Orlica (Pteridium Gled. ex Scop.) – rodzaj paproci należących do rodziny denstediowatych Dennstaedtiaceae.
Systematyka
Orlica Pteridium jest izolowanym, wyraźnie wyodrębniającym się rodzajem o skomplikowanej, trudnej i kontrowersyjnej taksonomii w jego obrębie[4].
Do przyczyn kłopotów należy fenotypowa plastyczność roślin z tego rodzaju, co oznacza istotny wpływ czynników środowiskowych na cechy diagnostyczne analizowane w opisach taksonomicznych. Między taksonami w miarę dobrze wyodrębnionymi znajduje się szereg takich, które mają cechy pośrednie. W efekcie istnieje bardzo mało cech diagnostycznych użytecznych przy wyodrębnianiu taksonów niższej rangi[4].
Pierwszy nowoczesny przegląd systematyczny rodzaju sporządził Tryon w 1941 roku. Analizując zestaw cech morfologicznych uznał rodzaj za monotypowy i wyodrębnił w ramach gatunku Pteridium aquilinum dwa podgatunki (aquilinum i caudatum) z 12 odmianami. Później kolejni taksonomowie wyróżniali nowe gatunki, podgatunki i odmiany, a inni je odrzucali. Obszerne opracowania systematyczne rodzaju, bazujące na analizie cech morfologicznych i biochemicznych oraz sekwencjonowania genomu chloroplastowego, opublikowane zostały w pierwszych latach XXI wieku. Analizy genomów wykazały m.in., że morfotypy w obrębie poszczególnych grup zasięgowych (odpowiadających kontynentom) są bliżej spokrewnione od podobnych fenotypowo form z innych kontynentów[4].
Według opracowań taksonomicznych Thomsona z pierwszej dekady XXI wieku w obrębie rodzaju wyróżnia się 4 gatunki, 2 diploidalne i 2 allotetraploidalne. Diploidalne gatunki to występujący głównie na półkuli północnej Pteridium aquilinum z 11 podgatunkami oraz P. esculentum (w ujęciu Tryona podgatunek P. aquilinum caudatum) o zasięgu głównie na półkuli południowej z 2 podgatunkami. Tetraploidy to P. caudatum ze Ameryki Środkowej i Południowej oraz P. semihastatum z południowo-wschodniej Azji i Australii[4]. W innych ujęciach podgatunki P. aquilinum i P. esculentum podnosi się do rangi gatunków[5].
- Synonimy taksonomiczne[3]
Filix C. G. Ludwig, Filix-foemina Hill ex Farwell, Ornithopteris (J. G. Agardh) J. Smith
- Homonimy taksonomiczne[3]
Pteridium (Kuetzing) J. G. Agardh = Membranoptera Stackhouse, Pteridium Rafinesque = Pteris L.
- Gatunek we florze Polski[6]
- Inne gatunki[4][5]
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
- ↑ a b c d e R.H. Marrs, A.S. Watt. Biological Flora of the British Isles: Pteridium aquilinum (L.) Kuhn. „Journal of Ecology”. 94, s. 1272–1321, 2006.
- ↑ a b Pteridium. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-06-10]. (ang.).
- ↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 142, ISBN 978-83-62975-45-7 .
Identyfikatory zewnętrzne:
