Pomnik strzelców łotewskich
Latviešu strēlnieku piemineklis
| Państwo
|
 Łotwa
|
| Miejscowość
|
Ryga
|
| Miejsce
|
Plac Strzelców Łotewskich
|
| Materiał
|
czerwony granit
|
| Data odsłonięcia
|
1971
|
| Ważniejsze przebudowy
|
2000
|
Położenie na mapie Łotwy  Pomnik strzelców łotewskich |
| 56°57′N 24°06′E/56,946800 24,105800
|
|
|
Pomnik strzelców łotewskich – pomnik w Rydze, na Placu Strzelców Łotewskich, nad Dźwiną, na osi Mostu Kamiennego.
Historia
Budowa pomnika
Pomnik miał powstać w ramach obchodów 50. rocznicy rewolucji październikowej. Pierwotnie poświęcony był jedynie czerwonym strzelcom łotewskim, walczącym podczas wojny domowej w Rosji po stronie bolszewików[1]. Konkurs na jego projekt Rada Ministrów Łotewskiej SRR rozpisała w 1966 r.[2], do udziału w nim zgłoszono 34 projekty[1].
Drugą nagrodę w konkursie otrzymał projekt Jurisa Maurinsa. Zaproponowany przez niego pomnik przedstawiał trzy kamienne głowy strzelców, zwrócone w trzy strony, na jednym postumencie[3]. Pierwsze miejsce zajął natomiast projekt Valdisa Albergsa, zakładający wzniesienie trzech stojących postaci umundurowanych strzelców na tle ściany, na której ukazano kolejne twarze[3]. Ostatecznie żadna z tych koncepcji nie została zrealizowana w pierwotnym wariancie. Projekt Albergsa wykorzystano do stworzenia szerzej zakrojonego planu całego kompleksu memorialnego, w którego skład oprócz pomnika wszedł również gmach muzeum poświęconego czerwonym strzelcom łotewskim. Został on zaprojektowany przez architektów Gunārsa Lūsisa-Grīnbergsa i Dzintrasa Dribę oraz rzeźbiarza Valdisa Albergsa[3].
Pomnik ostatecznie nie powstał w planowanym terminie. Podczas pracy nad rzeźbami w czerwonym granicie, prowadzonej bezpośrednio na placu nad Dźwiną pod ochronnym zadaszeniem, doszło do pożaru. Podczas jego gaszenia gotowe już rzeźby zostały zalane wodą, w rezultacie czego popękały. Zdecydowano o ustawieniu ich w taki sposób, by ubytki nie były widoczne – plecami do siebie, na jednym postumencie[3]. Pomnik został odsłonięty 22 kwietnia1971 r.[4][3] Muzeum-Pomnik Czerwonych Strzelców Łotewskich funkcjonowało już wtedy od roku[5].
Początkowo na postumencie monumentu nie było żadnego napisu. Dopiero w 1977 r. zawieszono na nim tablicę z napisem „Czerwonym strzelcom łotewskim” w językach łotewskim i rosyjskim[3].
Przed pomnikiem odbywały się oficjalne uroczystości, m.in. przyjęcia w poczet pionierów[3].
Pomnik po odzyskaniu niepodległości przez Łotwę
W 2000 r. zmieniono znaczenie pomnika, zawieszając nową tablicę z napisem „Strzelcom łotewskim 1915–1920”[4]. Tym samym monument upamiętnia walkę strzelców łotewskich w całym okresie istnienia formacji – podczas I wojny światowej w Armii Imperium Rosyjskiego i następnie w rosyjskiej wojnie domowej. Wcześniej, w 1993 r., muzeum strzelców łotewskich zostało zamknięte, a w jego budynku otwarto Muzeum Okupacji[5]. O zmianę napisu na pomniku oraz o jego renowację starał się jeden z autorów kompleksu pomnikowego, architekt Lūsis-Grīnbergs, choć nie jest jasne, czy chciał on w ten sposób zatrzeć pamięć o swoim zaangażowaniu w upamiętnianie komunistycznych bojowników, czy ochronić swoje dzieło przed demontażem. Nie mogąc doczekać się pozytywnej odpowiedzi w sprawie odnowienia pomnika, architekt sam demonstracyjnie zaczął czyścić postument rzeźby. Dopiero wtedy tablica na pomniku została zmieniona[3].
W 2006 r. monument został odnowiony[4].
Opis
Pomnik ma wysokość 13 metrów i został wykonany z czerwonego granitu przywiezionego z Ukrainy[5]. Przedstawia trzy postacie w mundurach strzelców łotewskich: robotnika, chłopa oraz komisarza[4]. Na piersi jednego ze strzelców (robotnika) widnieje Order Czerwonego Sztandaru[3]. Strzelcy zwróceni są twarzami w stronę Dźwiny. Ustawienie figur symbolizuje gotowość przedstawionych postaci do obrony Łotwy przed wrogiem[5].
Przypisy
