Nieciągłość Gutenberga

Wnętrze Ziemi, litera B wskazuje nieciągłość Wiecherta-Gutenberga.

Nieciągłość Gutenberga (Wiecherta-Gutenberga lub Oldhama-Gutenberga) – strefa rozdzielająca płaszcz ziemski (sima) i jądro Ziemi (nife) na głębokości ok. 2900 km. Charakteryzuje ją zanik fal poprzecznych (które nie przechodzą przez jądro Ziemi), gwałtowny spadek prędkości fal podłużnych i skokowy wzrost gęstości materii[1] oraz duża plastyczność. Jej temperatura wynosi około 1600°C.

Na nieciągłości Gutenberga styka się stała materia płaszcza z ciekłą materią jądra zewnętrznego. Już w 1949 r. zaobserwowano istnienie nad tą nieciągłością warstwę o innych właściwościach sejsmicznych (tzw. warstwę D")[2]. W 1986 roku odkryto, że gromadzą się tam cięższe skały krzemianowe, tworząc niejednorodną warstwę[3]. Odgrywa ona ważną rolę dla dynamiki konwekcji w płaszczu Ziemi, między innymi ma wpływ na położenie plam gorąca[4],[5].

Zgodnie z podziałem wnętrza Ziemi według kryterium reologicznego nieciągłość Gutenberga stanowi strefę graniczną pomiędzy geosferami: mezosferą a barysferą (jądrem Ziemi).

Nazwa pochodzi od nazwisk badaczy: Beno Gutenberga, Emila Wiecherta i Richarda Dixona Oldhama. Obecnie nieciągłość Gutenberga najczęściej nazywa się CMB (core-mantle boundary).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski, Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 156, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 830183626.
  2. ↑ K.E. Bullen, Compressibility-pressure hypothesis and the Earth’s interior. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, Geophysical Supplements, 5, 355–368., 1949.
  3. ↑ Creager, K.C. and Jordan, T.H. (1986). Asperical structure of the core-mantle boundary. Geophys. Res. Lett. 13, 1497-1500.
  4. ↑ Geodesy and Physics of the Earth pp 392-395, The Origin of Hotspots and The D” Layer
  5. ↑ WR Peltier (2007). "Mantle Dynamics and the D" Layer: Impacts of the Post Perovskite Phase". In Kei Hirose; John Brodholt; Thome Lay; David Yuen (eds.). Post-Perovskite: The Last Mantle Phase Transition (PDF). Volume 174 in AGU Geophysical Monographs. American Geophysical Union. pp. 217–227. ISBN 978-0-87590-439-9.