Patrolowce projektu SKS-40

„Kaper-2” w Kołobrzegu (2013)
Kraj budowy	Polska
Użytkownicy	Straż Graniczna
Stocznia	Stocznia Wisła
Wejście do służby	1991–1992
Zbudowane okręty	2
Okręty w służbie	2
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	pełna: 414 ton
Długość	42,6 m
Szerokość	7,7 m (8,37 m z odbojnicami)
Zanurzenie	2,95 m
Napęd	dwa silniki napędzające dwie śruby napędowe
Prędkość	maksymalna: 17,6 węzłów ekonomiczna: 14 węzłów
Zasięg	2800 Mm na jednym silniku 1200 Mm na dwóch silnikach
Załoga	14 osób

Patrolowce projektu SKS-40 – seria dwóch polskich jednostek patrolowych zbudowanych w latach 1990–1992 w Stoczni Wisła w Gdańsku, pierwotnie dla urzędów morskich, przekazanych następnie Straży Granicznej (SG). Jednostki przeznaczone są do patrolowania i ochrony morskiej granicy państwa, ochrony zewnętrznych granic Unii Europejskiej oraz usuwania zanieczyszczeń z powierzchni wody.

Pierwszą jednostkę z serii – „Kaper-1” o numerze budowy SKS-40/1 zwodowano 8 czerwca 1990 roku, zaś 21 stycznia 1991 roku na patrolowcu podniesiono banderę Urzędu Morskiego w Gdyni. W lipcu 1991 roku zwodowano drugą jednostkę „Kaper-2” o numerze budowy SKS-40/2^[1].

1 sierpnia 1991 roku wraz z powstaniem Morskiego Oddziału Straży Granicznej (MOSG) podjęto decyzje by przekazać obie jednostki do nowo utworzonej formacji. „Kaper-1” wszedł w skład Kaszubskiego Dywizjonu Straży Granicznej w Gdańsku-Westerplatte 23 października 1991 roku, otrzymując numer burtowy SG-311. „Kaper-2” przyjęty został do Straży Granicznej 3 kwietnia 1992 roku, otrzymując numer burtowy SG-312^[1]. Wcielono go do ówczesnego Bałtyckiego Dywizjonu Straży Granicznej w Kołobrzegu^[1], obecnie znajduje się w siłach Pomorskiego Dywizjonu Straży Granicznej w Świnoujściu^[2]. Do czasu wprowadzenia patrolowca Generał Józef Haller (SG-301) w 2023 roku były to największe jednostki pływające Straży Granicznej^[3][4].

Patrolowce projektu SKS-40 to jednostki wybudowane w klasycznym układzie kadłuba o wyporności pełnej 414 ton^[5]. Jednostki mają długość całkowitą 42,6 m, zaś długość między pionami wynosi 38,76 m. Szerokość konstrukcyjna kadłuba wynosi 7,7 m, natomiast szerokość całkowita kadłuba to 8,37 m (wraz z odbojnicami)^[5]. Zanurzenie konstrukcyjne wynosi 2,8 m, zaś pełne 2,95 m^[5]. Napęd stanowią dwa silniki napędzające dwie śruby napędowe^[6], które pozwalają osiągnąć prędkość maksymalną 17,6 węzła^[5]. Zasięg wynosi odpowiednio 2800 mil morskich na jednym silniku i 1200 mil morskich na dwóch. Załogę stanowi 14 osób^[5].

Przez większość służby patrolowce nie przechodziły głębokich modernizacji. Pewne zmiany dotyczyły instalacji nowego systemu łączności oraz nawigacji w celu zintegrowania obu jednostek z systemem ZSRN – Zautomatyzowanego Systemu Radarowego Straży Granicznej^[1]. SG starała się w latach 2007–2009 o pozyskanie dwóch fabrycznie nowych jednostek patrolowych o większych możliwościach niż używane jednostki SKS-40, jednak plan ten nie został zrealizowany. Poszukiwania następcy patrolowców proj. SKS-40 wynikało z nałożenia większego zakresu obowiązków na MOSG, w tym zwalczania zanieczyszczeń na morzu i patrolowania granic morskich Rzeczypospolitej Polskiej. Finalnie po fiasku planów zakupu nowych jednostek, zdecydowano się na głęboką modernizację patrolowców SKS-40 w taki sposób, aby były zdolne do realizacji tych zadań^[7].

W wyniku prac modernizacyjnych prowadzonych w latach 2014–2015 „Kaper-1”, a w 2016 roku „Kaper-2” zaopatrzone zostały w specjalistyczne wyposażenie, przeznaczone do usuwania zanieczyszczeń z powierzchni wody. Składa się na nie: zapora przeciwrozlewowa, zestaw do zbierania zanieczyszczeń ropopochodnych oraz zbiorniki do ich przechowywania w ładowni. Na rufie jednostek zamontowano żurawie hydrauliczne, przeznaczona do obsługi łodzi motorowej oraz instalacji do usuwania zanieczyszczeń^[8][9]. Dodatkowo przebudowano wówczas sterówki i pomieszczenia załogi, zmodernizowano systemy nawigacji, przeciwpożarowe oraz urządzenia siłowni^[10].

• Przemysław Gurgurewicz. Kaper-1 po modernizacji. „Morze Statki i Okręty”. marzec–kwiecień 2016, s. 22–27, 2016. Magnum X. ISSN 1426-529X. 
• SG-312 zmodernizowany. „Morze Statki i Okręty”. styczeń–luty 2017, s. 14–15, 2017. Magnum X. ISSN 1426-529X.