Niklaus Manuel

Niklaus Manuel
Ilustracja
Autoportret (1520)
Data i miejsce urodzenia

1484
Berno

Data i miejsce śmierci

28 kwietnia 1530
Berno

Narodowość

szwajcarska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

renesans

Św. Łukasz malujący Madonnę (1515)

Niklaus Manuel, zw. Deutsch (ur. ok. 1484 w Bernie, zm. 28 kwietnia 1530 tamże) – szwajcarski malarz, rysownik i rytownik okresu renesansu.

Życie

Kształcił się w pracowni witraży w Bernie. W 1509 wżenił się w szanowaną rodzinę berneńskiego rajcy i zaczął używać pseudonimu Deutsch (swoje prace sygnował literami N.M.D). W 1516 wziął udział w wyprawie wojennej francuskiego króla Franciszka I do Lombardii w charakterze pisarza polowego. W 1519 zaangażował się w nurt reformacyjny, tworząc wierszowane pamflety antypapieskie. Od 1512 był radnym Berna, a od 1523 wójtem w Erlach. Podróżował do Włoch.

Twórczość

Jego wczesna twórczość utrzymana jest w tradycji późnogotyckiej, późniejsza nosi cechy typowe dla renesansu. Uległ wpływom Hansa Baldunga i Matthiasa Grünewalda. Malował obrazy sztalugowe o tematyce religijnej i mitologicznej. Pozostawił też mistrzowskie rysunki (np. wizerunki lancknechtów) i kilka drzeworytów (np. Chłopi wieszają handlarza odpustów, 1525). Wykonywał malowidła na szkle oraz wzory dla rzemiosła artystycznego. Nie zachowały się jego dekoracje ścienne. Był także politykiem, działaczem reformacyjnym i poetą. Napisał m.in. antypapieską satyrę Vom Papst und seiner Preiserschaft i satyrę przeciw handlarzom odpustów Ablasskrämer, wykorzystujące konwencję gatunku fastnachtsspiel[1].

Wybrane dzieła

  • Św. Eligiusz jako złotnik 1515, 117 x 82, Kunstmuseum, Berno
  • Św. Łukasz malujący Madonnę 1515, 117 × 82 cm, 34.3 × 28.5 cm, Kunstmuseum, Berno
  • Śmierć obejmuje młodą kobietę 1517, 37 x 28 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
  • Kuszenie św. Antoniego 1520, Kunstmuseum, Berno
  • Ścięcie Jana Chrzciciela ok. 1520, 33 × 25 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei
  • Autoportret 1520, 34.3 × 28.5 cm, 34.3 × 28.5 cm, Kunstmuseum, Berno
  • Sąd Parysa ok. 1523, 223 x 160 cm, Kunstmuseum, Berno
  • Pyram i Tysbe 1525, 151,5 × 161 cm, Muzeum Sztuki w Bazylei

Przypisy

Bibliografia

  • Andrzej Dulewicz, Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa: WAiF ; Wydaw. Nauk. PWN, 2002, ISBN 83-01-13637-5
  • Wolfgang Hütt, Niemieckie malarstwo i grafika późnego gotyku i renesansu, Sławomir Błaut (tłum.), Warszawa: PWN, 1985, ISBN 83-01-04621-X, OCLC 749922177.
  • Leksykon malarstwa od A do Z, Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3
  • Zdzisław Żygulski: Fastnachtsspiel. W: Słownik rodzajów i gatunków literackich. Grzegorz Gazda (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 330–335.