Parafię w Szydłowcu erygował 1 stycznia 1401 roku bp Piotr Wysz na prośbę Jakuba i Sławka Szydłowieckich. W tym samym roku fundatorzy rozpoczęli budowę drewnianego kościoła.
Jakub i Sławko uposażyli kościół parafialny czterema łanami roli, sadzawką rybną, łąką, lasem z barciami, dwiema karczmami oraz dziesięcinami. Drewniany kościół stanął na zapleczu południowego bloku rynku, na którym znajdowały się wspomniane karczmy.
Drewniany kościół w latach 1493–1509 przebudowano na murowaną farę, fundatorem przebudowy był podskarbi Jakub Szydłowiecki.
Liturgię w miejscowym kościele sprawowało od 1512 sześciu mansjonarzy, którzy podlegali prepozytowi (proboszczowi): jeden z mansjonarzy był rektorem szkoły parafialnej. Mansjonarię ufundował Krzysztof Szydłowiecki, a w 20. XVI w. fundację wznowił jego brat Mikołaj. W 1527, kolejny fundator założył przykościelną szkołę elementarną, a w 1529 wybudował w mieście drugi kościół pw. św. Ducha.
Mikołaj Radziwiłł „Czarny”, który w 1555 przyjął kalwinizm, zamknął 10 marca 1564 kościół farny, uniemożliwiając odprawianie nabożeństw. Nie zamienił jednak kościoła na zbór. W Szydłowcu istniała w tym czasie gmina protestancka, o czym świadczy obecność duchownych stwierdzona w 1563. Jednak protestantyzm nie natrafił na podatny grunt wśród szydłowieckich parafian. Proboszczem rzymskokatolickiej parafii był wówczas K. Zaborowski. W tym czasie miasto posiadało jeszcze jeden kościół – szpitalny oraz kaplicę św. Mikołaja na zamku. Kościół otworzył syn Mikołaja „Czarnego”, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka”.
W XVII w. parafia posiadała znaczny majątek w postaci pól uprawnych, łąk (ponad 1400 morgów), młyna, browaru, kilku domów oraz nadań właścicieli miasta, dziesięcin i licznych zapisów majątkowych miejscowej ludności. W 1699 własnością parafii była kamienica Wadowska przy ulicy Piwnej w Warszawie. Znaczne dochody parafii pozwoliły na uzyskanie w 1479 przez ks. Andrzeja z Szydłowca stanowiska prepozytakapituły kolegiackiej w Opatowe. Tytuł przysługiwał kolejnym plebanom, którzy z czasem podpisywali się jako prepozyci szydłowieccy, pomimo że nie funkcjonowała tu kapituła (m.in. w 1530 ks. Krzysztof Zaborowski). Gospodarcza pozycja parafii została potwierdzona, kiedy to w 1570 tutejszy proboszcz, ks. Mikołaj Dembski został mianowany gubernatoremdóbr iłżeckich, należących do diecezji krakowskiej. Funkcję tę sprawowali kolejni plebani szydłowieccy do sekularyzacji klucza dóbr w 1795.
Od 2. połowy XVII w. do miasta licznie przybywali Żydzi, którzy w 1711 wybudowali synagogę. W 1709 władze miejskie nakazały zamknąć przykościelną szkołę elementarną. W 1781 rozpoczęto przebudowę kościoła szpitalnego, która niestety nie została zakończona a świątynia popadała w ruinę, aż w 1875 spaliła się wraz z dużą częścią miasta (w tym dzwonnica farna). Kościoła z braku funduszy nie odbudowano a na jego miejscu ustawiono kamienny krzyż.
W okresie międzywojennym, pod wpływem ruchu eucharystycznego związanego z „Synodem Radomskim”, parafia rozwinęła działalność ewangelizacji poprzez dobroczynność i organizację życia kulturalnego. Probostwo objął ks. kan. Stanisław Piekarski, jeden z inicjatorów synodu. Za jego czasów zaktywizowano parafię, wybudowano Dom Parafialny, w którym znalazły swoje miejsce jadłodajnia dla ubogich i bezrobotnych. Pod auspicjami parafii w 1934 powstał Instytut Kultury Katolickiej, złożony z biblioteki, kina i impresariatu, współpracujący z Towarzystwem Czytelni Ludowych w prowadzeniu kursów dokształcających dla analfabetów[2]. Parafia patronowała promocji sportu i turystyki, będąc formalnie członkinią zarządu miejscowego koła Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
Wraz ze zmianą podziału administracyjnego Kościoła w 1992, tutejszy proboszcz utracił funkcję prepozyta kapituły, która znalazła się wtedy w zmniejszonej terytorialnie diecezji sandomierskiej, zaś sama parafia – w radomskiej. Kwestia prawna tytułu prepozyta szydłowieckiego nie została uregulowana. Przysługiwał on dozgonnie ówczesnemu proboszczowi ks. kan. Józefowi Słabemu. Jednak tak on sam, jak i jego następcy nie używali go[3].
Jedyną świątynią parafii jest kościół św. Zygmunta. Przy parafii działają siostry Michalitki, które posiadają własną kaplicę w domu katechetycznym przy ul. Kamiennej. Prowadzą przedszkole rzymskokatolickie, świetlicę opiekuńczo-zajęciową dla dzieci „Nazaret” oraz nauczają religii w szkołach. Parafia jest też członkinią wspierającą Fundacji „Strefa JP2”, prowadzącej szeroką działalność kulturalno-oświatową w duchu katolickim.
↑IrenaI.Przybyłowska-HanuszIrenaI., Szydłowieckie nekropolie jako dzieła sztuki i pomniki przeszłości, Szydłowiec: „Asgraf”, 2008, s. 12, ISBN 978-83-89084-41-5.
↑MarekM.PrzeniosłoMarekM., Katolickie organizacje religijno-społeczne w parafii szydłowieckiej w latach 1918–1939, [w:] JacekJ.Wijaczka (red.), Z dziejów parafii szydłowieckiej : Materiały sesji popularnonaukowej 21 lutego 1998 roku, Szydłowiec: MLIM, 1998, s. 98–101, ISBN 83-904721-4-7.
↑IrenaI.Przybyłowska-HanuszIrenaI., Pamięci Księdza Kanonika Józefa Słabego, „Głos Szydłowiecki”, R. 4/39 (nr 10 [20/458]), 1995, s. 4, ISSN1426-9740.
