Nierozwidnia

Nierozwidnia
Ilustracja
Nageia nagi
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

araukariowce

Rodzina

zastrzalinowate

Rodzaj

nierozwidnia

Nazwa systematyczna
Nageia J. Gaertner
Fruct. 1: 191. Dec 1788[3]
Typ nomenklatoryczny

N. japonica J. Gaertner, nom. illeg.[3]

Synonimy
  • Decussocarpus D. J. de Laubenfels, 1969[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nierozwidnia[4] (Nageia) – rodzaj drzew z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Obejmuje pięć do siedmiu gatunków występujących w południowej i wschodniej Azji – od południowych Indii (N. wallichiana jest jedynym przedstawicielem nagonasiennych na tym obszarze[5]), poprzez Bangladesz, Półwysep Indochiński po Chiny i Japonię na północy i Nową Brytanię na południu[6][7].

Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne[5]. Pędy Nageia nagi ze względu na walory ozdobne i trwałość wykorzystywane są we florystyce. Olej z nasion tego gatunku jest jadalny i zawiera kwas eikosatetraenowy łagodzący swędzenie np. po ugryzieniach przez owady[8].

Morfologia

Nageia wallichiana
Pokrój
Zimozielone drzewa (N. wallichiana osiąga 50 m wysokości)[6] i krzewy[7]. Korona drzew wąska, walcowata[6].
Liście
Młodociane podobne do dorosłych, nieco tylko mniejsze i węższe (odwrotnie jednak w przypadku N. wallichiana). Ułożone na pędzie skrętolegle, ale na pędach bocznych też w dwóch rzędach i niemal naprzeciwległe lub naprzeciwległe. Liście ogonkowe, z ogonkiem skręconym o 90°[6], szerokim i krótkim[7]. Blaszka ponad 0,5 cm długości (u N. wallichiana o długości ponad 20 cm w przypadku liści młodocianych, u dorosłych liści N. fleuryi blaszka osiąga 18 cm), kształtu jajowato-eliptycznego do lancetowatego. W odróżnieniu od innych zastrzalinowatych żyłki przewodzące są równoległe i takie same (brak powiększonej centralnej wiązki przewodzącej), w efekcie blaszki liściowe są myląco podobne do przedstawicieli rodzaju agatis z rodziny araukariowatych. Linie aparatów szparkowych zwykle tylko na dolnej stronie blaszki, rzadziej na obu[6].
Organy generatywne
Kłosopodobne[6], walcowate[7] strobile męskie rozwijają się pojedynczo lub w pęczkach po 3–6 w kątach liści. Strobile żeńskie wyrastają na szczytach pędów, w ich rozwidleniach, zwykle pojedynczo, rzadko w parach. Wynoszące je szypuły pokryte są łuskami. Skórzasta osnówka otacza w całości nasiono. Po dojrzeniu ma kolor niebieskoczarny[6].
Nasiona
Kulistawe, twarde, bez skrzydełka[6] o gładkiej powierzchni[7].

Systematyka

Rodzaj zaliczany jest do rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Był wyodrębniany w osobną rodzinę Nageiaceae, ale nie zostało to uznane za zasadne[6]. W przeszłości do rodzaju tego zaliczano większą liczbę gatunków, ale zostały one w końcu XX wieku poprzenoszone do osobnych rodzajów (N. falcata do Afrocarpus, N. comptonii, N. minor, N. piresii, N. rospigliosii i N. vitiensis do Retrophyllum). W obrębie zaliczanych tu gatunków problematyczny status ma N. formosensis wyróżniany od N. nagi tylko przez część autorów[7].

Wykaz gatunków[9]

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. ↑ a b c Nageia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2018-12-19]. (ang.).
  4. ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900. (pol.).
  5. ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 613, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ a b c d e f g h i Nageia Gaertner. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-12-19].
  7. ↑ a b c d e f Christopher J. Earle: Nageia. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2018-12-19].
  8. ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 82. ISBN 978-1-842466346.
  9. ↑ Nageia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2018-12-19].