Osociec hiszpański

Osociec hiszpański
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Cichorioideae

Rodzaj

osociec

Gatunek

osociec hiszpański

Nazwa systematyczna
Scolymus hispanicus L.
Sp. Pl. 2: 813. 1753[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Osociec hiszpański[4] (Scolymus hispanicus L.) – gatunek rośliny należącej do rodziny astrowatych (Asteraceae).

Zasięg geograficzny

Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego. Rośnie dziko w Afryce Północnej (Wyspy Kanaryjskie, Maroko, Algieria, Tunezja, Egipt), południowej i południowo-wschodniej Europie (Hiszpania, Portugalia, Francja, Albania; Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Kreta, Sardynia, Sycylia, Macedonia, Czarnogóra, Macedonia; Serbia, Słowenia, Rumunia, Krym), Azji Zachodniej (Cypr, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja), na Kaukazie (Azerbejdżan, Gruzja, Zakaukazie, Krasnodar). Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się na Azorach, w Libii, Australii, niektórych stanach USA w Ameryce Północnej, Ameryce Południowej (Argentyna, Chile). Jako efemerofit występuje w Anglii, Belgii, Niemczech, Szwajcarii[5] i Polsce[5][4].

Morfologia

Pokrój
Roślina dwuletnia lub bylina, podobna do ostu.
Łodyga
Osiąga wysokość do 2,5 m, jest górą rozgałęziona, nieciągle oskrzydlona i bardzo kolczasta.
Liście
Podłużno-lancetowate, klapowane, długoogonkowe, gładkie i wyposażone w kolce.
Kwiaty
Złoto-żółte, zebrane w koszyczek o długości ok. 3 cm. Otoczony jest on kolczastymi podsadkami.
Owoce
Mają długość 2-3 mm i wyposażone są w puch kielichowy[6]

Biologia i ekologia

Kwitnie od maja do lipca. Nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez kilka lat i do kiełkowania nie potrzebują okresu spoczynku. Liczba chromosomów 2n = 20[6].

Gatunek synantropijny. Pojawia się na terenach zmienionych przez człowieka, wokół zabudowań, na ziemi bogatej w związki azotowe[7]. Rośnie wśród gruzów nieużytków, rowów, na ścieżkach; najczęściej na terenach piaszczystych[6].

Zastosowanie

  • Młode pędy i liście nadają się po ugotowaniu do spożycia. Robi się z nich sałatki, zupy, gulasze, omlety[6].
  • Ma własności moczopędne. O wykorzystaniu w lecznictwie tej rośliny pisał Teofrast z Eresos i Pliniusz Starszy[6].

Udział w kulturze

Michael Zohary, jeden z badaczy roślin biblijnych, uważa, że pod występującym 9 razy w Biblii hebrajskim słowo ḥōah kryją się gatunki z rodzaju Scolymus występujące na Ziemi Świętej: Scolymus hispanicus i osociec plamisty Scolymus maculatus. W przekładach Biblii słowo to tłumaczone jest jako ciernie lub osty[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. ↑ The Plant List. [dostęp 2015-01-03].
  4. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 163, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-03].
  6. ↑ a b c d e Spanish salsify (Scolymus hispanicus). [dostęp 2015-01-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-22)].
  7. ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.