Monitoring stanu warstwy ozonowej nad Polską

Monitoring stanu warstwy ozonowej nad Polską- podsystem państwowego monitoringu środowiska obejmujący badania ozonosfery.

Zobowiązanie do prowadzenia badań nad aktualnym stanem obliguje Konwencja Wiedeńska Dz.U. Nr 98 z 1992 r., poz. 488 [1]. Celem tych badań jest kontrola nad aktualnym stanem tej części atmosfery oraz ustalenie ograniczeń emisji gazów szkodliwych. W Polsce podmiotem odpowiedzialnym za monitorowanie tej części jest Instytut Geofizyki PAN i IMGW-PIB.

Definicja pojęć

  • Ozon[gr. ózōn ‘pachnący’], tritlen, O3, alotropowa odmiana tlenu, o cząsteczce trójatomowej;[2]
  • Warstwa ozonowa – jedna z warstw atmosfery ziemskiej o największym zagęszczeniu ozonu atmosferycznego. Przyjmowane są dwa przedziały wysokości na której występuje: położona na wysokości 10-50/20-40 nad powierzchnią Ziemi.
  • Dziura ozonowa – następuje w momencie znacznego spadku stężenia ozonu (O3) w atmosferze (dokładnie stratosferze). Najczęściej obserwowana w okolicach okołobiegunowych.

Tworzenie się i rozpad O3 zachodzi pod wpływem światła, którego natężenie różni się dla danego obszaru w poszczególnych porach roku. Naturalna zawartość ozonu zmienia się z szerokością geograficzną, dlatego trudno jest podać uniwersalną wartość stężenia granicznego, które określa pojawienie się dziury ozonowej. [3]

Czynniki mające negatywny wpływ na Warstwę Ozonową

  • erupcje wulkanów,
  • pożary lasów,
  • przemysł,
  • loty kosmiczne,
  • wybuchy jądrowe w atmosferze (zakazane zostały międzynarodowym traktatem),
  • freony

Rodzaje badań nad warstwą ozonową prowadzone w Polsce

  • Codzienne pomiary całkowitej zawartości ozonu w atmosferze za pomocą spektrofotometru Brewera oraz w wybrane dni w warunkach światła rozproszonego pochodzącego z nie zachmurzonego zenitu w oparciu o metodę Umkehr (IG PAN, stacja Belsk)
  • Pomiary profili ozonowych metodą sondażową średnio raz w tygodniu (IMGW-PIB, Sekcja Aerologii, stacja Legionowo),
  • wyznaczanie pól całkowitej zawartości ozonu nad Europą metodą obserwacji satelitarnych (IMGW-PIB, Wydział Teledetekcji Satelitarnej),
  • Pomiary natężenia promieniowania UV na 4-ch stacjach (IG PAN, IMGW-PIB),prognozowanie indeksu UV w sezonie letnim (IMGW-PIB, Sekcja Aerologii)[4]

Wyniki badań nad stanem warstwy ozonowej na obszarze Polski

Podane badania należą do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, sporządzone przez Centralne Obserwatorium Geofizyczne PAN w Belsku. Wykonane zostały za pomocą spektrofotometru Dobsona oraz spektrofotometru Brewera.

Przypisy

  1. ↑ Konwencja Wiedeńska, Dz.U. Nr 98 z 1992 r., poz. 488., „ISAP”, ISAP, 1992.
  2. ↑ ozon, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-01-18].
  3. ↑ Henk Visscher i inni, Environmental mutagenesis during the end-Permian ecological crisis, „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 101 (35), 2004, DOI: 10.1073/pnas.0404472101, PMID: 15282373, PMCID: PMC516500.
  4. ↑ GIOŚ: Monitoring jakości powietrza. [dostęp 2018-01-18].