Polski standard TV analogowej D1 – powstał w Polsce wraz z wprowadzeniem fonii NICAM. Próbne transmisje sygnału telewizyjnego TVP z fonią NICAM zapoczątkowano w 1994 r., zaś regularną emisję rozpoczęto w styczniu 1997 r.
Aby umożliwić transmisję fonii NICAM na podnośnej 5,85 MHz, w standardzie D ograniczono prawą wstęgę wizji z 6 do 5 MHz, kształtując sygnał składowy wizji tak, jak dla standardu B i G, zachowując jednak nominalną szerokości kanału 8 MHz i niezmienione parametry fonii podstawowej. Tak zmodyfikowany standard D znany jest jako standard D1. Oznaczenie „D1” pojawiło się od drugiej połowy lat dziewięćdziesiątych w publikacjach Instytutu Łączności, w wymaganiach technicznych Ministra Łączności, a także w koncesjach nadawczych.
Tę zmianę standardu z D i K na D1 wprowadzono niepostrzeżenie, gdyż najczęściej nie wiązało się to z jakimikolwiek modyfikacjami technicznymi u nadawców. Już bowiem znacznie wcześniej nadawcy bezwiednie stosowali nie nazwany jeszcze standard D1, a to za sprawą producentów urządzeń nadawczych i modulatorów dla potrzeb telewizji kablowej, którzy od dawna używali jednego typu filtrów kształtujących sygnał składowej wizji, uniwersalnych dla standardów B, G, D i K. Dobrowolnie ograniczali w ten sposób górną wstęgę wizji do 5 MHz i to niezależnie od tego czy i jakie sygnały składowe fonii analogowej i (lub) cyfrowej zawierał sygnał telewizyjny. Było to zresztą uzasadnione faktem, że w tamtym czasie w zasadzie nie było już na rynku odbiorników, które byłyby w stanie odebrać pełne wizyjne pasmo 6 MHz, gdyż w odbiornikach (przeważnie zresztą wielosystemowych) stosowano dla standardów B, G, D i K również uniwersalne, 5 megahercowe filtry kształtujące częstotliwość pośrednią wizji.
Parametry polskiego standardu TV analogowej D1 oraz jego modyfikacji dla praktycznego stosowania w transmisjach przewodowych, a w tym w telewizji kablowej
| PARAMETR
|
D1 w emisji antenowej (dotyczyło okresu przed 2013-07-24)
|
D1 w transmisjach przewodowych
|
| 1. Sygnał składowy wizji:
|
Jak dla standardów: B, G
|
Jak dla standardów: B, G
|
| 1.1. Nominalna szerokość górnej wstęgi bocznej:
|
5,0 MHz
|
5,0 MHz
|
| 1.2. Nominalna szerokość dolnej wstęgi bocznej:
|
0,75 MHz
|
0,75 MHz
|
| 1.3. System chrominancji PAL:
|
+ 4,43 MHz
|
+ 4,43 MHz
|
| 1.4. System chrominancji SECAM:
|
Nie stosowało się
|
+ 4,25 i + 4,41 MHz
|
| 1.5. Rodzaj i polaryzacja modulacji wizji:
|
C3F neg.
|
C3F neg.
|
| 2. Sygnał składowy fonii analogowej:
|
Jak dla standardów: D, K
|
Jak dla standardów: D, K
|
| 2.1. Rodzaj modulacji:
|
F3E
|
F3E
|
| 2.2. Częstotliwość nośnej fonii analogowej w stosunku do nośnej wizji:
|
+ 6,5 MHz
|
+ 6,5 MHz
|
| 2.3 Preemfaza
|
50 µs
|
50 µs
|
| 2.4. Stosunek mocy wartości szczytowej nośnej wizji i nośnej fonii analogowej:
|
20:1
|
20:1
|
| 2.5. Częstotliwość nośna drugiej fonii analogowej (stereo A2) w stosunku do nośnej wizji:
|
Nie stosowało się
|
6,258 MHz
|
| 2.6. Stosunek mocy wartości szczytowej nośnej wizji i nośnej drugiej fonii analogowej (stereo A2):
|
Nie stosowało się
|
100:1
|
| 3. Sygnał składowy fonii cyfrowej:
|
NICAM
|
NICAM
|
| 3.1. Rodzaj modulacji:
|
DQPSK
|
DQPSK
|
| 3.2. Przepływność bitowa:
|
728 kbit/s
|
728 kbit/s
|
| 3.3. Częstotliwość nośnej fonii cyfrowej w stosunku do nośnej wizji:
|
+ 5,85 MHz
|
+ 5,85 MHz
|
| 3.4. Stosunek mocy wartości szczytowej nośnej wizji i nośnej fonii cyfrowej:
|
100:1
|
100:1
|
| 4. Najniższa granica kanału w stosunku do nośnej wizji:
|
– 1,25 MHz
|
– 1,25 MHz
|
| 5. Plan kanałów w. cz.:
|
Jak dla standardów D, K w eterze
|
Jak dla standardów D, K w TVK
|
| 5.1. Nominalna szerokość pasma kanału TV:
|
8 MHz
|
8 MHz
|
| 5.2. Dolne pasmo specjalne:
|
Nie stosowało się
|
S01...S08 (110...174 MHz)
|
| 5.3. Pasmo VHF, 3 zakres:
|
K6...K12 (174...230 MHz)
|
K06...K12 (174...230 MHz)
|
| 5.4. Górne pasmo specjalne:
|
Nie stosowało się
|
S09...S17 (230...302 MHz)
|
| 5.5. Pasmo specjalne rozszerzone:
|
Nie stosowało się
|
S18...S38 (302...470 MHz)
|
| 5.6. Pasmo UHF, 4 zakres:
|
21...37 (470...606 MHz)
|
K21...K37 (470...606 MHz)
|
| 5.7. Pasmo UHF, 5 zakres:
|
38...60 (606...790 MHz)
|
K38...K60 (606...790 MHz)
|
| 5.8. Pasmo UHF, 5 zakres rozszerzony:
|
Nie stosowało się
|
K61...K69 (790...862 MHz)
|
Uwagi
- System koloru SECAM jest nieodmiennie związany z niektórymi sygnałami TV analogowej pochodzącymi z zagranicy, występuje więc z konieczności w niektórych sytuacjach zamiast systemu PAL.
- W standardzie „D1” analogowy system dwóch dźwięków (tzw. „czeska” stereofonia A2), może występować nie tylko zamiennie, ale także równocześnie z fonią cyfrową NICAM. Niektórzy producenci oferują modulatory TV do transmisji przewodowych w standardzie D1, umożliwiające równoczesną transmisję dźwięku dwukanałowego w standardach A2 „czeskim” i NICAM. Modulatory te standardowo wytwarzające sygnał telewizyjny z fonią A2 „czeską”, mogą być dodatkowo wyposażone w moduł fonii NICAM. Przy wprowadzeniu modułu fonii NICAM, oczywiście nie likwidowana jest fonia podstawowa 6,5 MHz, aby prawidłowo pracowały odbiorniki MONOFONICZNE nie wyposażone w możliwość odbioru fonii NICAM. Przy wprowadzeniu modułu fonii NICAM nie musi być też likwidowana fonia dodatkowa 6,258 MHz, aby prawidłowo pracowały również odbiorniki STEREOFONICZNE nie wyposażone w możliwość odbioru fonii NICAM.
- Łatwo zauważyć w planie kanałów brak numeracji poniżej K6. Historycznie w planie OIRT występowały kanały 1...5 oznaczone jako R1...R5:
- Pasmo VHF, 1 zakres: R1 (48,5... 56,5 MHz), R2 (58...66 MHz)
- Pasmo VHF, 2 zakres: R3…R5 (76...100 MHz)
- Podstawowe źródło:
Załącznik nr 21 do rozporządzenia Ministra Łączności z dnia 4 września 1997 r. pod tytułem „Wymagania techniczne dotyczące elementów składowych telewizji kablowej”, Ministerstwo Łączności, Warszawa 1997, a szczególnie strona 325, tabela zatytułowana: „Załącznik – Parametry stosowanych w Polsce standardów telewizyjnych”.
Zobacz też