Noc Kultury – lubelski festiwal kulturalny, organizowany przez Warsztaty Kultury w Lublinie. Wydarzenie ma miejsce raz do roku, w pierwszą sobotnią noc w czerwcu[1] w godzinach 19.00-2.00[potrzebny przypis]. Na jego program składa się kilkaset wydarzeń kulturalnych najczęściej odbywających się w przestrzeni publicznej, głównie na Starym Mieście i w ŚródmieściuLublina[potrzebny przypis].
Charakterystyka festiwalu
Na program festiwalu składają się wydarzenia zgłaszane w wolnym naborze przez artystów, animatorów, instytucje kulturalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorców i mieszkańców oraz te produkowane specjalnie na Noc Kultury przez organizatora[2]. Corocznie jest to kilkaset bezpłatnych propozycji z różnych dziedzin kultury: spektakli teatralnych, koncertów, wystaw, projekcji filmowych, mappingów[potrzebny przypis], warsztatów czy happeningów ulicznych[3].
Wiele z nich odbywa się w nietypowych miejscach – w podwórkach i bramach kamienic, na dachach budynków, czy na zamkniętych specjalnie na tę jedną noc dla ruchu kołowego ulicach w centrum miasta[4]. Podczas Nocy Kultury otwarte są również lubelskie instytucje kulturalne, muzea, galerie sztuki, biblioteki czy podziemne korytarze[brak potwierdzenia w źródle][3].
Charakterystyczne dla Nocy Kultury są również instalacje artystyczne w przestrzeni publicznej, w dużej mierze wykorzystujące światło, dzięki czemu są dobrze wyeksponowane po zmroku[5][martwy link].
Znaczna część działań jest przygotowywana specjalnie na festiwal i po jego zakończeniu nie ma możliwości oglądania ich ponownie.
150 kolorowych lampionów-sukien zawieszonych nad ul. Żmigród na całej długości to instalacja artystyczna, która przyśpieszyła decyzję Prezydenta Miasta Lublina o zamknięciu ulicy dla ruchu samochodowego[6][martwy link].
Publiczność odwiedzająca podczas Nocy Kultury ulicę Kowalską mogła poczuć się jak w latach 20/30 ubiegłego wieku. Zmienione zostały tam szyldy i wystawy sklepów, na ulicach pojawiły się zabytkowe motocykle i samochody a dzieci bawiły się na stuletniej, zabytkowej, wiktoriańskiej karuzeli. Do dziś na ul. Kowalskiej można oglądać szyldy, które właściciele zdecydowali się pozostawić po Nocy Kultury na stałe. A nieopodal, na jednej z głównych ulic, rozłożona została żywa zielona trawa – zamiast samochodów i trolejbusów powstało miejsce pikników i relaksu[brak potwierdzenia w źródle][7].
RetroMania (2016) praca zbiorowa| Noc Kultury - Lublin
Stworzenie świata (2017) – praca zbiorowa
Celem festiwalu jest przywracanie miejsc na mentalne mapy miasta, dlatego organizatorzy postanowili zaprosić publiczność do spacerowania na okrągło – po jedynej ulicy w Lublinie, która jest okrągła. Ulica Furmańska to miejsce, które niesłusznie cieszy się złą sławą. Podczas Nocy Kultury zasiedliły ją olbrzymie ptaki i ryby – lampiony[potrzebny przypis] zaprojektowane i wykonane przez Francois Monneta i Isabel Barthelemy[8].
Stworzenie świata (2017) – praca zbiorowa| Noc Kultury - Lublin
Wielka Przymiarka (2018) – praca zbiorowa
Na rzadko uczęszczanej ulicy Podwale podjęto próbę przypomnienia ulicy, która dawno zniknęła z mapy Lublina – Krawieckiej. Stworzona została tam kraina krawiectwa – idąc wzdłuż wielkiego centymetra na całej ulicy uczestnicy festiwalu spotkali wielkie nożyczki, wodospad z krawatów, orkiestrę grających maszyn do szycia. Wielką sympatią publiczności cieszyła się kudłata, różowa ściana z futra[9][martwy link].
Wielka Przymiarka (2018) praca zbiorowa| Noc Kultury - Lublin
Słowo daję (2019) – praca zbiorowa
Publiczność została zaproszona w świat słów, liter, książek, poezji i maszyn do pisania. Nad ul. Olejną zawisły wielkie lampiony – litery trzech alfabetów, które na przestrzeni wieków stanowiły o kulturze Lublina: łaciński, cyrylica oraz alfabet hebrajski. Maszyny do pisania grały przez całą noc swoimi metalowymi klawiszami, a poezję można było czytać na murach[10][martwy link].
Rybak z Rybnej (2021) – Bartłomiej Polak
Kamienicę Starego Miasta na Ulicy Rybnej można było podziwiać w jej dawnej świetności. Wiele osób nie wie, że lico elewacji zdobiła kiedyś dekoracja malarska autorstwa Władysława Filipiaka, obecnie prawie niewidoczna w świetle dziennym. Ale w świetle nocnym wszystko staje się możliwe...[11]
Ożywione kadry (2022) – Bartłomiej Polak, Roman Krawczenko, Edward Hartwig (1909-2003)
Na ulicy Złotej zagościły czarno-białe fotografie. Tym razem na wystawie znalazły się zdjęcia zrobione przez samego mistrza, Edwarda Hartwiga, które udostępniła organizatorom Pani Ewa Hartwig-Fijałkowska. Fotografie wyświetlane były jako animacja komputerowa. Na drugim ekranie uczestnicy Festiwalu mogli oglądać z kolei zdjęcia Romana Krawczenki – znanego i cenionego ambrotypisty fotografika[12].
Miastoopowieść (2019) praca zbiorowa| Noc Kultury - Lublin
Przyroda na placu Po Farze (2023) – praca zbiorowa
Plac Po Farze na tę jedną noc w roku przeszedł totalną metamorfozę, a wszystko za sprawą 520 m2 żywej trawy rozłożonej we wnętrzu murów kościoła i drzewa, które stanęło w nawie głównej. Oprócz tego artyści plecionkarstwa odtworzyli część łuków dawnej budowli, interpretując od nowa zarysowane fundamenty. Ponadto znalazła się tam instalacja świetlna – „Pszczoła” – wykonana z metalu i materiału, która po zmierzchu zwracała uwagę ciepłym światłem. Z balkonu kamienicy na Grodzkiej 7 zwisała „Wisteria” – kojarzona z kulturą wschodu, gdzie oznacza szczęście, witalność, nowy początek oraz powitanie kogoś w nowym mieście, domu czy wyrażanie uczuć komuś wyjątkowemu.
1, 5 tony Matejki (2024) - praca zbiorowa
Zrolowane obrazy Matejki we wrześniu 1939 roku zostały przywiezione z Warszawy do Lublina. Najpierw „Bitwę pod Grunwaldem” i „Kazanie Skargi” ukryto w gmachu Muzeum Lubelskiego (obecnie główna siedziba Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego przy ul. Narutowicza). Gdy budynek przejęli Niemcy, trzymanie tam obrazów stało się niemożliwe. Zapadła decyzja o przeniesieniu ich na teren Taborów Miejskich przy ul. Elektrycznej 4. Czy słyszałeś/słyszałaś o tej niezwykłej historii? Tytuł nocokulturowego wydarzenia – „1,5 tony Matejki” nawiązuje do gabarytów i wagi ocalonych obrazów (długość rolki to ok. 4,5 m, średnica to ponad metr, a waga całości bez opakowania –1,5 tony). Podczas Nocy Kultury publiczność Festiwalu miała okazję zobaczyć proces ratowania wybitych dzieł sztuki Jana Matejki odtworzony w formie instalacji artystycznej. Była to też okazja, aby przyjrzeć się rekonstrukcji wozu drabiniastego, którym przewożono obrazy wraz z elementami kamuflażu oraz mapą trasy ich ukrycia, a także reprodukcja płótna pt. „Bitwa pod Grunwaldem” w oryginalnych rozmiarach (426,5 × 987,5 cm). Oprócz tego, chętni na chwilę odpoczynku mogli obejrzeć Polską Kronikę Filmową – odcinek nr. 1, który przedstawia moment wydobycia obrazów Matejki ze skrytki pod podłogą po II Wojnie Światowej. To autentyczne nagrania z archiwum, pokazujące proces ratowania dzieł sztuki przed zniszczeniem oraz bohaterów i bohaterki, którzy zaangażowali się w ich ochronę. Instalację można było obejrzeć podczas Nocy Kultury od godziny 19.00 na parkingu przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej pod adresem ul. Narutowicza 4. Ten projekt to nie tylko okazja do upamiętnienia bohaterskich czynów przeszłości, lecz także możliwość zrozumienia głębszego znaczenia sztuki i historii dla społeczności lokalnej. Prezentacja w formie instalacji artystycznej, uzupełniona wystawą i projekcją wspomnień, a także warsztatami i wykładem, skłoni festiwalową publiczność do zanurzenia się w historię i kulturę, która kształtowała Lublin i cały naród.
Historia Festiwalu
Ożywione kadry - Bartłomiej Polak, Roman Krawczenko, Edward Hartwig | Noc Kultury 2022
Noc Kultury to zbiorowy pomysł lubelskiego środowiska kulturalnego. Pierwsza edycja wydarzenia odbyła się 1/2 czerwca 2007, z inicjatywy środowisk twórczych Lublina. W jej organizację włączyły się niemal wszystkie instytucje kulturalne miasta i artyści. Pomysłodawcy Nocy Kultury określili ją jako manifestację kulturalną miasta. Każda z kolejnych edycji festiwalu odbywała się pod innym hasłem, które było jednocześnie motywem przewodnim wydarzenia.
W 2007 roku podczas Nocy Kultury prezydent miasta oraz marszałek województwa podpisali Porozumienie dotyczące kandydowania miasta do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury2016.
Walka postu z karnawałem (2020) Jarosław Koziara | Noc Kultury - Lublin
Noc Kultury 2020 – planowana na 6/7 czerwca Noc Kultury nie odbyła się z powodu pandemii SARS-CoV-2. Aby symbolicznie upamiętnić tę datę ogłoszony został konkurs Nocy Balkonów, którego rozstrzygnięcie miało się odbyć właśnie w nocy z 6 na 7 czerwca. Noc Kultury została przełożona na 9-11 października. Wprowadzona od 10 października w województwie lubelskim czerwona strefa spowodowała, że w ostatnim momencie ponownie odwołano Festiwal. Udało się jednak zaprezentować jedną z planowanych instalacji. „Walka postu z karnawałem” autorstwa Jarosława Koziary zawisła na trzy tygodnie[potrzebny przypis] pomiędzy dwiema kamienicami Starego Miasta[28]
Badania i raporty
W 2017 roku zostały przeprowadzone badania uczestników czterech największych plenerowych festiwali lubelskich, których organizatorem są Warsztaty Kultury. Wśród nich znajduje się też Noc Kultury. Na podstawie badań powstały m.in. następujące dokumenty[29]:
Wpływ lubelskich festiwali plenerowych na rozwój gospodarczy i społeczny miasta – raport (2017)
Raport z badań ilościowych | NOC KULTURY (2017)
Wnioski z jakościowej analizy danych wizualnych | Noc Kultury (2017)
W 2018 roku nastąpiła kontynuacja badań. Tym razem dotyczyły one tego jak uczestnicy Nocy Kultury doświadczają przestrzeni Lublina podczas festiwalu. Dokładny raport z badań[29]:
Wpływ Nocy Kultury na sposoby postrzegania i użytkowania przestrzeni miejskiej – raport (2018)
Nagrody
2017 – Medal 700lecia Miasta Lublin dla Joanny Wawiórki-Kamienieckiej, koordynatora festiwalu[30];
2016 – Nominacja w konkursie Gazety Wyborczej „Strzały” za realizację na ulicy Kowalskiej[32];
2016 – Najlepszy Produkt Turystyczny Województwa Lubelskiego 2016[33];
2015-2016 – Certyfikat EFFE (Europe for Festivals, Festivals for Europe) – międzynarodowej platformy, jednoczącej istotne dla kultury europejskiej festiwale, wyróżniające się wysoką wartością artystyczną[30];
2009 – III miejsce w konkursie na Najlepszy Produkt Turystyczny[34];
2008 – VI miejsce w plebiscycie na wydarzenie roku 2008 organizowanym przez lubelskie media[30];
2007 – Grand Prix Kultury dla najlepszego wydarzenia kulturalnego roku, w plebiscycie organizowanym przez Gazetę Wyborczą[30]
.jpg)
.jpg)
