PROFILPELAJAR.COM

Olszówka
	Część Bielska-Białej
	; Centrum Olszówki Dolnej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Bielsko-Biała
Dzielnica	Mikuszowice Śląskie,; Kamienica
W granicach Bielska-Białej	1969
	Położenie na mapie Bielska-Białej;
	49°47′10″N 19°02′32″E/49,786111 19,042222
	Multimedia w Wikimedia Commons

Olszówka (niem. Ohlisch, czes. Olšavka) – dzielnica zwyczajowa Bielska-Białej położona w południowej części miasta, wzdłuż potoku o tej samej nazwie, u podnóża Beskidu Śląskiego (Koziej Góry, Kołowrotu, Cybernioka, Szyndzielni i Dębowca). Dzieli się na Olszówkę Dolną (Nieder-Ohlisch) i Olszówkę Górną (Ober-Ohlisch) – obie z nich to dawne wsie założone w II połowie XVI wieku, później związane odpowiednio z Mikuszowicami Śląskimi oraz Kamienicą i wraz z nimi przyłączone do miasta w 1968. Stanowi popularną dzielnicę willową nazywaną też Cygańskim Lasem^[1]^[2]^[3] przez skojarzenie z parkiem leśnym o tej nazwie.

Położenie

Granice obrębów ewidencyjnych tożsamych z granicami dawnych wsi wyznaczają^[4]:

na północy – ulica Pokoju, linia przecinająca kompleks Szpitala Wojewódzkiego, ulica Małkowskiego i Młodzieżowa, linia przecinająca ZIAD po ulicę Żołędziową
na zachodzie – linia przecinająca szczyt Dębowiec
na południu i południowym wschodzie – linia zbliżona do granicy zabudowy u podnóża Beskidu Śląskiego, ulica Olszówka (między skrzyżowaniem z ulicą Filatelistów a nr 10) i potok Olszówka (od budynku przy ulicy Olszówka 10 do mostu w ciągu ulicy Bystrzańskiej)

Olszówkę Dolną od Olszówki Górnej oddziela linia pokrywająca się z przebiegiem ulicy Młodzieżowej i Kaktusowej. Od północy, zachodu i południowego wschodu dzielnica otoczona jest przez tereny przynależne do Kamienicy. Na południowym wschodzie graniczy z Mikuszowicami Śląskimi oraz obrębem Bystra Śląska (częścią wsi Bystra włączoną w skład miasta w 1990 – należy do niej większość Cygańskiego Lasu^[5]).

Zgodnie z obowiązującym od 2002 podziałem na osiedla (jednostki pomocnicze gminy) niemal cała Olszówka należy do Mikuszowic Śląskich z wyjątkiem niewielkiego obszaru po północnej stronie alei Armii Krajowej w rejonie ZIAD i hali widowiskowo-sportowej, który wchodzi w skład osiedla Kamienica^[4].

Historia

Początki obu wsi sięgają akcji kolonizacyjnej, która nastąpiła po 1561, gdy dokonano ostateczne podziału lasu miejskiego (jego pozostałością jest Cygański Las) między mieszczan bielskich a szlacheckich właścicieli Kamienicy. Olszówka Górna należała do Kamienicy, Dolna natomiast była własnością miasta i została najpewniej założona z inicjatywy jego władz. Pierwsza wzmianka o nich pochodzi z 1572^[6]. Losy Olszówki Dolnej związane były w kolejnych wiekach z Mikuszowicami, które również stanowiły majątek feudalny Bielska^[7]. Według spisu parafialnego (należała do parafii św. Mikołaja) z 1834 liczyła ona 23 domy i 204 mieszkańców^[8]. Podział na Olszówkę Górną przynależną administracyjnie do Kamienicy i Olszówkę Dolną stanowiącą część Mikuszowic utrzymał się po wprowadzeniu nowoczesnego podziału na gminy w 1849, jakkolwiek obie miejscowości pozostały odrębnymi jednostkami katastralnymi.

W latach 80. XIX wieku Cygański Las (Zigeunerwald) został z inicjatywy Bielsko-Bialskiego Towarzystwa Upiększania Miasta (Bielitz-Bialaer Verschönerungsverein) przekształcony w park leśny na wzór Lasku Wiedeńskiego. Olszówka stopniowo przekształciła się w dzielnicę wypoczynkową, gdzie swoje wille letniskowe budowali przedstawiciele bielsko-bialskiej burżuazji. Powstawały też liczne hotele i restauracje, m.in. Kurhaus (1870), Bernhard Hof (1890), Beskiden-Hotel (1895) i Johanneshof (1907)^[9]. W 1895 uruchomiono linię tramwajową, która połączyła dworzec kolejowy w Bielsku i centrum miasta z Olszówką Dolną. Przystanek końcowy znajdował się w miejscu dzisiejszej pętli autobusowej Cygański Las. Linia funkcjonowała do 1971^[10].

W 1910 Olszówka Dolna liczyła 541 mieszkańców w 54 zamieszkanych budynkach, z tego 93,8% niemiecko- i 6,2% polskojęzycznych; 44,4% katolików, 47,3% ewangelików i 8,1% żydów. W Olszówce Górnej żyło 201 osób w 24 zamieszkanych budynkach, z tego z tego 87,1% niemiecko- i 12,9% polskojęzycznych; 62,2% katolików, 36,3% ewangelików i 0,1% żydów^[11].

Częścią Bielska-Białej stały się obie Olszówki w 1969 wraz z przyłączeniem do miasta Mikuszowic Śląskich (od 1958 osiedle typu miejskiego) i Kamienicy. Od tego czasu nieprzerwanie kontynuowany jest rozwój zabudowy mieszkaniowej w dzielnicy, któremu towarzyszą kontrowersje związane z jej chaotycznym charakterem, działalnością deweloperów, degradacją krajobrazu ukształtowanego na przełomie XIX i XX wieku, a także niedostateczną opieką nad starszymi obiektami^[12]^[13]. W 2000 powstało Stowarzyszenie „Olszówka”, którego celem jest ochrona wartości kulturalnych i przyrodniczych dzielnicy oraz działalność edukacyjna^[12]. Reakcją na wyburzenie w 2009 zabytkowej willi Karla Hauptiga z 1888 przy ulicy Olszówka 27 pod zabudowę wielorodzinną było założenie społecznego Komitetu Obrony Cygańskiego Lasu, którego priorytetem jest zachowanie willowo-wypoczynkowego charakteru dzielnicy^[14]^[12]^[15].

W 1953 uruchomiono kolej gondolową na Szyndzielnię, której stację dolną ulokowano w Olszówce Górnej. W jej pobliżu powstał w 1963 dom wczasowy Związku Zawodowego Transportowców i Drogowców (Transportowiec, obecnie Beskidy Park)^[16], a w 1974 rozpoczął działalność Ośrodek Wdrażania Postępu Technicznego w Energetyce (później przemianowany na Zakład Informatyki, Automatyki i Doskonalenia Zawodowego), na potrzeby którego powstał duży kompleks obiektów przy ulicy Armii Krajowej^[17]. Również w 1974 oddano do użytku nową zajezdnię komunikacji miejskiej przy ulicy Długiej^[10]. W latach 80. XX wieku w miejscu niemieckiego cmentarza wojskowego z okresu II wojny światowej przy ulicy Karbowej urządzono plac kempingowy^[18]. Na pograniczu Olszówki Górnej i Kamienicy znajduje się Szpital Wojewódzki budowany w latach 1983–2002^[19]^[20], hala widowiskowo-sportowa oddana do użytku w 2009 oraz szczyt Dębowiec, na północnych stokach którego otwarto w 2013 Bielsko-Bialski Ośrodek Rekreacyjno-Narciarski. W 2019 przemianowano ośrodek psychiatryczny przy ulicy Różanej na Bielskie Centrum Psychiatrii „Olszówka” w nawiązaniu do jego potocznej metonimicznej nazwy^[21].

Komunikacja

Osią urbanistyczną Olszówki jest licząca ponad trzy kilometry ulica o tej samej nazwie, współcześnie funkcjonująca jako droga o lokalnym znaczeniu. Komunikacja miejska obsługuje tylko jej początkowy odcinek do pętli Cygański Las w Olszówce Dolnej stanowiącej końcowy przystanek linii autobusowej nr 1. Po ulicy Długiej obok zajezdni MZK Bielsko-Biała kursują (stan 2022) linie nr 1, 12, 21 oraz nocne N1 i N2.

Dojazd do Olszówki Górnej zapewnia aleja Armii Krajowej połączona ze Śródmiejską Obwodnicą Zachodnią oraz prowadząca do centrum Kamienicy ulica Karbowa. Do pętli Szyndzielnia położonej w sąsiedztwie dolnej stacji kolei gondolowej kursują (stan 2022) linie autobusowe nr 7 i 8. Przy hali widowiskowo-sportowej, Szpitalu Wojewódzkim oraz przy skrzyżowaniu alei Armii Krajowej i Karbowej znajdują się duże parkingi samochodowe.

Galeria

Willa Adolfa Mänhardta
(1890; ul. Laskowa 54)
Willa Carla Korna
(1891; ul. Olszówka 46)
Hotel Beskid, dawny Beskiden-Hotel (budynek z 1904)
Centrum Olszówki Dolnej, po lewej dawny Kurhaus (1870)
Dolna stacji kolejki na Szyndzielnię
Cygański Las
Tablica upamiętniająca założenie miasta przy pętli autobusowej Cygański Las
Szpital Wojewódzki

Przypisy

↑ Ewa Furtak: Bielszczanie bronią willi w Cygańskim Lesie. Gazeta Wyborcza, 19.01.2009. [dostęp 2022-02-20].
↑ Znalazł dom w Cygańskim Lesie. bielsko.biala.pl, 21.10.2013. [dostęp 2022-02-20].
↑ Apartamenty – Cygański Las. monti.com.pl. [dostęp 2022-02-20].
↑ ^a ^b Portal mapowy Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej z warstwami obrębów ewidencyjnych i jednostek pomocniczych gminy
↑ Uchwała Nr XIV/98/90 Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 27 kwietnia 1990 r. w sprawie zmiany granic miasta Bielsko-Biała, gminy Wilamowice, Jasienica i Wilkowice
↑ Monografia, tom I ↓, s. 350.
↑ Monografia, tom III ↓, s. 32.
↑ Monografia, tom III ↓, s. 50.
↑ Piotr Kenig, Wojciech Kominiak: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce w czasach monarchii austro-węgierskiej. Wyd. II. Bielsko-Biała: WMW, 2008, s. 127–142. ISBN 978-83-915603-0-3.
↑ ^a ^b Historia komunikacji miejskiej w Bielsku-Białej. MZK Bielsko-Biała. [dostęp 2022-02-20].
↑ Ludwig Patryn: Der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. 1912: Im Verlage des schlesischen Landesausschusses, Troppau, s. 10–11. [dostęp 2022-02-20].
↑ ^a ^b ^c Małgorzata Sawicka. Przekształcenia krajobrazu oraz wybrane aspekty jego ochrony na przykładzie Olszówki Dolnej i Górnej w Bielsku-Białej. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”. 34, s. 137–147, 2016. [dostęp 2022-02-20].
↑ Wanda Then: Cygański Las traci swój urok. Dziennik Zachodni, 4.06.2010. [dostęp 2022-02-20].
↑ Ewa Furtak: Walczą o niepowtarzalny charakter Cygańskiego Lasu. Gazeta Wyborcza, 3.06.2010. [dostęp 2022-02-20].
↑ Jacek Drost: Bielsko-Biała: Hotele pod Szyndzielnią? Mieszkańcy są przeciwni!. Dziennik Zachodni, 6.10.2014. [dostęp 2022-02-20].
↑ Polska Kronika Filmowa: W Beskidzie (PKF 39B/63). Repozytorium Filmoteki Narodowej. [dostęp 2022-02-20].
↑ Historia firmy. ZIAD Bielsko-Biała. [dostęp 2022-02-20].
↑ Marcin Płużek: Ekshumacje pod Dębowcem – Jeszcze 800 grobów…. Kronika Beskidzka, 22.10.2021. [dostęp 2022-02-20].
↑ Szpital najważniejszy. „Kronika Beskidzka”. 392 (14), s. 1, 5.04.1984. [dostęp 2022-02-27].
↑ Tomasz Wolff: Do końca budowy Szpitala Wojewódzkiego zostało 10 milionów.... bielskobiala.naszemiasto.pl, 28.06.2002. [dostęp 2022-02-27].
↑ Marcin Kałuski: Bielski psychiatryk zmienił nazwę. I tak się mówiło „szpital w Olszówce”. Kronika Beskidzka, 12.07.2019. [dostęp 2022-02-20].

Bibliografia

Bielsko-Biała. Monografia miasta. Idzi Panic (red.). Bielsko-Biała: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, 2010. ISBN 978-83-60136-26-3.
Małgorzata Sawicka. Przekształcenia krajobrazu oraz wybrane aspekty jego ochrony na przykładzie Olszówki Dolnej i Górnej w Bielsku-Białej. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”. 34, s. 137–147, 2016.

[1] Ewa Furtak: Bielszczanie bronią willi w Cygańskim Lesie. Gazeta Wyborcza, 19.01.2009. [dostęp 2022-02-20].

[2] Znalazł dom w Cygańskim Lesie. bielsko.biala.pl, 21.10.2013. [dostęp 2022-02-20].

[3] Apartamenty – Cygański Las. monti.com.pl. [dostęp 2022-02-20].

[portal-4] Portal mapowy Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej z warstwami obrębów ewidencyjnych i jednostek pomocniczych gminy

[5] Uchwała Nr XIV/98/90 Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 27 kwietnia 1990 r. w sprawie zmiany granic miasta Bielsko-Biała, gminy Wilamowice, Jasienica i Wilkowice

[CITEREFMonografia,_tom_I350-6] Monografia, tom I ↓, s. 350.

[CITEREFMonografia,_tom_III32-7] Monografia, tom III ↓, s. 32.

[CITEREFMonografia,_tom_III50-8] Monografia, tom III ↓, s. 50.

[9] Piotr Kenig, Wojciech Kominiak: Bielsko-Biała i okolice na dawnej pocztówce w czasach monarchii austro-węgierskiej. Wyd. II. Bielsko-Biała: WMW, 2008, s. 127–142. ISBN 978-83-915603-0-3.

[komunikacja-10] Historia komunikacji miejskiej w Bielsku-Białej. MZK Bielsko-Biała. [dostęp 2022-02-20].

[11] Ludwig Patryn: Der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. 1912: Im Verlage des schlesischen Landesausschusses, Troppau, s. 10–11. [dostęp 2022-02-20].

[sawicka-12] Małgorzata Sawicka. Przekształcenia krajobrazu oraz wybrane aspekty jego ochrony na przykładzie Olszówki Dolnej i Górnej w Bielsku-Białej. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”. 34, s. 137–147, 2016. [dostęp 2022-02-20].

[13] Wanda Then: Cygański Las traci swój urok. Dziennik Zachodni, 4.06.2010. [dostęp 2022-02-20].

[14] Ewa Furtak: Walczą o niepowtarzalny charakter Cygańskiego Lasu. Gazeta Wyborcza, 3.06.2010. [dostęp 2022-02-20].

[15] Jacek Drost: Bielsko-Biała: Hotele pod Szyndzielnią? Mieszkańcy są przeciwni!. Dziennik Zachodni, 6.10.2014. [dostęp 2022-02-20].

[16] Polska Kronika Filmowa: W Beskidzie (PKF 39B/63). Repozytorium Filmoteki Narodowej. [dostęp 2022-02-20].

[17] Historia firmy. ZIAD Bielsko-Biała. [dostęp 2022-02-20].

[18] Marcin Płużek: Ekshumacje pod Dębowcem – Jeszcze 800 grobów…. Kronika Beskidzka, 22.10.2021. [dostęp 2022-02-20].

[19] Szpital najważniejszy. „Kronika Beskidzka”. 392 (14), s. 1, 5.04.1984. [dostęp 2022-02-27].

[20] Tomasz Wolff: Do końca budowy Szpitala Wojewódzkiego zostało 10 milionów.... bielskobiala.naszemiasto.pl, 28.06.2002. [dostęp 2022-02-27].

[21] Marcin Kałuski: Bielski psychiatryk zmienił nazwę. I tak się mówiło „szpital w Olszówce”. Kronika Beskidzka, 12.07.2019. [dostęp 2022-02-20].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

PROFILPELAJAR.COM

Olszówka (Bielsko-Biała)

Położenie

Historia

Komunikacja

Galeria

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Presidenti delle Figi

Edith Bolling Wilson

Aeroscopia

Incheon

Proses Reorganisasi Nasional

Empathy quotient

PS BPD Jateng

コルク

Sigy

Bandiera del Ghana

哈萨克斯坦总统

Francisco Macías Nguema

Ansperto

1993 in the Philippines

Peta aliran nilai

1996 United States presidential election in Vermont

January 1927

Charles N'Zogbia

Dan Haren

K (アニメ)