Otto von Kotzebue, ros.Отто Евстафьевич Коцебу́, Otto Jewstafjewicz Kocebu (ur. 19 grudnia?/30 grudnia1788 w Rewlu, dzisiejszy Tallinn, zm. 3 lutego?/15 lutego1846 tamże) – rosyjski podróżnik i odkrywca, oficer marynarki, w latach 1815–1818 i 1822–1826 dowódca wypraw dookoła świata. Odkrywca wysp w archipelagach Tuamotu i Marshalla.
Następna okazja do odbycia wielkiej wyprawy zdarzyła się dopiero po zakończeniu wojen napoleońskich w roku 1815, kiedy to książę Mikołaj Romanow, kanclerz Imperium Rosyjskiego zorganizował i sfinansował rejs na południowy Pacyfik oraz do wybrzeży Alaski w celu znalezienia Przejścia Północno-Zachodniego. Na czele ekspedycji na pokładzie fregaty „Riurik” stanął Kotzebue awansowany do stopnia komandora porucznika. Wśród 32-osobowej załogi znalazło się dwóch przyrodników i rysownik.
Wiosną 1816 roku skierował statek na północ, by w czerwcu dotrzeć do brzegów Kamczatki i portu w Pietropawłowsku. Stamtąd popłynął na wschód i dotarł do Alaski, ale ze względu na zbliżającą się jesień spenetrował tylko wybrzeża w celu znalezienia ewentualnych kotwicowisk i pożeglował na południe, by zimę 1816/1817 spędzić na Hawajach skąd w kwietniu zawrócił na północ, by szukać przejścia z Pacyfiku na Atlantyk. W lipcu dotarł do Cieśniny Beringa, ale trudne warunki pogodowe i choroba gardła (prawdopodobnie angina) kazały mu się wycofać. W drodze na południe zatrzymał się tylko na jeden dzień w wiosce krajowców na Czukotce. Żeglując po południowym Pacyfiku naniósł na mapy wiele nieodkrytych dotąd wysp w archipelagach Gilberta, Marshalla i Marianów. Po opłynięciu Przylądka Dobrej Nadziei Kotzebue wrócił w sierpniu 1818 roku do Petersburga.
Wyprawa ostatnia
W pięć lat później, na polecenie cesarza Aleksandra I, Kotzebue wyruszył ponownie na Pacyfik. Tym razem wyprawa miała cele polityczne: obserwację poczynań Brytyjczyków, Francuzów i Hiszpanów w strefie zainteresowań Rosyjsko-Amerykańskiej Kompanii, spółki futrzarskiej posiadającej faktorie na Alasce i przyległych wyspach. Po wykonaniu tych zadań slup „Priedprijatie” skierował się ponownie na południe, dokonując kolejnych odkryć w archipelagach wysp Tuamotu, Towarzystwa i Markizów. Zawinął do Petersburga 10 lipca 1826 kończąc tym samym swoją trzecią podróż dookoła świata. Relację z wyprawy w latach 1815–1818 pod tytułem Wyprawa odkrywcza na Morza Południowe i do Cieśniny Beringa wydał w roku 1821, zaś w 1830 opublikował (po niemiecku, w Weimarze) pracę zatytułowaną Nowa wyprawa dookoła świata w latach 1823–1826. W roku 1829 przeszedł na emeryturę i osiadł wraz z rodziną w Estonii.
Podsumowanie
W czasie obu samodzielnych podróży skartował ponad 360 wysp i atoli Pacyfiku, a wśród nich składający się z 36 miniwysepek atol, który nazwał Atolem Eschscholtza – dla uczczenia naturalisty Johanna Friedricha von Eschscholtza, towarzyszącego mu w pierwszej samodzielnej ekspedycji. Obecnie atol nosi nazwę Bikini i znany jest z przeprowadzonych tam w latach 40. i 50. XX wieku amerykańskich prób z bronią atomową.
Upamiętnienie nazwiska
Na cześć podróżnika została nazwana zatoka leżąca u wybrzeży Alaski, na południowy wschód od Cieśniny Beringa, a następnie położone nad nią miasto Kotzebue. Imię Ottona von Kotzebuego nadano jednej z ulic w rodzinnym mieście podróżnika – Tallinnie. Nazwisko podróżnika upamiętniono również nazywając nim jedną z dwóch głównych linii hodowlanych psów alaskan malamute.
Bibliografia
Carl Waldman & Alan Wexler: Encyclopedia of Exploration. Nowy Jork 2004, ISBN 0-8160-4678-6.