katalogu.

Opatrzenie archiwum hasłem rezerwuje dostęp do pliku jedynie dla posiadaczy hasła. Z kolei rzadziej spotykane szyfrowanie przetwarza zawartość archiwum w sposób uniemożliwiający w praktyce odtworzenie go w jakimkolwiek innym programie. Innym elementem bezpieczeństwa jest zintegrowanie programu kompresującego ze skanerem antywirusowym obecnym w systemie użytkownika.

Dla wygody odbiorcy można utworzyć archiwum w postaci pliku wykonywalnego. Odbiorca nie musi wówczas posiadać programu do dekompresji – wystarczy, że uruchomi plik archiwum, co spowoduje automatyczne rozpakowanie jego zawartości do wskazanego w opcjach katalogu. Nazywa się je plikami samorozpakowującymi.

Pobrane z witryny czy otrzymane pocztą archiwum trzeba niekiedy przejrzeć przed rozpakowaniem. Niektóre programy udostępniają własne, proste przeglądarki plików tekstowych i graficznych.

Programy zawierają na ogół szereg narzędzi do zarządzania tworzonym czy otwieranym archiwum, które mogą być przydatne w rozmaitych sytuacjach.

• Testowanie archiwum – proste narzędzie służące do szybkiego przetestowania poprawności archiwizacji. W jej toku zawsze może się przydarzyć jakiś błąd, a dzięki poleceniu Test możemy natychmiast sprawdzić poprawność.
• Naprawa archiwum – polecenie Repair służy do naprawienia błędu, który pojawił się w archiwum i uniemożliwia jego poprawną dekompresję.
• Podział i scalanie archiwum – narzędzie to służy do dzielenia gotowego archiwum na mniejsze części oraz scalania podzielonego archiwum do postaci jednolitego pliku. Może być niezbędne wtedy, gdy np. chcemy przesłać duży plik pocztą elektroniczną.
• Instalowanie dokumentów – funkcja Checkout pozwala rozpakować pliki w katalogu na dysku i utworzyć oddzielną grupę w menu Windows, która zawiera skróty do dokumentów i programów znajdujących się w archiwum. Może to być przydatne wtedy, gdy otrzymujemy kilka lub więcej dokumentów, które chcielibyśmy trzymać w oddzielnym katalogu i mieć łatwy do nich dostęp. Tego rodzaju „instalację” można usunąć ręcznie, gdyż nie pojawia się w panelu Dodaj/Usuń programy.
• Kopia zapasowa – funkcja Backup, w niektórych programach zautomatyzowana, pozwala tworzyć kopie zapasowe skompresowanego archiwum. Można ją wykorzystać, zwłaszcza stosując automatyzację, do powtarzalnego tworzenia kopii kluczowych danych, jak książki adresowe, istotne dokumenty itd.

Skompresowane pliki są często wysyłane przez Internet. Wiele programów udostępnia połączoną funkcję kompresji i uruchomienia poczty elektronicznej z gotowym, skompresowanym załącznikiem. Rzadziej spotyka się technikę jednoczesnej kompresji i wysyłki na serwer FTP, skąd archiwum może być pobrane przez inne osoby.

• Kodowanie Huffmana
• Transformata Burrowsa-Wheelera

• system plików

• Maximum Compression – porównanie programów kompresujących dane