PROFILPELAJAR.COM

Mord rytualny – umyślne zabicie człowieka w celach rytualnych.

W europejskim kręgu kulturowym o mord rytualny oskarżano mniejszości narodowe, etniczne, wyznaniowe oraz inne zbiorowości lub osoby odróżniające się od większości społeczeństwa. Pomówienia te stanowiły próbę dyskredytowania konkurencyjnych kultur czy religii, określenia grupy mniejszościowej jako barbarzyńców nie respektujących najbardziej podstawowych zasad, a co za tym idzie wyłączenie ich ze społeczeństwa^[1]. Grupy oskarżane o mord rytualny były też często obwiniane o dzieciobójstwo, kanibalizm czy wampiryzm. Takie niesłuszne oskarżenia wysuwano najczęściej przeciwko Żydom. Inne grupy oskarżane niegdyś o mord rytualny to chrześcijanie (w starożytnym Rzymie), Romowie^{[potrzebny przypis]}, heretycy czy czarownice.

Zazwyczaj oskarżenia o mord rytualny były fałszywe, aczkolwiek istniały grupy, praktykujące tego rodzaju działania (np. thugowie w Indiach).

Oskarżenia o mord rytualny

Osobny artykuł: Oskarżenia o mord rytualny względem Żydów.

Przez wiele wieków o popełnianie mordów rytualnych na chrześcijanach bezpodstawnie oskarżani byli w Europie wyznawcy judaizmu, co często stawało się pretekstem do dokonywania pogromów i wypędzeń Żydów. Żydzi zabijać mieli chrześcijan (najchętniej dzieci), gdyż ich krew miała być niezbędnym składnikiem macy spożywanej przez nich w czasie święta Paschy^[2]. Pierwsze w nowożytnej Europie udokumentowane oskarżenie Żydów o mord rytualny miało miejsce w 1144 roku w Norwich. Zamordowany czeladnik został przez lokalnego biskupa^[3] ogłoszony świętym jako św. William, lecz kult tego świętego pozostał lokalny i po pewnym czasie wygasł^[4].

W Polsce w 1576 roku wnoszenia bezpodstawnych oskarżeń o mord rytualny zakazał pod karą śmierci król Stefan Batory^[5].

Marcin Zaremba^[6], podobnie jak inni badacze^[7], uważa, że powojenne pogromy, np. pogrom kielecki,- inspirowany przez UB – były spowodowane m.in. wiarą w mord rytualny.

W katedrze w Sandomierzu znajduje się obraz „Mord rytualny” autorstwa Karola de Prevot z XVIII wieku przedstawiający mord rytualny dokonywany przez Żydów. Obraz ten od 2006 do 2014 roku pozostawał zasłonięty i niedostępny dla zwiedzających z powodu swojej treści, budzącej sprzeciw w społeczności żydowskiej i pośród chrześcijan zaangażowanych w dialog międzyreligijny^[8]. Po ponownym odsłonięciu towarzyszy mu tablica wyjaśniająca, że Żydzi nie popełniali mordów rytualnych^[9].

Zanim chrześcijanie zaczęli oskarżać Żydów o mordy rytualne, sami byli o nie oskarżani. Podobnie jak w przypadku Żydów plotki o mordach rytualnych, których dopuszczali się chrześcijanie, były bezpodstawne. Minucjusz Feliks (Oktawius, 9, 2-7) wspomina, że poganie oskarżają chrześcijan o rozwiązłość seksualną czy mordowanie dzieci:

wszędzie między nimi (chrześcijanami) panuje kult rozkoszy zmysłowej: nazywają się braćmi i siostrami, by nawet najzwyczajniejszy nierząd przez wprowadzenie świętego imienia stał się kazirodztwem. Dochodzą do mnie słuchy, że najpodlejszego zwierzęcia, bo oślą głowę poświecili i oddają jej cześć (...) inni powiadają, że oni czczą penisa swojego przewodnika i kapłana, modląc się jakby do ojcowskiej siły rozrodczej (...) A już opowiadanie o przyjmowaniu nowych członków jest równie potworne jak znane wszystkim. Temu, który ma być wtajemniczony w świętości, podają dziecko mąką pokryte, by oszukać niebacznych. Kandydat widząc tylko mąkę i sądząc, że uderzenia będą niewinne ślepymi i niewidocznymi ranami, zabija niemowlę. I krew tego dziecka, co za okropność, łakomie liżą, wśród bójki rozdzielają jego członki. Przy takiej ofierze przymierzem się łączą a świadomością zbrodni dają sobie przykład wzajemnego milczenia (...)

Przypisy

↑ Oskarżenia o dzieciobójstwo, wampiryzm i kanibalizm w kręgu kultur śródziemnomorskich należą do żelaznego repertuaru krytyki barbarzyńców, od renesansu wysuwano ją pod adresem ludów skolonizowanych. Zainicjowane przez Rzymian pod adresem chrześcijan, zostały następnie przez chrześcijan skierowane pod adresem Żydów, heretyków i czarownic. Legendy o krwi. Antropologia przesądu, Joanna Tokarska-Bakir, Warszawa 2008, s. 177–178.
↑ Tora zabrania spożywania krwi Ktokolwiek spożywa jakąkolwiek krew, będzie wykluczony spośród swego ludu (Księga Kapłańska, 7,27). Uzasadnienie zakazu wynika z przekonania, że krew jest nośnikiem życia. Nie wolno wam tylko jeść mięsa z krwią życia (Księga Rodzaju 9,4); Ale się wystrzegaj spożywania krwi, bo we krwi jest życie (Księga Powtórzonego Prawa 12,23). Zakazane są ofiary z ludzi (np. Księga Kapłańska 18,21). Kanibalizm uchodzi zaś za synonim przekleństwa i kary Bożej. Jeżeli i wtedy nie będziecie Mi posłuszni i będziecie Mi postępować na przekór, to i Ja z gniewem wystąpię przeciwko wam i ześlę na was siedmiokrotne kary za wasze grzechy. Będziecie jedli ciało synów i córek waszych. (Kpł 26,27 – 29).
↑ Thomas of Monmouth, The life and miracles of St William of Norwich, 1173 (jęz. angielski).
↑ www.catholic.org: St. William of Norwich (jęz. angielski).
↑ „Ktoby o one rzeczy żydów pomawiał, karanym ma być jako potwarca, ktoby zaś skarżył przed sędzią i dla tej przyczyny skargę główną przeciw żydowi wynosił, ten poenta talionis, czyli na gardle karanym będzie.” Stefan Batory, dokument z 1576 r., za: Żydzi w Polsce. Obraz i słowo, część I, Warszawa 1993, s. 106, www.zydziwpolsce.edu.pl.
↑ Marcin Zaręba, Psychoza we krwi, Polityka – nr 27 (2561).
↑ Wokół „Strachu”. Dyskusja o książce Jana T. Grossa, Znak, Kraków 2008.
↑ Stanisław Musiał SJ, Droga krzyżowa Żydów sandomierskich, Gazeta Wyborcza 5–6 sierpnia 2000.
↑ Wiadomości – Wiadomości w Onet – Najnowsze i Najważniejsze Wiadomości z Kraju i Świata [online], tygodnik.onet.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).