Polscy absolwenci francuskich wyższych szkół wojskowych

Polscy absolwenci francuskich wyższych szkół wojskowych – oficerowie Wojska Polskiego, którzy w latach 1921-1939 ukończyli studia we francuskich wyższych szkołach wojskowych, w tym w Wyższej Szkole Wojennej (franc. École Supérieure de Guerre) i Morskiej Szkole Wojennej (franc. École de Guerre Navale) w Paryżu.

19 lutego 1921 roku w Paryżu podpisany został polsko-francuski układ polityczny i konwencja wojskowa. Artykuł VII pkt b stanowił, że Polska „przydzielać będzie do szkół i oddziałów wojskowych armii francuskiej w celu odbycia cyklu wyszkolenia pewną ilość oficerów, według ustalenia między Sztabami Generalnymi”.

W latach 1920–1939 École Supérieure de Guerre ukończyło 53 oficerów WP. Kolejnych 10 oficerów MW ukończyło studia w École de Guerre Navale. W tym samym czasie, Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie opuściło 937 absolwentów. Ogółem 1000 oficerów WP uzyskało tytuły naukowe oficerów dyplomowanych (do 1928 – „oficerów Sztabu Generalnego”). Z powyższego zestawienia wynika, że słuchacze ÉSdeG i ÉdeGN stanowili tylko 6,3% wszystkich oficerów dyplomowanych.

Według stanu z 1 maja 1939 roku w Wojsku Polskim było 18.668 oficerów, z czego – 903 dyplomowanych (4,84%).

Absolwenci ÉSdeG w latach 1919-1934

Lp. stopień imię i nazwisko absolwenta lata nauki stanowisko we wrześniu 1939 roku uwagi
1 płk Józef Zając 1919-1920 naczelny dowódca lotnictwa i OPL generał dywizji
2 ppłk piech. Franciszek Wład[1] 1919-1921 dowódca dywizji piechoty generał brygady
3 ppłk piech. Tadeusz Kasprzycki[1] minister spraw wojskowych generał dywizji
4 mjr piech. Jan Jagmin-Sadowsk[1] dowódca grupy operacyjnej generał brygady
5 ppłk piech. Władysław Bortnowski[2] 1920-1922 dowódca armii generał dywizji
6 ppłk kaw. Juliusz Kleeberg[2] zastępca dowódcy okręgu korpusu generał brygady
7 mjr piech. Józef Jaklicz[2] zastępca szefa Sztabu Naczelnego Wodza generał brygady
8 mjr piech. Eugeniusz Pieczonka[2] - podpułkownik od 31 XII 1927 w stanie spoczynku
9 rtm. Tadeusz Kobylański[2] - podpułkownik służba dyplomatyczna
10 kpt. piech. Stefan Uziembło[2] - kapitan skreślony z listy oficerów WP
11 kpt. art. Roman Michałowski[2] 1920-1922 - podpułkownik służba dyplomatyczna
12 rtm. Janusz Iliński[2] oficer sztabu Misji Wojskowej gen. Norwid-Neugebauera podpułkownik od 30 XI 1931 w rezerwie
13 płk piech. Michał Żymierski 1921-1923 - marszałek Polski skreślony z listy oficerów WP
14 ppłk kaw. Władysław Anders dowódca brygady kawalerii generał broni
15 ppłk piech. Jerzy Ferek-Błeszyński - tytularny generał brygady od 31 I 1939 w stanie spoczynku
16 ppłk piech. Wacław Stachiewicz szef Sztabu Naczelnego Wodza generał dywizji
17 ppłk piech. Wacław Piekarski 1922-1924 dowódca dywizji piechoty generał brygady
18 ppłk art. Fryderyk Douglas - podpułkownik zm. 26 III 1928 Poznań
19 płk art. Edmund Knoll-Kownacki dowódca grupy operacyjnej generał brygady
20 ppłk art. Stanisław Maksymilian Markus - pułkownik od 29 II 1932 w stanie spoczynku
21 mjr art. Jerzy Łunkiewicz zastępca szefa departamentu pułkownik
22 rtm. Julian Moszyński[3] - rotmistrz
23 płk piech. Wacław Wieczorkiewicz 1923-1925 dowódca okręgu korpusu generał brygady
24 ppłk kaw. Jan Władysław Rozwadowski - pułkownik od 31 III 1933 w stanie spoczynku
25 mjr art. Marian Korewo zastępca szefa sztabu naczelnego dowódcy lotnictwa i OPL generał brygady
26 ppłk sap. Tadeusz Zieleniewski 1923-1924 dowódca dywizji piechoty pułkownik
27 mjr obs. Zbigniew Prażmowski - podpułkownik obserwator służba zagraniczna
28 płk art. Franciszek Kleeberg 1924-1925 dowódca okręgu korpusu i samodzielnej grupy operacyjnej generał dywizji
29 ppłk piech. Otton Matuszek 1924-1926 - podpułkownik
30 mjr kaw. Ludwik Schweizer dowódca pułku kawalerii pułkownik
31 mjr art. Czesław Kunert - podpułkownik uzbrojenia od 31 VIII 1935 w stanie spoczynku
32 mjr piech. Jan III Kowalewski[4] 1925-1927 I oficer sztabowy do zleceń ministra spraw wojskowych podpułkownik
33 mjr sap. Jerzy Piotr Levittoux[5] attaché wojskowy pułkownik broni pancernych
34 mjr kaw. Zygmunt Wołowski[4] - major
35 mjr sap. Mieczysław Józef Wilczewski[6] 1926-1928 szef sztabu grupy operacyjnej podpułkownik saperów
36 rtm. Eugeniusz II Chrzanowski[6] podpułkownik kawalerii
37 kpt. art. Stanisław I Królikiewicz[6] w marcu 1939 roku dowódca 20 dac podpułkownik artylerii
38 mjr lek. Franciszek Waga[7]. 1926 - podpułkownik lekarz
39 mjr kaw. Stanisław I Chmielowski[8] 1927-1929 oficer sztabu Misji Wojskowej gen. Burchardt-Bukackiego major kawalerii od 30 XI 1933 w stanie spoczynku
40 mjr art. inż. Stanisław Kopański szef Oddziału III Sztabu Naczelnego Wodza generał dywizji
41 rtm. Stefan Mossor 1928-1930 dowódca pułku kawalerii generał dywizji
42 kpt. Gustaw Łowczowski attaché wojskowy generał brygady
43 mjr piech. Ludwik Strugała 1929-1931 - podpułkownik piechoty zm. 4 VIII 1935 Niedźwiedź
44 kpt. piech. Stanisław Wrona - kapitan od 30 VI 1934 w rezerwie
45 ppłk art. Stanisław Tatar 1930-1932 dowódca artylerii dywizyjnej generał brygady
46 mjr art. Bronisław Antoni Marian Noël szef oddziału sztabu armii generał brygady
47 rtm. Zygmunt Mieszczankowski 1931-1933 kwatermistrz grupy operacyjnej kawalerii podpułkownik
48 kpt. art. Jan Bronisław Idzi Jerzy Axentowicz szef sztabu dywizji piechoty podpułkownik
49 kpt. piech. Marian Stanisław Józef Zimnal 1932-1934 pomocnik attaché wojskowego pułkownik piechoty
50 rtm. Józef Makowiecki oficer sztabu armii major kawalerii poległ 6 IX 1939 pod Brzezinami
  2. kpt. art. Ignacy Bukowski (1933-1935)[9]
  3. kpt. art. Leon Fudakowski (1933-1935)
  4. rtm. Jerzy Falkowski (1934-1936)
  5. rtm. Stanisław Maleszewski (1934-1936)
  6. kpt. piech. Franciszek Herman (1935-1937)
  7. por. kaw. Witold Sokolnicki[10] (1935-1937)
  8. kpt. art. Juliusz Szostak (1936-1938)
  9. kpt. lot. Bohdan Kleczyński (1936-1938)
  10. mjr piech. Władysław Bydliński (1937-1939)
  11. mjr piech. Jan Alojzy Rudnicki (1937-1939)
  12. kpt. art. Adam Ziętkowski (1938-1940)
  13. kpt. piech. Józef Kołodziejski (1938-1940)

Słuchacze kursu wojennego w ÉSdeG w 1940 roku

W połowie marca 1940 na wojenny kurs w ÉSdeG powołani zostali niżej wymienieni oficerowie:

  1. mjr dypl. kaw. Zbigniew Dudziński ze Sztabu NW
  2. kpt. dypl. piech. Wincenty Ściegienny z M.S.Wojsk.
  3. kpt. dypl. art. Stanisław Koszutski z Komendy Obozu Coëtquidan
  4. kpt. dypl. art. Marian Utnik ze Sztabu 1 Dywizji Grenadierów
  5. kpt. dypl. art. Tadeusz Kolasiński z Biura gen. Sosnkowskiego (Komenda Główna ZWZ)
  6. kpt. piech. Józef Władyka
  7. por. kaw. Zbigniew Kiedacz
  8. por. sap. Adam Stanisław Szczepański

Trzej ostatni byli słuchaczami I rocznika W.S.Woj. (kurs normalny 1939–1940, promocja XIX). Opiekunem grupy był ppłk dypl. Andrzej Marecki. Według Mariana Utnika był to trzymiesięczny kurs dla oficerów francuskich, szkolonych na pomocników sztabowych w dowództwach dywizji i korpusów. Słuchacze brali udział we wszystkich ćwiczeniach razem z oficerami francuskimi, lecz ich prace były oceniane oddzielnie przez wykładowców francuskich i ppłk. dypl. Mareckiego. Kurs został przerwany w dniu 15 maja tego roku. W ciągu dwóch miesięcy słuchacze zapoznali się z oficjalną doktryną francuską wojny pozycyjnej i tzw. colmatage, co zostało przetłumaczone przez polskich oficerów, jako „zatykanie dziur”.

Absolwenci ÉdeGN

  1. kmdr por. Eugeniusz Solski
  2. kmdr por. Stefan Frankowski ze Sztabu Kierownictwa Marynarki Wojennej (X 1923 – IX 1925, kontradmirał[11])
  3. kmdr ppor. / kmdr por.[12] Adam Mohuczy, komendant Oficerskiej Szkoły MW (15 XI 1924 – 28 VIII 1926, kontradmirał)
  4. kpt. mar. Rafał Czeczot (1925-1927)
  5. kpt. mar. Jerzy Kłossowski ze Sztabu Kierownictwa Marynarki Wojennej (1925-1927)
  6. kpt. mar. Roman Stankiewicz (1926-1928)
  7. kpt. mar. Tadeusz Stoklasa (1926-1928)
  8. kmdr ppor. Marian Jerzy Majewski (1931-1932[13])
  9. kpt. mar. Romuald Dziewałtowski-Gintowt (1931-1932)
  10. kpt. mar. Stanisław Dzienisiewicz (1931-1932)

W wyniku niezrozumiałej polityki personalnej prowadzonej przez szefa Kierownictwa MW, kontradmirała Jerzego Świrskiego ze służby czynnej zwolniono trzech absolwentów ÉdeGN:

  • Adam Mohuczy 24 października 1929 przeniesiony w stan nieczynny, 20 września 1930 przeniesiony do rezerwy i ostatecznie z dniem 28 lutego 1931 przeniesiony został w stan spoczynku.
  • Rafał Czeczot z dniem 28 lutego 1933 przeniesiony został w stan spoczynku.
  • kmdr ppor. dypl. Jerzy Kłossowski z dniem 31 lipca 1934 przeniesiony został do rezerwy[14].

Absolwenci pozostałych szkół

Ponadto oficerowie WP kierowani byli na studia do École Supérieure d’Aéronautique oraz innych francuskich uczelni wojskowych:

École Supérieure de Genie w Wersalu

École Supérieure de Ľintendance w Paryżu

  1. mjr Jerzy Muszyński (1 XI 1924[16] – 1926)
  2. mjr inż. Karol Kania (1 XI 1924 – 1926)
  3. mjr Zenon Bosak-Pakowski (1 XI 1924 – 1926)
  4. ppłk int. Antoni Ogonowski (1925-1927)
  5. ppłk int. Kazimierz Diduch (1925-1927)
  6. mjr int. Augustyn Gruszka (1925-1927)[17]

École Supérieure des Postes et Telegraphes w Paryżu (kurs dwuletni)

  1. mjr inż. Kazimierz Jan Gaberle (20 XI 1926[18] –1928)

École Supérieure ďAeronautique et Construction Mecanique w Paryżu

  1. mjr inż. Jan Józef Jeziorski
  2. mjr Franciszek Rudnicki
  3. mjr Tomasz Turbiak
  4. kpt. Bronisław Wojtarowicz
  5. kpt. Tadeusz Dymsza
  6. kpt. Franciszek Peter
  7. kpt. Jan Szczerski

École Supérieure ďElectricitié w Paryżu

  • kpt. inż. Antoni Krzyczkowski (od 13 XI 1926 r. na ośmiomiesięczny kurs i dwumiesięczny staż)
Ecole du Commissariat w Breście
  • por. Ignacy Wilhelm Durkalc (od 30 IX 1926 na kursie dwuletnim)

École Navale w Breście

  • aspitant Stanisław Lasocki (23 lutego 1924 mianowany podporucznikiem z dniem 1 lutego 1924[19])

Lektorem języka francuskiego w École Supérieure de Guerre był mjr n.o. Józef Teslar.

Przypisy

  1. ↑ a b c Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 26 stycznia 1923 roku, s. 69, na wniosek szefa Sztabu Generalnego, minister spraw wojskowych przyznał mu pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego po pomyślnym ukończeniu przez niego studiów w ESdeG w Paryżu w latach 1919-1921.
  2. ↑ a b c d e f g h Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 26 stycznia 1923 roku, s. 69, na wniosek szefa Sztabu Generalnego, minister spraw wojskowych przyznał mu pełne kwalifikacje do pełnienia służby na stanowiskach Sztabu Generalnego po pomyślnym ukończeniu przez niego studiów w ESdeG w Paryżu w latach 1920-1922.
  3. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 125 z 28 listopada 1924 roku, s. 705, z dniem 10 listopada 1924 roku został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X w Przemyślu na stanowisko referenta z równoczesnym przyznaniem mu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego.
  4. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 115 z 30 października 1925 roku, s. 622.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 115 z 30 października 1925 roku, s. 620.
  6. ↑ a b c Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929 roku, s. 40, minister spraw wojskowych przyznał mu tytuł oficera dyplomowanego.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1927 roku, s. 21, mjr lek. Franciszek Waga z dniem 1 grudnia 1926 roku, po powrocie z ESdeG, został przydzielony do Departamentu VIII MSWojsk. na stanowisko referenta.
  8. ↑ Zmarł 21 czerwca 1943 roku w Perth
  9. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 11 z 31.08.1935 r., s. 118. Kapitanowie Bukowski i Fudakowski tytuły naukowe oficerów dyplomowanych otrzymali z dniem 1 sierpnia 1935 r.
  10. ↑ W latach 1934–1936 razem z Józefem Kuropieską był słuchaczem W.S.Woj. We wrześniu 1939 r. był kwatermistrzem Krakowskiej Brygady Kawalerii w stopniu rotmistrza.
  11. ↑ Strzałkowski 1990 ↓, s. 766-777.
  12. ↑ W trakcie studiów awansowany na komandora porucznika.
  13. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 10 z 16.08.1932 r., s. 363.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 252.
  15. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 101 z 07.10.1925 r.
  16. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 122 z 18.11.1924 r.
  17. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 76 z 22 lipca 1925 roku, s. 409.
  18. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 54 z 23.12.1926 r.
  19. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 28 lutego 1924 roku, s. 89.

Bibliografia