Mieczysław Orłowicz

Mieczysław Emil Orłowicz
Ilustracja
Mieczysław Orłowicz (przed 1926)
Data i miejsce urodzenia

17 grudnia 1881
Komarno

Data i miejsce śmierci

4 października 1959
Warszawa

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

Kolegium Jezuickie w Chyrowie

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal Rodła
Przodownik pracy Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” Złota Honorowa Odznaka PTTK
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Nagrobek Mieczysława Orłowicza w alei zasłużonych na Starych Powązkach w Warszawie
Tablica pamiątkowa na wieży widokowej na Chełmcu

Mieczysław Emil Orłowicz (ur. 17 grudnia 1881 w Komarnie, zm. 4 października 1959 w Warszawie) – polski doktor prawa, urzędnik ministerialny II Rzeczypospolitej i Polski Ludowej, z zamiłowania krajoznawca i popularyzator turystyki. Autor licznych przewodników turystycznych. Założyciel Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie[1].

Życiorys

W związku z pracą ojca, który był notariuszem, rodzina Orłowiczów często zmieniała miejsce zamieszkania, przenosząc się kolejno do Dębicy, Jarosławia, Sambora i Rymanowa. Znaczną część swojego dzieciństwa Mieczysław spędził w miasteczku Pruchnik niedaleko Jarosławia, u swojego dziadka Jana Krasickiego. Uczęszczał do gimnazjum w Jarosławiu, gimnazjum w Samborze i do kolegium jezuickiego w Chyrowie. Podczas pobytu rodziny Orłowiczów w Rymanowie (1895–1904) młody Mieczysław rokrocznie przyjeżdżał tam na wakacje. Na ten okres przypadły jego pierwsze spotkania z mapami (austriackie mapy wojskowe w skali 1:75 000) i przewodnikami turystycznymi (Przewodnik po austriackich kolejach państwowych)[2], z którymi planował pierwsze samodzielne wycieczki górskie i bliższe podróże krajoznawcze. Młody Orłowicz przejawiał szczególne zainteresowanie geografią, historią, architekturą i etnografią okolic, w których aktualnie przebywał.

Absolwent Uniwersytetu Lwowskiego (ukończył prawo i historię sztuki). Był prezesem Akademickiej Ligi Antypojedynkowej we Lwowie[3]. Był współzałożycielem Akademickiego Klubu Turystycznego we Lwowie (1906), oraz organizował pierwszy Komitet Olimpijski w Polsce. Był autorem ponad stu przewodników turystycznych. Propagował także turystykę w Bieszczadach Wschodnich, na terenach wschodnich II RP, zaprojektował też przebieg wschodniej części Głównego Szlaku Karpackiego (Szlak wschodniobeskidzki)[4]. Według stanu z 1914 był sekretarzem sekcji turystycznej Krajowego Związku Zdrojowisk i Uzdrowisk we Lwowie[5]. Podczas I wojny światowej działał w komendzie skautowej, a w lipcu 1915 został komendantem skautu w Pradze powstałego przy tamtejszym Komitecie Wychodźców Galicyjskich[6].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został urzędnikiem ministerialnym: od czerwca 1919 do 1932 sprawował stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu dla Spraw Turystyki w Departamencie Ogólnym Ministerstwa Robót Publicznych (od 1925 Departament Drogowy MRP), a od 1932 do 1939 w randze radcy był kierownikiem referatu w Wydziale Turystyki Ministerstwa Komunikacji i pełnił to stanowisko także w pierwszych latach Polski Ludowej, od 1945 do 1952. W latach 1926–1929 był sekretarzem generalnym Polskiego Komitetu Olimpijskiego[potrzebny przypis]. Był jednym z pomysłodawców ustanowienia Górskiej Odznaki Turystycznej.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera Aleja Zasłużonych-1-102)[7].

Materiały archiwalne Mieczysława Orłowicza znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-92[8].

Wybrana twórczość

  • Ilustrowany przewodnik po Europie. Europa Wschodnia i Środkowa (Rosya, Austro-Węgry, Niemcy, Szwajcarya) (1914)
  • Ilustrowany przewodnik po Przemyślu i okolicy (Przemyśl 1917)
  • Ilustrowany przewodnik po Galicji, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim (Lwów 1919)
  • Jarosław. Jego przeszłość i zabytki (Lwów, Warszawa 1921)
  • Ilustrowany przewodnik po Spiszu, Orawie, Liptowie i Czadeckiem (Lwów 1921)
  • Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii (Lwów 1923)
  • Ilustrowany przewodnik po województwie pomorskiem (Lwów 1924)
  • Ilustrowany przewodnik po Gdańsku wraz z terytorjum Wolnego Miasta (Warszawa 1928)
  • Moje wspomnienia turystyczne (wybór i opracowanie: Ferens Wanda, przedmowa: Wroczyński Ryszard; wyd. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków 1970)
  • Ilustrowany przewodnik po Wołyniu (Łuck 1929)

Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii był wznowiony w 1991 w ramach Biblioteki Borussii – seria wydawnicza Wspólnoty Kulturowej Borussii w Olsztynie. Jak napisał wcześniej o pierwszym wydaniu przewodnika Tadeusz Oracki, autor biografii Orłowicza „wymieniony przewodnik wobec braku odpowiedniego syntetycznego opracowania dziejów Warmii i Mazur, był przez wiele lat namiastką popularnej encyklopedii poświęconej tym regionom”. Opracowanie wznowionego wydania przez Grzegorza Jasińskiego, Andrzeja Rzempołucha i Roberta Trabę sprawiło, że przewodnik ten taką podręczną encyklopedią jest nadal.

Ordery i odznaczenia

Upamiętnienie

W uznaniu zasług Mieczysława Orłowicza jego imieniem nazwano przełęcz w Bieszczadach Zachodnich (przełęcz M. Orłowicza) i szlak turystyczny czerwony Główny Szlak Sudecki, prowadzący ze Świeradowa-Zdroju do Prudnika[13].

Dr Mieczysław Orłowicz jest patronem Oddziału PTTK w Przemyślu, który od 2001 organizuje Ogólnopolskie Rajdy Turystyczne im. dr. M. Orłowicza[14].

Imieniem Mieczysława Orłowicza nazwano ulice w Przemyślu, Warszawie, Jarosławiu, Wałbrzychu, Olsztynie i Wrocławiu.

Przypisy

  1. ↑ 7. Ocean falujących traw, czyli Bieszczady Wysokie, [w:] Paweł Luboński, Przewodnik Bieszczady, Olszanica: BOSZ, 2021, s. 236, ISBN 978-83-7576-541-0 (pol.).
  2. ↑ Przewodnik liczył 33 tomy, wydane w jęz. niemieckim; Galicję obejmowały tomy nr 28–32, wydane również w języku polskim.
  3. ↑ Jotka. Bunt kobiet przeciw krwawej średniowiecczyźnie. Czy mężczyzna ma bronić honoru kobiety z bronią w ręku?. „Kurjer Czerwony”. Nr 109, s. 1, 11 maja 1928. 
  4. ↑ Emil Stolfa, Kronika | Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, Jan Gwalbert Pawlikowski (red.), „Wierchy”, Zarząd Główny i Oddział Lwowski Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (5), Lwów: Wydawnictwo Altenberga, 1927, s. 181 (pol.).
  5. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1048.
  6. ↑ Polski skaut w Pradze. „Nowości Illustrowane”. Nr 31, s. 7, 31 lipca 1915. 
  7. ↑ Cmentarz Stare Powązki: MIECZYSŁAW ORŁOWICZ, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2022-05-05].
  8. ↑ Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2024-02-28].
  9. ↑ M.P. z 1929 r. nr 274, poz. 630 „za zasługi w dziedzinie turystyki i wychowania fizycznego”.
  10. ↑ Rada Państwa na wniosek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Monitor Polski Nr IV/R. 386/48 poz.641 - za wybitne zasługi w dziedzinie ochrony Tatr i upowszechniania turystyki górskiej, 30 lipca 1948.
  11. ↑ (tk): Wręczenie Medalu Rodła dla dr. Mieczysława Orłowicza, w: „Gościniec” R. XX, nr 6 (223), czerwiec 1988, s. 2.
  12. ↑ M.P. z 1952 r. nr 97, poz. 1500 - wyróżniony przez Ministerstwo Kolei.
  13. ↑ GSS Przewodnik – Główny Szlak Sudecki – Mapy, Opisy tras, GSS Przewodnik – Główny Szlak Sudecki [online], gssprzewodnik.pl [dostęp 2020-09-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-24].
  14. ↑ Nasz patron – Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze [online] [dostęp 2022-05-05] (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne