PROFILPELAJAR.COM

Polska Organizacja Zbrojna „Znak”
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
	Historia
Data sformowania	październik 1939
Data rozformowania	1943
Pierwszy dowódca	Bolesław Aleksander Pałczyński
	Dane podstawowe
Liczebność	ponad 21 tys.

Polska Organizacja Zbrojna (następnie Polska Organizacja Zbrojna „Znak”) – organizacja konspiracyjna działająca od października 1939. Początkowo założona w Łowiczu, następnie objęła działaniem większość województw centralnej Polski. W 1942 została scalona z Armią Krajową.

Historia

Organizacja POZ powstała w październiku 1939, założona przez oficerów i podoficerów 10 pułku piechoty w Łowiczu, pod dowództwem kpt. Bolesława Aleksandra Pałczyńskiego „Bolek”. Od października 1939 do kwietnia 1940 organizacje POZ powstały w Łęczycy, Kutnie i Skierniewicach. Powstała również w Warszawie i powiecie warszawskim. W kwietniu 1940 doszło do połączenia POZ z Chłopską Organizacją Wolności „Racławice”, uznając że „Racławice” zajmą się stroną polityczną, zaś POZ stroną wojskową działań.

W kwietniu 1940 powołano Komendę Główną Polskiej Organizacji Zbrojnej w składzie:

komendant - kpt. dypl. Kazimierz Różycki, „Grot” (poprzednio komendant oddziałów zbrojnych „Racławic”);
szef Sztabu - por. Janusz Piechocki „Janusz”, „Okularnik”, „Szron”, „Świst”.
Wydział I Organizacyjnego - kierownik por. Mirosław Czajkowski
Wydział II Wywiadu - kierownik kpt. Paweł Kochmański „Grom”, „Rola”, następnie por. Stanisław Kaczor „Filip”; Zastępca kierownika Wydziału II - por. Janusz Kulesza „Szmit”;
Płatnik - Artur Pieńkowski;
Kierownik legalizacji - Jan Żebrowski „Pucio”;
szef prasy POZ - Józef Żebrowski „Józef”;
członek Komendy Głównej i komendant okręgu Warszawa Miasto - kpt. Wacław Janaszek „Jaryna”, „Radomski”, „Bolek”;
członek Komendy Głównej – por. Wacław Chojna „Horodyński”, „Młotek”, „Świerczyński”; szef II Oddziału – wywiad i kontrwywiad; od XII 1941 komendant powiatu warszawskiego: Radość, Pruszków, Włochy, Ożarów, Rembertów, Legionowo, Piastów;
członek Komendy Głównej i komendant okręgu Warszawa Województwo - kpt. Bolesław Aleksander Pałczyński „Bolek”;
członkowie Komendy Głównej: por. Barbasiewicz „Śmierczyński”, kpt. Stanisław Sieczkowski, Paweł Kochmański i Zenon Federowicz, „Akerman”
komendant Okręgu Częstochowsko-Kieleckiego - por. Tadeusz Więckowski, następnie rtm. Franciszek Blechowski „Sarna”;
komendant Okręgu Lublin - Franciszek Trojanowski „Trybunalski”;
komendant Okręgu Mazowsze (Włocławek, Płock, Kutno, Gostynin) - kpt. Mieczysław Teodorczyk „Roman”, „Namur”^[1]. W początkach 1941 komendantem organizacji śląskiej został Ludosław Drozdowski.

Po zjednoczeniu z CHOW „Racławicami”, organizacja POZ objęła: Warszawę, województwo warszawskie, krakowskie, lubelskie, kieleckie (Okręg Częstochowsko-Kielecki), północną cześć Mazowsza oraz sąsiadujące z tym terenem powiaty, zaliczane do Pomorza powiaty Rypin i Lipno.

W 1940 do POZ przyłączyły się Wojskowa Organizacja Wolności „Znak”, opierająca swoją działalność na Związku Oficerów Rezerwy i Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Od tego czasu przyjęto nazwę Polska Organizacja Zbrojna „Znak". W sierpniu 1940 do POZ „Znak” przyłączyła się część organizacji Związku Czynu Zbrojnego (Okręgi: Warszawski, Lubelski i Kielecki). W II połowie 1940 do POZ „Znak” przyłączyła się oparta na członkach PPS, Polska Organizacja Bojowa, działająca na terenie województwa łódzkiego.

Struktura POZ „Znak” opierała się na okręgach, odpowiadających województwom i komendach powiatowych, które miały organizować bataliony, składające się z kompanii, a te z plutonów. Pluton miał się składać z trzech drużyn, a te z dwóch sekcji liczących po 5 osób. Rozwinięto również działalność wydawniczą. Wydawano pisma: „Wojsko i Niepodległość”, „Żołnierz Polski” i „Dwa Dni”.

W lutym 1941, na Komendanta Głównego POZ „Znak” w ramach przygotowania do akcji scaleniowej został wyznaczony przez Komendanta Głównego ZWZ ppłk Hieronim Suszczyński, który prawdopodobnie funkcję tę objął w kwietniu 1941. W sierpniu 1942 rozpoczęło się scalenie okręgów POZ „Znak” z Armią Krajową. Przekazano do AK 21 560 żołnierzy (oficerów, podoficerów i szeregowych) zorganizowanych w 614 plutonach^[1]. M.in. w ramach obwodu Warszawa-Śródmieście z POZ „Znak” przekazano do AK 25 plutonów zorganizowanych w 11 kompaniach (1190 żołnierzy, w tym 145 kobiet), dowodzonych przez kpt. Stanisława Steczkowskiego „Zagończyk” Scalono wówczas batalion „Vistula” (jako I batalion), batalion im. W. Łukasińskiego (jako II batalion), oraz dwie kompanie, które utworzyły III Batalion „Chrobry”. Proces scalenia został zakończony na początku 1943^[2].

Upamiętnienie

Od września 2007 imię Polskiej Organizacji Zbrojnej nosi Publiczne Gimnazjum w Bodzanowie. W miejscowości tej 18 września 1942 doszło do egzekucji 13 członków POZ, co upamiętniono w 1946 pomnikiem, i w 2007 tablicą przed szkołą^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b Edward Marian Tomczak. Polska Organizacja Zbrojna w Łowiczu. „Mazowieckie Studia Humanistyczne”. 1, s. 140-141, 1998. [dostęp 2012-01-31].
↑ Polskie Siły Zbrojne w Drugiej Wojnie Światowej. T. III Armia Krajowa. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen Sikorskiego, 1950, s. 163.
↑ Polska Organizacja Zbrojna. Strona Publicznego Gimnazjum w Bodzanowie. [dostęp 2012-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 listopada 2012)]. (pol.).

Bibliografia

Polskie Siły Zbrojne w Drugiej Wojnie Światowej. T. III Armia Krajowa. Londyn: Instytut Historyczny im. Gen Sikorskiego, 1950.
Edward Marian Tomczak. Polska Organizacja Zbrojna w Łowiczu. „Mazowieckie Studia Humanistyczne”. 1, 1998. [dostęp 2012-01-31].