Pokój utrechcki

Pierwsza edycja traktatu pokojowego w Utrechcie w różnych językach
Data	11 kwietnia 1713
Miejsce	Utrecht
Wynik	koniec wojny o sukcesję hiszpańską (1701–1714)

Pokój utrechcki – porozumienie zawarte 11 kwietnia 1713 w Utrechcie (Holandia), kończące hiszpańską wojnę sukcesyjną (1701–1714). Bezpośrednią przyczyną podpisania pokoju była śmierć cesarza Józefa I Habsburga (17 kwietnia 1711) i objęcie tronu przez jego młodszego brata Karola VI Habsburga, pretendenta do korony Hiszpanii. Pozostałe kraje koalicji antyburbońskiej zaczęły się obawiać odrodzenia potęgi Habsburgów z czasów Karola V (1500–1558).

 Osobny artykuł: Pokój w Rastatt.

Uczestnikami kongresu były: Wielka Brytania wraz z Księstwem Hanoweru, Republika Zjednoczonych Prowincji, Francja, Hiszpania, Bawaria, Prusy i Sabaudia oraz inni, pomniejsi uczestnicy koalicji.

• Filip d’Anjou (wnuk Ludwika XIV) objął tron Hiszpanii wraz z koloniami, zrzekając się jednocześnie praw do tronu Francji,
• Ludwik XIV zrzekł się praw dynastycznych do Hiszpanii (obawa przed połączeniem tronów hiszpańskiego i francuskiego),
• Ludwik XIV uznał Annę Stuart i protestancką linię domu hanowerskiego za prawowitych dziedziców korony brytyjskiej,
• elektor Bawarii Maksymilian II Emanuel odzyskał swe władztwo w Niemczech,
• arcybiskup Kolonii Józef Klemens Wittelsbach odzyskał władzę nad swym elektoratem,
• Portugalia zyskała na drobnych korektach kilka terytoriów na granicy z Hiszpanią,
• Prusy uzyskały mały skrawek terytorium nad Renem, graniczący z Holandią,
• Księstwo Sabaudii przejęło Sycylię wraz ze statusem królestwa,
• Republika Zjednoczonych Prowincji otrzymała prawo utrzymywania wojsk w twierdzach Niderlandów Południowych (wobec wcześniejszych najazdów francuskich np. z 1672) i koncesje handlowe,
• Wielka Brytania uzyskała od Hiszpanii Minorkę (do 1783) i Gibraltar, a od Francji Nową Szkocję i wybrzeża Zatoki Hudsona w Ameryce Północnej oraz Nową Fundlandię. Poza tym także koncesje handlowe oraz asiento (bardzo zyskowny, wyłączny przywilej na handel czarnymi niewolnikami) na 30 lat.
• Brabancja i Limburgia (razem z Eupen) powróciły do Habsburgów austriackich.

Z okazji pokoju w Utrechcie Georg Friedrich Händel skomponował uroczyste Te Deum oraz Jubilate^[1]; obydwa utwory zostały wykonane 7 lipca 1713 roku w katedrze św. Pawła w Londynie. Z tej samej okazji William Croft skomponował dwie ody With Noise of Cannon i Laurus cruentas.

Zobacz w Wikiźródłach tekst Treaty of Utrecht

• Emanuel Rostworowski, Historia powszechna wiek XVIII, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977, s. 318-320
• Traité d'Utrecht