PROFILPELAJAR.COM

Pedro de Mendoza
	; Pomnik Pedra Mendozy w Buenos Aires
Data i miejsce urodzenia	ok. 1487 ; Guadix
Data i miejsce śmierci	23 czerwca 1537 ; Ocean Atlantycki
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pedro de Mendoza y Luján (ur. ok. 1487 roku w Guadix, zm. 23 czerwca 1537 na Atlantyku) – hiszpański konkwistador i kolonizator Ameryki Południowej, pierwszy gubernator (hiszp. adelantado) obszarów nad Río de la Plata, założyciel Buenos Aires.

Młode lata

Mendoza urodził się w andaluzyjskim mieście Guadix, pochodził ze szlacheckiego rodu osiadłego w faworyzowanej przez cesarza Karola V prowincji Grenadzie. W młodości poświęcił się służbie wojskowej, walcząc zarówno przeciwko Anglii, jak i Francji, w 1524 uzyskał tytuł kawalera rycerskiego Zakonu Alcantara, a w 1527 wziął udział w Sacco di Roma.

W roku 1529 zaproponował na dworze, że na własny koszt poprowadzi ekspedycję odkrywczą do Ameryki Południowej i założy tam pierwsze kolonie hiszpańskie. Inicjatywa Mendozy przyjęta została przychylnie. Awansem mianowany został gubernatorem wojskowym wszystkich ziem na południe od Rio de la Plata (a więc po dzisiejszą Cieśninę Magellana), a król wyłożył 2000 dukatów i obiecał dalsze 2000 pod warunkiem, że w ciągu dwóch lat Mendoza przetransportuje na tereny przyszłej kolonii 1000 osadników, wybuduje tam sieć dróg i trzy obronne forty. Zgodnie z umową miał otrzymać połowę skarbów należących do pokonanych wodzów indiańskich oraz dziewięć dziesiątych wszystkich pozostałych łupów. Urząd gubernatora miał być dziedziczny.

Wyprawa

W roku 1534 wyruszył przez Atlantyk na czele pokaźnej floty z portu Sanlúcar de Barrameda w pobliżu Sewilli, ale silne przeciwne wiatry zatrzymały okręty na dłużej u wschodnich wybrzeży Brazylii. W tym czasie na okrętach doszło do buntu, w trakcie którego zamordowany został w bliżej niezbadanych okolicznościach zastępca Mendozy, Osario, co przypuszczalnie stało się na polecenie dowódcy, który podejrzewał go o nielojalność.

Gubernator

W końcu roku 1535 Mendoza dotarł do ujścia Río de la Plata i 2 lutego 1536 założył osadę (u ujścia Rio Riachuleo w miejscu dzisiejszego Buenos Aires), którą nazwał Ciudad de La Santísima Trinidad y Puerto de Santa María del Buen Ayre (Miasto Przenajświętszej Trójcy i Port Marii Panny Pomyślnego Wiatru). Nakazał także przeprowadzenie kilku wypraw rekonesansowych w głąb lądu celem zbadania możliwości połączenia z Peru i sprawdzenia prawdziwości informacji o terenach bogatych w srebro, o czym donosił żeglarz angielski Sebastian Cabot. Wyprawami tymi dowodzili jego zastępca Juan de Ayolas (Mendoza wysłał go na czterech brygantynach i z 400 ludźmi na pokładzie) oraz Domingo Martínez de Irala, którzy badali bieg rzek Paraná i Paragwaj.

Po pewnym czasie w okolicy wybuchła zaraza (zapewne przywleczona przez Hiszpanów^[1]), co spowodowało, że dotąd pokojowo nastrojeni krajowcy stali się nieprzyjaźni. Brat Mendozy Diego, który miał spacyfikować wojownicze plemiona Querandí, został zabity; śmierć poniosło też trzy-czwarte jego ludzi. W wyniku walk z Indianami osada została spalona^[2]. Z odsieczą przybył inny brat Mendozy, Gonzalo, który założył miasto Asunción w Paragwaju w 1536 roku^[3]. W rezultacie doznanych porażek Mendoza, zniechęcony i chory, wsiadł w roku 1537 na statek (przekazując władzę w kolonii Ayolasowi) i udał się do Hiszpanii, lecz zmarł w trakcie podróży.

Bibliografia

I.P.Magidowicz, Historia poznania Ameryki Środkowej i Południowej, Warszawa 1979, ISBN 83-01-00101-1
(ang.) Carl Waldman i Alan Wexler, Encyclopedia of Exploration, New York 2003, ISBN 0-8160-4678-6
Słownik odkrywców i zdobywców, Ameryka Łacińska, wyd. Ateny Poznań, ISBN 83-85414-29-0

Przypisy

↑ Zapewne ospa.
↑ Odbudowano ją dopiero po pięćdziesięciu latach.
↑ Do miana założycieli Asunción pretendowali też inni konkwistadorzy, jak Ayolas i Irala.