Plan dla prób zależnych (ang. dependent-samples design) – schemat badania naukowego w którym pomiary dokonane w jednej próbie są powiązane (skorelowane) z pomiarami w innej próbie (lub w innych próbach)[1].
Można wyróżnić następujące rodzaje planów dla prób zależnych:
- plan z powtarzanymi pomiarami (ang. repeated measures design) - rodzaj badania w którym obserwacje są pomiarami uzyskanymi od tych samych osób, za pomocą tego samego narzędzia badawczego, w różnych punktach w czasie,
- plan z dopasowanymi osobami badanymi (ang. matched-subject design) - rodzaj badania w którym osoby z dwóch grup (lub z większej liczby) zostają połączone przez badacza dopasowane (jeżeli są tylko dwie próby to połączone w pary) na podstawie wartości jakiejś zmiennej niezależnej (np. dzieci będące rówieśnikami),
- badania z dopasowanymi parami (ang. matched-pairs investigations) - rodzaj badania w którym osoby z dwóch grup są w sposób naturalny połączone w pary (np. małżeństwa, pary bliźniąt, diada rodzic-dziecko itd.)[1].
Każdemu z poszczególnych schematów badawczych odpowiadają odpowiednie procedury statystyczne umożliwiające przetestowanie hipotezy statystycznej.
| Rodzaj schematu dla prób zależnych |
Przykład badania |
Procedura statystyczna
|
| Plan z powtarzanymi pomiarami |
Masa ciała w grupie osób stosujących nowatorską dietę porównywana jest przed rozpoczęciem diety (I pomiar) i 4 tygodnie później (II pomiar) |
Test t Studenta dla prób skorelowanych lub ANOVA dla pomiarów powtarzanych
|
| Plan z powtarzanymi pomiarami |
Masa ciała w grupie osób stosujących nowatorską dietę porównywana jest przed rozpoczęciem diety (I pomiar), 4 tygodnie później (II pomiar) i 8 tygodni później (III pomiar) |
ANOVA dla pomiarów powtarzanych
|
| Plan z dopasowanymi osobami badanymi |
Grupa dzieci w różnym wieku zostaje podzielona na grupę eksperymentalną i kontrolną w taki sposób, że do każdej grupy zostaje przydzielone dziecko mające swojego rówieśnika w drugiej grupie |
Test t Studenta dla prób skorelowanych
|
| Badania z dopasowanymi parami |
Grupa eksperymentalna i kontrolna zostają skonstruowane z par bliźniąt w taki sposób, że w każdej z obu grup znajduje się jedna osoba z pary rodzeństwa |
Test t Studenta dla prób skorelowanych
|
Przypisy
- ↑ a b King, B.M., Minium E.W., Statystyka dla psychologów i pedagogów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 399-400.