Mojżesz Fiszel
| Data urodzenia
|
1480
|
| Data śmierci
|
1541
|
| Rabin generalny w Małopolsce i na Rusi
|
| Okres sprawowania
|
1541–1541
|
|
|
| Wyznanie
|
judaizm
|
Mojżesz Fiszel (ur. w 1480; zm. w 1541[1]) – lekarz i rabin żydowski.
Był synem Chwałki i Franczka Fiszela – poborcy podatkowego. Jego rodzina była ceniona na dworze królewskim co otworzyło mu drogę na dwór w Krakowie. Jego żona, Estera, pochodziła z dworu królowej Bony[1].
Mojżesz Fiszel był z wykształcenia lekarzem. Prowadził również studia nad piśmiennictwem żydowskim pod okiem Jakuba Polaka[2]. Swoją karierę medyczną rozpoczął w Poznaniu, następnie, w roku 1520, przeniósł się do Krakowa[3]. Z jego usług korzystali wysoko postawieni urzędnicy jak i ludzie Kościoła, np. arcybiskup poznański[4].
W trakcie swojej służby został wyróżniony przez króla Zygmunta I Starego przez zwolnienie z płacenia tzw. podatków żydowskich, co spotkało się z dezaprobatą między innymi czeskiej gminy żydowskiej. Problem został rozwiązany przez króla wydaniem aktu w roku 1535, w którym argumentując swoją decyzję jego obszerną wiedzą religijną i medyczną ponownie zwolnił Mojżesza Fiszela z płacenia podatków oraz dodatkowo decydowanie w tej sprawie pozostawił tylko sobie[5].
W roku 1532 Mojżesz Fiszel objął stanowisko rabina tzw. polskiej gminy żydowskiej, zastępując swojego zmarłego wuja Aszera Lemla. W 1541 roku został rabinem generalnym w Małopolsce i na Rusi, które to stanowisko dzielił z lubelskim rabinem Szalomem Szachną. Obdarzeni zaufaniem króla otrzymali władzę sprawowania sądów za wykroczenia związane z religią. W tym samym roku Mojżesz Fiszel został oskarżony o współudział w morderstwie rytualnym, w związku z czym został spalony na stosie[6].
Przypisy
- ↑ a b H. Zaremska, Fiszel Family [w:] Gershon D. Hundert [red.], The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, New Haven 2008, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Fiszel_Family]
- ↑ S. Konopka, Fiszel [w:] W. Konopczyński [red.], Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1948- 1958.
- ↑ M. Bersohn, Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich, Warszawa 1905, s. 26
- ↑ Poznańska Filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: http://poznan.jewish.org.pl/index.php/portrety/Na-krolewskich-salonach.html]
- ↑ Polski Słownik Judaistyczny, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: http://www.jhi.pl/psj/Fiszel_Mojzesz]
- ↑ S. Konopka, Fiszel [w:] W. Konopczyński [red.], Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1948-1958
Bibliografia
- H. Zaremska, Fiszel Family [w:] Gershon D. Hundert [red.], The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe, New Haven 2008, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Fiszel_Family]
- M. Bersohn, Słownik biograficzny uczonych Żydów Polskich, Warszawa 1905, s. 26, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:PL_S%C5%82ownik_biograficzny_uczonych_%C5%BByd%C3%B3w_Polskich.djvu]
- M. Bałaban, Dzieje Żydów w Krakowie i na Kazimierzu (1304-1655), Kraków 1985.
- Polski Słownik Judaistyczny, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: http://www.jhi.pl/psj/Fiszel_Mojzesz]
- Poznańska Filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, dostęp: 08.12.2015. [dostęp do źródła online: http://poznan.jewish.org.pl/index.php/portrety/Na-krolewskich-salonach.html]
- S. Konopka, Fiszel [w:] W. Konopczyński [red.], Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1948- 1958.
- G. Herlitz, B. Kirschner [red.], Jüdisches Lexikon, Frankfurt am Main 2008. [dostęp do źródła online: http://sammlungen.ub.uni-frankfurt.de/freimann/content/titleinfo/405002].