Kontynentalne terytorium Chorwacji od 1699 r. jest przecięte przez wąski nadbrzeżny pas należący do Bośni i Hercegowiny w okolicach miasta Neum[1]. Most łączy najbardziej wysuniętą na południe część Chorwacji, stanowiącą eksklawę (m.in. z Dubrownikiem) z resztą jej terytorium, omijając Neum.
Charakterystyka
Zaprojektowany obiekt jest mostem wantowym o długości 2404 m i szerokości 22,5 m[2]. Wysokość mostu wynosi 55 m, aby umożliwić przepływanie pod nim statków do portu Neum[2]. Najwyższe pylony mają wysokość 240 m, licząc od dna morskiego (115 m od jezdni i 170 m od poziomu morza).
Oprócz samego mostu zaplanowano wybudowanie dróg dojazdowych do niego wraz z dwoma tunelami (długości: 2170 m i 450 m) oraz dwoma mniejszymi mostami już na samym półwyspie Pelješac (długości: 500 m i 50 m).
Realizacja
Koncepcja budowy mostu pomiędzy stałym lądem a półwyspem Pelješac, została publicznie ogłoszona w 2005 r. W listopadzie 2005 r. rozpoczęto pierwsze prace przygotowawcze, które jednak dość szybko przerwano ze względu na stanowczy protest przeciwko budowie mostu ze strony Bośni i Hercegowiny[3]ponieważ obawiano się odcięcia portu w Neum. Efektem tych protestów było zwiększenie wysokości przeprawy z 35 do 55 metrów, co umożliwia statkom przepływanie pod mostem[4]. Właściwą budowę rozpoczęto 24 października 2007. W styczniu 2009 r. rozpoczęła się budowa przyczółków mostu[5], jednak z powodu kryzysu ekonomicznego prace toczyły się powoli. Premier rządu, Jadranka Kosor deklarowała dalsze kontynuowanie budowy, lecz z kilkuletnim opóźnieniem (termin otwarcia przesunięto na 2015 r.)[6]. W 2012 r. rząd premiera Zorana Milanovicia podjął decyzję o rezygnacji z budowy mostu na rzecz budowy autostrady pomiędzy Ploče a Dubrownikiem przez terytorium BiH[7]. Studium wykonalności przeprowadzone przy finansowym wsparciu UE wskazało w grudniu 2013 r. rekomendację dla kontynuacji budowy mostu. W czerwcu 2015 r. premier Zoran Milanović ogłosił, że budowa mostu zostanie wznowiona na wiosnę 2016 r. i zakończona w 2019 r., a planowane koszty wyniosą około 380 milionów euro[8] jednak wsparcie finansowe UE nie było jeszcze zagwarantowane[9]. W lipcu 2015 r. minister transportu i komunikacji BiH, Slavko Matanović wyraził opinię, że wcześniejsze zastrzeżenia BiH dotyczące ograniczeń dostępności portu Neum do otwartych wód są rozwiązywane z poszanowaniem interesów obu stron[10]. W lutym 2018 r. Szef Komisji Europejskiej Jean Claude Juncker oświadczył, że UE jest gotowa wesprzeć finansowo budowę mostu[11] (wartość dofinansowania wyniosła 357 mln euro przy całkowitym koszcie budowy 525 mln euro)[12][4]. Przetarg na budowę mostu wygrała chińska CRBC (China Road and Bridge Corporation)[13], która w styczniu 2019 r. rozpoczęła prace przy budowie mostu[14], a po dwóch latach budowy (lipiec 2020 r.) stan zaawansowania prac był oceniany na 50%[15]. 28 lipca 2021 oficjalnie ogłoszono ukończenie budowy, jednak ogłoszono równocześnie, że most zostanie udostępniony do ruchu w czerwcu 2022 r. po dokończeniu dróg dojazdowych[16]. W maju 2022 roku termin ten przesunięto jeszcze o kilka tygodni, na koniec lipca[17].
Most otwarto 26 lipca 2022[18]. Otwarciu towarzyszyło prawykonanie utworu „Fanfare 304” kompozytora Mateja Meštrovicia oraz przejazd przez most najpotężniejszego w tamtym czasie samochodu elektrycznego na świecie, Nevera, wyprodukowanego przez chorwacką firmę Rimac[12]. Otwarcie mostu miało dla Chorwatów znaczenie prestiżowe, zarówno ze względu na to, że dzięki niemu połączono w całość terytorium kraju, jak i dlatego, że realizacja projektu wymagała zastosowania specjalnych rozwiązań z uwagi na zagrożenie sejsmiczne oraz silne wiatry i burze[4].
Pelješki most, sierpień 2023 r.Pelješki most, na zbliżeniu, sierpień 2023 r.
