Prikazy (ros.Приказы) – dawne państwowe urzędy centralne w Rosji, funkcjonujące od XV do XVIII wieku, będące odpowiednikami współczesnych ministerstw. Na czele prikazów stali bojarzy[1]. Każdy prikaz miał swoją kancelarię kierowaną przez diaka[a][2], któremu podlegało do 50 poddiaków zajmujących się biurokracją. Znaczny rozwój prikazów nastąpił w XVI i XVII wieku. W latach 1717-1720 Piotr I zastąpił je kolegiami.
Rodzaje prikazów
Prikaz Spraw Wojskowych (razriadnyj) – zajmował się rekrutacją do wojska, ewidencjonowaniem żołnierzy, przeprowadzaniem przeglądów oddziałów oraz aktualizacją wykazów ludzi udających się na wyprawy z carem;
Prikaz Dóbr Ziemskich (pomiestnyj) – odpowiedzialny za rozdawanie majątków ziemskich w ramach nagrody za służbę, prowadzenie wykazu rozdanych majątków, nadzorowanie działalności gospodarczej szlachty w nadanych posiadłościach, ściąganie podatków z włości oddanych w użytkowanie oraz rozstrzyganie sporów o ziemie;
Prikaz Skarbowy (kazionnyj) – zarządzał ściąganiem danin od poddanych, wypłatą pensji pracownikom, pozyskiwaniem funduszy na wyprawy wojenne oraz przeprowadzaniem reform pieniężnych;
Prikaz Poselski (posolskij) – zajmował się zatwierdzaniem projektów ustaw, reform i nowych praw oraz kształtowaniem polityki zagranicznej;
Suplik (czełobitiennyj);
Prikaz Wielkiego Dworu (bolszowo dworca);
Prikazy Arsenalskie, Uzbrojenia, Puszkarskie, Spraw Kamiennych – odpowiadały za zaopatrywanie wojska w broń, jej produkcję oraz zarządzanie fortyfikacjami;
Prikaz do Spraw Rozbojów – nadzorował pracę starostów, zajmował się przestępstwami. Później wyodrębniono w jego ramach także Prikazy Ziemski, Chołopi, Moskiewski i Włodzimierski (dwa ostatnie miały charakter sądowy).
Uwagi
↑Diak - godność naczelników i sekretarzy kancelarii różnych urzędów.
Przypisy
↑MichałM.SczanieckiMichałM., KatarzynaK.Sójka-ZielińskaKatarzynaK., Powszechna historia państwa i prawa, Wyd. 7 zm, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 196, ISBN 978-83-01-11441-1 [dostęp 2023-09-14].
