Polles z Ajgaj

Polles z Ajgaj (stgr. Πόλλης Αἰγιεύς) – grecki filozof i wróżbita działający w okresie pomiędzy II w. p.n.e. a II wiekiem n.e.

Datowanie

Okres jego życia jest trudny do ustalenia. W związku z wyraźnym wpływem nurtu stoickiego na tematykę prac przypisanych Pollesowi, umiejscawia się go w II w. p.n.e.[1] Natomiast jeśli uznać, że Lydos przytoczył listę swoich źródeł w porządku chronologicznym, to Polles działałby w tym samym czasie, co Klaudiusz Ptolemeusz, lub nawet po nim[2]. Z tego powodu część badaczy umieszcza działalność Pollesa w II wieku n.e.[3]

Źródła

Najwięcej informacji o nim zawiera hasło z Liber Suda (Suda, π 1898)[4]. Prawdopodobnie ta sama postać wzmiankowana jest w kilku innych hasłach tegoż źródła (Suda, ο 163; μ 448, σ 1376, π 1897)[5]. O Pollesie wspomina w De ostentis (Lyd. Ost. 2; 8) Jan Lydos, który być może korzystał z jego prac[6]. Marinos z Samarii w biografii Proklosa zestawia Pollesa z innym słynnym wróżbitą, Melamposem (Mar. V. Proc. 10)[7]; w analogicznym porównaniu Polles występuje w poemacie Romulea Drakoncjusza (Drac. Rom. VIII 480)[8]. Pseudo-Nonnos w komentarzu do mów Grzegorza z Nazjanzu wymienia Pollesa jako specjalistę od znaków widzianych w podróży (Ps.-Non. In Greg. Naz. 72)[9].

Dzieła

Nie zachowały się oryginalne prace Pollesa. Zgodnie z hasłami z Liber Suda (Suda, π 1897, 1898) był autorem następujących dzieł:

  • O znakach widzianych w podróży (Τὸ ἐνόδιον οἰώνισμα)
  • dwie księgi Symboliki (Συμβολικὰ)
  • osiem ksiąg Wróżenia z lotu ptaków (Οἰωνοσκοπικὰ)
  • dwie księgi Arytmetyki (̓Αριθμητικὰ)
  • dwie księgi Remediów ( ̓Ιήματα)
  • Wróżenie z lotu ptaków u Homera (Περὶ τῆς καθ' ̔Ομηρον οἰωνοπολίη)
  • O wróżbiarstwie etruskim (Περὶ τῆς παρὰ Τυρρηνοῖς μαντικῆς)
  • Iatrosymbolika (̓Ιατροσυμβολικά)
  • O dzięciołach (Περὶ δρυοκολάπτου)
  • Święta mowa ( ̔Ιερὸν λόγον)
  • jedna księga (Wróżebnych znaków) domowych (Κατοικιδίων)
  • O polowaniu (Θηρευτικόν)
  • trzy księgi Sympatii i antypatii (Συμπαθειῶν καὶ ἀντιπαθειῶν)
  • O piorunach i jak się przed nimi ustrzec (Περὶ κεραυνῶν καὶ τῆς αὐτῶν παρατηρήσεως)[10].

Związek z Etruskami

Datowany na ok. II poł. III w. p.n.e.[11] Sarkofag Urzędnika (Sarcofago del Magistrato)[12] z Tarkwinii zawiera inskrypcję[13], z której wynika, że pochowano w nim Larisa Pulenasa, prawnuka „Larisa Pule, Greka” (Pules Larisal Creices)[14]. W dalszej części inskrypcji Laris Pulenas pochwalił się napisaniem „księgi o dywinacji”[15]. Część badaczy uważa, że jego pradziadek, „Laris Pule, Grek”, mógł być tożsamy z Pollesem z Ajgaj[16].

Przypisy

  1. ↑ BNJ Polles 705, T 1b (Biographical Essay).
  2. ↑ J. Heurgon, Influences grecques sur la religion étrusque, [za:] BNJ Polles 705, T 1b (Biographical Essay).
  3. ↑ EANS, s.v. Polles of Aigai, s. 679.
  4. ↑ SOL Search [online], www.cs.uky.edu [dostęp 2024-06-12].
  5. ↑ BNJ Polles 705.
  6. ↑ BNJ Polles 705, T 1b (Biographical Essay).
  7. ↑ BNJ Polles 705, T 1b (Commentary); S. Weinstock, Libri Fvlgvrales, s. 124.
  8. ↑ K. Scherling, s.v. Polles, [w:] RE 42 (1952), col. 1411.
  9. ↑ BNJ Polles 705, T 1b (Commentary); S. Weinstock, Libri Fvlgvrales, s. 124.
  10. ↑ Polskie tłumaczenia tytułów za: Marinus z Samarii, Żywot neoplatonika Proklosa, tłum. E. Osek, „Littera Antiqua” 11 (2016), s. 215.
  11. ↑ G. Bonfante, L. Bonfante, The Etruscan Language, s. 149.
  12. ↑ Analiza przedstawień ikonograficznych sarkofagu: F. Roncalli, Laris Pulenas and Sisyphus, s. 45–64.
  13. ↑ Corpus Inscriptionum Etruscarum, nr 5430.
  14. ↑ J. Heurgon, Życie codzienne Etrusków, s. 210: „Laris Pulenas, syn Larce, bratanek Larth, wnuk Velthur, prawnuk Laris Pule, Greka”.
  15. ↑ G. Bonfante, L. Bonfante, The Etruscan Language, s. 150.
  16. ↑ J. Heurgon, Życie codzienne Etrusków, s. 211; J. Heurgon, Influences grecques sur la religion étrusque, passim; G. Bonfante, L. Bonfante, The Etruscan Language, s. 150; M.A. Flower, The Seer in Ancient Greece, s. 47–48; L. Bonfante, Etruscan Inscriptions and Etruscan Religion, s. 13; D. Briquel, Divination étrusque et mantique grecque, s. 334–335.

Bibliografia

  • BNJ Polles 705 = Habinek Th., Polles (705), [w:] Brill New Jacoby, ed. I. Worthington, First published online: 2016.
  • Bonfante L., Etruscan Inscriptions and Etruscan Religion, [w:] The Religion of the Etruscans, ed. N.Th. de Grummond, E. Simon, Austin 2006, s. 9–26.
  • Bonfante G., Bonfante L., The Etruscan Language. An Introduction. Revised Edition, Manchester–New York 2007.
  • Briquel D., Divination étrusque et mantique grecque: la recherche d'une origine hellénique de "l'Etrusca disciplina", „Latomus” 49/2 (1990), s. 321–342.
  • Corpus Inscriptionum Etruscarum, ed. E. Sittig, Vol. 2, Sect. 1, Fasc. 3, (Tit. 5327–5606), Lipsiae 1936.
  • EANS = The Encyclopedia of Ancient Natural Scientists, ed. P.T. Keyser, G.L. Irby-Massie, London–New York 2008.
  • Flower M.A., The Seer in Ancient Greece, Berkeley–Los Angeles–London 2008.
  • Heurgon J., Influences grecques sur la religion étrusque: I'inscription de Laris Pulenas, „Revue des études latines” 35 (1957), 106–126.
  • Heurgon J., Życie codzienne Etrusków, tłum. Z. Cierniakowa, Warszawa 1966.
  • Osek E. (tłum), Marinus z Samarii, Żywot neoplatonika Proklosa, „Littera Antiqua” 11 (2016), s. 183–298.
  • Roncalli F., Laris Pulenas and Sisyphus: Mortals, Heroes and Demons in the Etruscan Underworld, „Etruscan Studies” 3/1 (1996), s. 45–64.
  • Scherling K., s.v. Polles, [w:] Real-Encyclopädie der classischen Altertumswissenschaft 42 (1952), coll. 1410–1411.
  • Suda On Line: Byzantine Lexycography: http://www.cs.uky.edu/~raphael/sol/sol-html/ [dostęp: 10.04.2024].
  • Weinstock S., Libri Fvlgvrales, „Papers of the British School at Rome” 19 (1951), s. 122–153.