W obrocie handlowym pojawia się także jako marmur Morawica lub marmur morawicki. Nazwa ta jest petrologicznie nieprawidłowa i związana jest z potocznym nazywaniem marmurami wapieni dających się łatwo polerować[1].
Ze względu na bardzo korzystne warunki eksploatacji, łatwość obróbki oraz dobre parametry fizyczne, należy do jednych najbardziej popularnych polskich kamieni dekoracyjnych[1][2].
Geneza, mineralogia i paleontologia
Wapień Morawica powstał w głębokim (od kilkudziesięciu do kilkuset metrów p.p.m.) i ciepłym morzu podzwrotnikowym 160 mln lat temu, w oksfordzie. Głównym minerałem go budującym jest kalcyt, pochodzący ze zwapniałych szczątków gąbek (tuberoidów) i mikroorganizmów[2].
W wapieniu morawickim występują dobrze zachowane skamieniałości, cenione ze względów dekoracyjnych. Zaliczają się do nich[1][2][3]:
gąbki – dobrze zachowane w postaci owalnych (bulastych) kształtów lub ich fragmentów, z pustką w środku (w miejscu dawnego spongocelu), stosunkowo często widoczne są pory; gorzej zachowane w postaci plamek i przebarwień; z rzadka widoczne są zachowane pojedyncze igły,
Wapień Morawica w polerze dostępny jest w trzech odcieniach barwy beżowej: jasnym, średnim i ciemnym, stanowiących osobne odmiany handlowe[4]. Występują w nim szwy stylolitowe – cienkie, zygzakowate linie, będące świadectwem selektywnego rozpuszczania wapienia pod wpływem ciśnienia kierunkowego, w dawnych okresach geologicznych[1][2].
Eksploatacja wapienia morawickiego sięga co najmniej XIX w., gdy wspomniał o niej Franciszek Maksymilian Sobieszczański. W ofercie Kieleckiej Fabryki Marmurów pojawił się na początku XX w., jednak początkowo nie był popularny, o czym świadczy brak profesjonalnego kamieniołomu i wydobycie go przez chłopów[2].
W 1921 powstała spółka Marmury Kieleckie posiadająca kamieniołom w Woli Morawickiej. W 1950 kopalnia wznowiła wydobycie przerwane w czasie II wojny światowej. W połowie XX w. wapień zdobył popularność. W 1967 rozpoznano nowe, znacznie większe złoże Morawica III[2].
Współcześnie złoże Wola Morawicka eksploatowane jest przez Kopalnię Wola Morawicka Sp. z o.o., natomiast złoże Morawica III przez Kopalnię Wapienia „Morawica” SA[2].
Zastosowanie
Morawicę stosuje się w budownictwie jako kamień ozdobny, zazwyczaj wewnątrz budynków. Na zewnątrz nie jest chętnie stosowany, gdyż jego poler zanika pod wpływem warunków atmosferycznych[1]. Wytwarza się z niej także kruszywo[6], nawozy mineralne[7], wapno palone używane w cukrownictwie[8], sorbenty do odsiarczania spalin[9] oraz topnik w przemyśle hutniczym[10].
Przykłady zastosowania
posadzka w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie (jasne płytki)
Elementy wykonane z wapienia morawickiego można odnaleźć w całej Polsce. Wybrane obiekty, w których wykorzystany był wapień Morawica[1]:
.jpg)
