Mieczysław Jonikas

Mieczysław Jonikas
Ilustracja
Mieczysław Jonikas (przed 1939 rokiem)
(ze zbiorów NAC)
Flight Lieutenant Flight Lieutenant
Data i miejsce urodzenia

30 stycznia 1908
Wilno

Data i miejsce śmierci

1 września 1980
Londyn

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF

Jednostki

5 pułk lotniczy
305 dywizjon bombowy

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941, czterokrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Lotniczy (czterokrotnie) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania)

Mieczysław Jonikas (ur. 30 stycznia 1908[1] w Wilnie, zm. 1 września 1980 w Londynie) – polski pilot wojskowy, sportowy i cywilny.

Służba wojskowa

W młodości, za II Rzeczypospolitej, odbył szkolenie na pilota myśliwskiego. Po przejściu do rezerwy został przeszkolony i pracował jako pilot samolotów pasażerskich w PLL LOT[2]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 i 83. lokatą w korpusie oficerów rezerwy aeronautyki. Posiadał przydział w rezerwie do 5 pułku lotniczego w Lidzie[3].

W czasie II wojny światowej znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 305 dywizjonie bombowym Ziemi Wielkopolskiej. Jako podporucznik pilot brał udział w pierwszej akcji bojowej dywizjonu 305 – bombardowaniu zbiorników paliwa we Vlaardingen pod Rotterdamem w nocy z 24 kwietnia na 25 kwietnia 1941 roku na samolocie Vickers Wellington Mark IC[4][5][6][7].

Brał także m.in. udział w bombardowaniu Kolonii w nocy z 30 maja na 31 maja 1942 roku na samolocie Vickers Wellington Mark II, z czego zachowały się jego wspomnienia[8].

O jego udziale w bombardowaniu Akwizgranu 5 października 1942 r. wspomina Henryk Kwiatkowski[9]:

Piątego października ciągle jeszcze jako młody pilot poleciałem na wyprawę bombową z załogą zastępcy dowódcy eskadry „A” kapitana Jonikasa. Naszym celem było Aachen (Akwizgran), miasto leżące na terenie Niemiec tuż przy granicy belgijsko-holenderskiej. Wystartowaliśmy jak na pokazie, co wcale mnie nie zdziwiło, gdyż kapitan Jonikas był starym, doświadczonym pilotem – przed wybuchem wojny jako oficer rezerwy latał w Polskich Liniach Lotniczych „Lot”, a teraz brakowało mu zaledwie kilku lotów do ukończenia tury bojowej – ale później zaczął prześladować nas pech. Jeszcze nad Anglią, kiedy przechodziliśmy w pobliżu Londynu, nasza maszyna trafiła w rejon silnych wyładowań atmosferycznych. W pewnej chwili nastąpił bardzo silny błysk i huk. Okazało się, że piorun trafił w nasz samolot i spalił nadawczy aparat radiowy. Mimo iż był to wystarczający powód do zawrócenia z trasy, Jonikas zadecydował, że lecimy dalej. Pilot był spokojny, załoga też, chociaż wszyscy zdawali sobie sprawę, że w razie jakiegoś wypadku nie będziemy mogli wysłać w eter sygnałów SOS ani przekazać żadnych innych informacji.

Po wojnie służył w Royal Air Force. Przeniesiony do rezerwy 6 lipca 1951 roku w stopniu Flight Lieutenant w klasie CC[10] (pracownik cywilny RAF, który może być powołany w razie mobilizacji)[11].

Po wojnie mieszkał w Londynie. W 1950 roku przyjął obywatelstwo brytyjskie[12]. Ożeniony z Marią Walerią z domu Dajkowską[13], z którą miał dwoje dzieci: Elżbietę i Marka (Marek Jonikas ożenił się z Barbarą Romanowicz[14]). Mieczysław Jonikas po śmierci został pochowany na londyńskim cmentarzu Gunnersbury[15].

Sport lotniczy

10 października 1931 roku w Bezmiechowej na szybowcu Czajka konstrukcji Antoniego Kocjana ustanowił rekord Polski w długości lotu szybowcem: 5 godzin i 8 minut[16][17].

W 1933 roku jako przedstawiciel aeroklubu wileńskiego brał udział w locie okrężnym dookoła Polski samolotów turystycznych w ramach V Krajowych Zawodów Lotniczych. W trakcie zawodów był sześciokrotnie zmuszony do awaryjnego lądowania. Ósmego września pod koniec etapu z Łucka do Warszawy z powodu awarii smarowania silnika Jonikas nie dotarł do warszawskiego lotniska i lądował na Mokotowie na Gliniankach w okolicy ulic Słonecznej i Belwederskiej[18]. Następnego dnia wystartował do kolejnego etapu i ostatecznie zajął szesnaste miejsce[19][20].

Katastrofa samolotu pasażerskiego pod Suścem

 Osobny artykuł: Katastrofa lotnicza pod Suścem.

28 grudnia 1936 roku Mieczysław Jonikas pilotował dziesięciomiejscowy samolot pasażerski PLL LOT Lockheed Electra na trasie ze Lwowa do Warszawy. Z powodu złych warunków atmosferycznych i zamarzania urządzeń sterowniczych podjął próbę przymusowego lądowania w okolicy wsi Susiec w powiecie tomaszowskim. Samolot utracił sterowność i uległ zderzeniu z ziemią. W wyniku katastrofy śmierć poniosły trzy osoby, a pilot Jonikas doznał ran ciętych, zdarcia naskórka i poparzeń.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 162, 670, tu podano, że urodził się 21 grudnia 1907.
  2. ↑ Robert Horbaczewski: Katastrofa pod Suścem. Kronika Tygodnia, 2012-12-20. [dostęp 2013-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)].
  3. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 162, 670.
  4. ↑ Wilhelm Ratuszynski: History of No. 305 (Polish) Squadron. [dostęp 2013-06-21].
  5. ↑ Wojciech Zmyślony: Mieczysław Gorzeński. Polskie siły powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2013-06-21].
  6. ↑ Bombowiec Wellington Mk IC & Polscy Piloci. YouTube, 2010-03-02. [dostęp 2013-06-21].
  7. ↑ Nalot Wellingtonem & Polscy Piloci. YouTube, 2010-03-05. [dostęp 2013-06-21].
  8. ↑ Mieczysław Jonikas: 30/31 maja 1942 r. Bieńkowski Z., Jonikas M., Dwadzieścia pięć lat temu, [w:] Zjazd Lotników Polskich, Londyn 1967. [dostęp 2013-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)].
  9. ↑ Henryk Kwiatkowski: Bomby poszły. Warszawa: WYDAWNICTWO MINISTERSTWA OBRONY NARODOWEJ, 1982, s. 52. ISBN 83-11-06691-4.
  10. ↑ a b Second Supplement to The London Gazette of Friday, 16th November, 1951. „London Gazette”. Numb. 39386, s. 6049. Londyn: London Gazette. [dostęp 2013-06-21]. (ang.). 
  11. ↑ RAF Reserve Classes. Air of Authority - A History of RAF Organisation, 2011-06-07. [dostęp 2013-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-04)].
  12. ↑ Naturalisation certificate: Mieczyslaw Jonikas. The National Archives. HO 334/338/11545 [dostęp 2013-06-22]. (ang.).
  13. ↑ Mieczysław Jonikas. Niebieska Eskadra, 2012-03-20. [dostęp 2013-06-21].
  14. ↑ Strona genealogiczna Marka Jonikasa. 2012-06-30. [dostęp 2013-06-22]. (ang.).
  15. ↑ julia&keld: Mieczysław Jonikas. Find a Grave Memorial, 2012-04-19. [dostęp 2013-06-21].
  16. ↑ Najważniejsze osiągnięcia Szkoły Szybowcowej w Bezmiechowej w latach 1929-1939. [dostęp 2013-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-30)].
  17. ↑ Robert Gujski: Czajka. RWD Historia doświadczalnych zakładów lotniczych. [dostęp 2013-06-19].
  18. ↑ Lot przy porywistym wietrze. 17 samolotów poleciało do Poznania. „Nowiny Codzienne”. 2 (265), s. 1, 1933-09-08. 
  19. ↑ Przed zakończeniem lotu aparatów turystycznych. „Ilustrowany Kurier Codzienny”, s. 16, 1933-09-11. 
  20. ↑ Finał lotu okrężnego w Warszawie. „Kurier Techniczny”. Dodatek do nr 253 Ilustrowanego Kuriera Codziennego. 6 (35), s. 2, 1933-09-12. Ilustrowany Kurier Codzienny. 
  21. ↑ Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari. [dostęp 2013-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
  22. ↑ a b c Jonikas Mieczysław. listakrzystka.pl. [dostęp 2020-02-04]. (pol.).
  23. ↑ M.P. z 1939 r. nr 140, poz. 332 „za zasługi na polu lotnictwa cywilnego”.

Bibliografia