Nimfeum (łac.nymphaeum od stgr. νυμφαῖον nymphaion) – miejsca mające w kulturze starożytnej kilka zróżnicowanych znaczeń.
W starożytnej Grecji określano tak początkowo groty albo gaje z naturalnymi źródłami poświęconymi nimfom i bóstwom wodnym. W późniejszych czasach nazwę tę odnoszono do specjalnych budowli studziennych (w postaci sztucznej groty, altany) bądź pawilonów zlokalizowanych przy źródłach, pełniących publiczne funkcje użytkowe (jak np. nimfeum Enneakrunos na ateńskiejagorze).
W budownictwie starożytnego Rzymu nimfeum stanowiło zwykle architektoniczną obudowę zakończenia wodociągu otoczonego naturalnie zielenią – rodzaj fontanny, wodotrysku w okazałej postaci, np. eksedry. Nierzadko monumentalne, urządzone z wielkim przepychem, tak by z wysokości kilku poziomów, poprzez fasady zdobione posągami i kolumnami, woda spadała do płaskich basenów. Okazałą oprawę architektoniczną miało zwłaszcza nimfeum na Eskwilinie, dawniej błędnie uważane za świątynię Minerwy Medica.
Encyklopedia sztuki starożytnej. Europa – Azja – Afryka – Ameryka. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe / Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 429.
Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 479. ISBN 978-83-01-12365-9.
Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 105. ISBN 83-85001-89-1.
