Piero della Francesca

Piero della Francesca
Ilustracja
Autoportret, fragment obrazu Zmartwychwstanie
Data i miejsce urodzenia

ok. 1420
Sansepolcro

Data i miejsce śmierci

12 października 1492
Sansepolcro

Narodowość

włoska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

renesans

Multimedia w Wikimedia Commons

Piero della Francesca (ur. ok. 1415 w Borgo San Sepolcro, zm. 12 października 1492 tamże) – włoski malarz.

Życiorys

Urodził się w Borgo San Sepolcro (Toskania). Tworzył między innymi w Arezzo, Rzymie, Florencji, Rimini, Urbino, Ferrarze, a także w rodzinnym mieście. Do najważniejszych jego dzieł należą: Chrzest Chrystusa, Zmartwychwstanie, freski w bazylice S. Francesco w Arezzo (Legenda Krzyża Świętego 1452–59). Był też teoretykiem malarstwa i uczonym – napisał traktaty o perspektywie (De prospectiva pingendi) oraz o pięciu figurach wykorzystywanych w sztukach plastycznych.

W malarstwie Piera silne są wpływy mistrzów Północy, m.in. Rogiera van der Weydena oraz pierwiastek rodzimy (Domenico Veneziano – jasny koloryt). Geometryzacja brył wynika prawdopodobnie z fascynacji architekturą. Sztuka Piera jest wyraźnie intelektualna, występują napięcia psychologiczne (kontrasty), symbole, odniesienia do literatury i kultury (legenda krzyża według wersji Jacques’a Voragine’a).

Najciekawszym okresem twórczości Piera jest jego pobyt na dworze księcia Federica da Montefeltro w Urbino, który skupiał takie osobistości jak Leone Battista Alberti (architekt), Baldassare Castiglione (autor Dworzanina), czy Luca Pacciolli (dominikanin i matematyk). Malarstwo Piera zostało wkrótce po jego śmierci zepchnięte na drugi plan, ponownie odkryto je dopiero w XIX wieku, a rozreklamowano na początku XX, po sukcesie kubizmu i neoimpresjonizmu. Najsławniejsi (we Włoszech) uczniowie Piera to Luca Signorelli i Melozzo da Forlì.

Jeden z esejów z cyklu Barbarzyńca w ogrodzie, zatytułowany "Piero della Francesca", poświęcił malarzowi Zbigniew Herbert. Szkic o identycznej nazwie, poświęcony recepcji dzieł malarza, Wojciech Karpiński opublikował w "Twórczości", a następnie w książce "Pamięć Włoch"[1].

Prace

nr tytuł, zleceniodawca czas powstania technika i wymiary miejsce przechowywania ilustracja
1. Sigismondo Pandolfo Malatesta[2] ok. 1450-51(?) tempera na desce
44 × 34 cm 		Luwr
2. Chrzest Chrystusa[3] lata 50. XV w. tempera na desce
167 × 116 cm 		National Gallery w Londynie
3. Portret Federica da Montefeltro i jego żony, Battisty Sforza[4] ok. 1465-70 tempera na desce, 47 × 33 cm (każda deska) Galeria Uffizi
4. Sen św. Hieronima dawniej Biczowanie Chrystusa[5] lata 60. XV w. 60 × 80 cm Galleria Nazionale delle Marche, Urbino
5. Narodzenie[3] 1470-5 olej na desce
124.4 × 122.6 cm 		National Gallery w Londynie
6. Madonna di Senigallia[6] 1472 (?) 61 × 53 cm Galleria Nazionale delle Marche, Urbino
7. Madonna z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych 1472 251 × 172 cm Pinakoteka Brera
8. Madonna del Parto 1459 260 x 203 Museo Madonna del Parto w Monterchi, Włochy.
9. Zmartwychwstanie 1465 225 × 200 cm Museo Civico w Sansepolcro
10. Sen Konstantyna 1466 fresk 329 × 190 cm San Francesco w Arezzo

Upamiętnienie

W październiku 2022 roku Europejski Bank Centralny wybił w mennicy rzymskiej dla San Marino okolicznościową monetę o nominale 2 euro, upamiętniającą 530. rocznicę śmierci artysty. Wybito 55 000 sztuki. Na rewersie przedstawiono profil Federica da Montefeltro autorstwa Piera della Francesca. Monetę zaprojektowała Claudia Momoni[7].

Przypisy

  1. ↑ Wojciech Karpiński: "Pamięć Włoch", Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982
  2. ↑ Informacje o obrazie ze strony Luwru (ang. • fr.).
  3. ↑ a b Informacje o obrazie ze strony National Gallery (ang.).
  4. ↑ Informacje o obrazie ze strony Virtual Uffizi (ang.).
  5. ↑ Informacje o obrazie ze strony Marche World Wide (ang.).
  6. ↑ Informacje o obrazie ze strony Marche World Wide (ang.).
  7. ↑ Okolicznościowe monety 2 euro – 2022. ecb.europa.eu. [dostęp 2023-11-03].

Linki zewnętrzne