Mennica elbląska

Mennica elbląska – mennica działająca w Elblągu od czasów krzyżackich do 1763 roku[1].

Historia

Średniowiecze

Początki mennicy wiążą się z nadaniem miastu przywileju lokacyjnego przez Wielkiego Mistrza Henryka von Hohenlohe, jednak tezę tę podważa wielu numizmatyków wskazując na różne interpretacje przywileju lokacyjnego Elbląga[2]. Przywilej z 10 kwietnia 1246 roku gwarantował wprowadzenie na rynek elbląski pieniądza o takiej samej stopie menniczej jak w ziemi chełmińskiej, jednak nie było to jednoznaczne z nadaniem uprawnień menniczych miastu, ponieważ Zakon w przywileju chełmińskim z roku 1233 zagwarantował sobie wyłączność praw menniczych. Przywilej lokacyjny dawał jedynie Zakonowi prawo założenia mennicy na terenie Elbląga[3]. Analizując źródła pisane mówiące o monetach bitych w Elblągu należy przyjąć, że mennica zakonna działała na pewno w latach 1251–1351. Początkowo mieściła się najprawdopodobniej w zamku, a później przy Targu Chlebowym (pomiędzy ul. Mostową i św. Ducha) i emitowała beznapisowe, jednostronne fenigi (brakteaty).

Prawdopodobnie mennica działała również około roku 1394 oraz w latach 1405–1407 bijąc srebrne szelągi. W 1454 roku Kazimierz Jagiellończyk w akcie inkorporacyjnym Prus zezwolił na założenie mennic w największych miastach pruskich, w tym w Elblągu[2]. Mennica miejska podjęła pracę w 1457 roku bijąc na potrzeby pokrycia kosztów wojny monety z godłem i imieniem króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka oraz z herbem miejskim[3]. Zwyczajowo na monetach wybijano podobiznę panującego króla, jednak elblążanie nie czując się polskimi poddanymi zrezygnowali z podobizny Jagiellończyka uważając go tylko za patrona, nie za władcę kraju[4]. Produkcja brakteatów i szelągów trwała do końca panowania Kazimierza Jagiellończyka oraz w początkach panowania następnego – Jana Olbrachta. Za czasów jego rządów Elbląg nie kontynuował działalności menniczej, czego przyczyną były prawdopodobnie problemy z kruszcem[2].

Czasy nowożytne

W 1528 roku przedstawiciele Korony Polskiej i Stanów Pruskich ustalili nowe prawo monetarne dla obu krajów. W Elblągu tłoczono monety z wizerunkiem orła pruskiego i napisu z jednej strony i herbem hanzeatyckiego Elbląga na drugiej stronie. W roku 1543, po skargach rycerstwa polskiego na jakość pieniądza z Gdańska i Elbląga, monety Stanów Pruskich zostały w Polsce i na Litwie zabronione jako niepełnowartościowe[4].

Szeląg elbląski z 1627 r. (awers)
Szeląg elbląski z 1672 r. (awers)

W 1554 roku mennica miejska otrzymała zgodę Zygmunta Starego na ograniczoną emisję denarów. Denary bito do 1557 roku, po czym mennica została zamknięta aż do roku 1627[5]. Kolejni władcy Rzeczypospolitej – Stefan Batory oraz Zygmunt III Waza potwierdzali przywileje Elbląga, jednak mennica nie została wówczas uruchomiona. W 1626 roku miasto złożyło hołd lenny królowi szwedzkiemu Gustawowi II Adolfowi otrzymując za to zatwierdzenie przywileju menniczego. Szwedzi, w mennicach mieszczących się przy ul. Mostowej 5 i Wodnej 74, rozpoczęli zakrojone na szeroką skalę fałszerstwo monet wzorowanych na pieniądzu polskim, ale o niższej próbie, z wizerunkiem króla szwedzkiego łudząco przypominającym Zygmunta III Wazę. W 1630 roku Szwedzi zmusili elblążan do budowy kolejnej mennicy na rogu ulic Wigilijnej i Menniczej i produkowali monety do 1635 roku. W 1636 roku Elbląg uzyskał od Władysława IV potwierdzenie uprawnień menniczych, jednak wkrótce musiano zamknąć mennicę ze względu na „zły pieniądz” bity w Elblągu za czasów okupacji szwedzkiej.

Szeląg elbląski z 1627 r.
Szeląg elbląski z 1672 r. (rewers)

Elbląska moneta pojawiła się ponownie w 1650 roku, za panowania Jana Kazimierza. W 1656 roku Elbląg ponownie dostał się pod okupację Szwedów, którzy znowu na masową skalę fałszowali monety[2]. Po pokoju oliwskim w 1660 roku mennica elbląska znów rozpoczęła bicie monet z wizerunkiem króla Jana Kazimierza[5]. W 1666 roku z elbląskiej mennicy wypuszczono na rynek dużą emisję szelągów bardzo niskiej próby srebra. Elbląg został zaskarżony za to do sądu królewskiego, w efekcie czego zmuszony był w 1667 roku zamknąć mennicę. W 1670 roku, w trakcie sejmu koronacyjnego Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Elbląg ponownie uzyskał prawo wybijania monety, mennica miejska została uruchomiona w 1671 i działała do 1673 roku[2]. Półtalar elbląski z 1671 roku z popiersiem Michała Korybuta Wiśniowieckiego osiągnął na aukcji numizmatycznej w 2010 roku cenę 310 tys. złotych[6].

Mimo odnowionego przywileju przez Augusta II Mocnego, Elbląg wznowił dopiero działalność menniczą w 1760 roku za panowania Augusta III. Warsztat menniczy mieścił się wówczas przy ul. św. Ducha, jednak produkcji monet nie uzgodniono z królem polskim, sejmem ani podskarbim królewskim. Z chwilą śmierci Augusta III w 1763 roku w Elblągu ostatecznie zakończyła się produkcja monet[2]. Znane są wprawdzie monety i banknoty z herbem Elbląga z początku XX wieku jednak miały one charakter pieniądza lokalnego o charakterze zastępczego środka płatniczego[3].

Monety bite w Elblągu

Przypisy

  1. ↑ 17 grudnia 1763 – ostatnia moneta [online], Truso.tv - Elbląg - wiadomości | informacje | wydarzenia [dostęp 2018-11-13] (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Dzieje mennicy elbląskiej, [w:] Małgorzata Gizińska, Rocznik Elbląski t. XX, Elbląg: Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Elblągu, 2006, ISBN 83-906881-8-2, OCLC 749409959 [dostęp 2018-11-13].
  3. ↑ a b c Małgorzata Gizińska, O Starym Mieście Elblągu słów kilka: Mennica elbląska [online], O Starym Mieście Elblągu słów kilka, 29 marca 2014 [dostęp 2018-11-13].
  4. ↑ a b c Hans Pfau, Elbląskie monety Cz.I – Elbląg moje miasto [online], www.elblag-moje-miasto.pl [dostęp 2018-11-13] (pol.).
  5. ↑ a b Wiesław Kaliszuk, Historia Wysoczyzny Elbląskiej [online], historia-wyzynaelblaska.pl [dostęp 2018-11-13] (pol.).
  6. ↑ Włodzimierz Kalicki, Kajet kolekcjonera: Lecą talary [online], warszawa.wyborcza.pl [dostęp 2018-11-13].
  7. ↑ Archiwum Numizmatyczne, ceny monet, medali, banknotów i odznaczeń. Antykwariatu Numizmatycznego. Najdroższe monety - Niemczyk.pl [online], archiwum.niemczyk.pl [dostęp 2018-11-13] (ang.).

Read other articles:

Kelompok Kerja-Belajar di Prancis

Kelompok Kerja-Belajar di Prancis (Hanzi tradisional: 留法勤工儉學會; Hanzi sederhana: 留法勤工俭学会; Pinyin: Liú Fǎ qíngōng jiǎnxué huì; French: Mouvement Travail-Études) adalah serangkaian program studi-kerja yang membawa mahasiswa Tiongkok ke Prancis dan Belgia untuk bekerja di pabrik guna membayar biaya sekolah mereka yang mempelajari tentang budaya Prancis dan ilmu pengetahuan Barat. Program-program itu diselenggarakan antara tahun 1912 dan 1927 oleh ke...

 

 

Acestrorhynchus pantaneiro

Acestrorhynchus pantaneiro Status konservasiRisiko rendahIUCN186654 TaksonomiKerajaanAnimaliaFilumChordataKelasActinopteriOrdoCharaciformesFamiliAcestrorhynchidaeGenusAcestrorhynchusSpesiesAcestrorhynchus pantaneiro Naércio Aquino de Menezes, 1992 lbs Acestrorhynchus pantaneiro, yang lebih dikenal sebagai pike characin,[1] adalah sebuah spesies ikan dalam keluarga Acestrorhynchidae.[2] Spesies tersebut dideskripsikan oleh Naércio Aquino de Menezes pada 1992. Spesies tersebut...

 

 

Mauro Corona

Mauro Corona Mauro Corona nell'ottobre 2013 al Premio Chiara Nazionalità  Italia Alpinismo   Modifica dati su Wikidata · Manuale Mauro Corona, all'anagrafe Maurizio Corona (Baselga di Piné, 9 agosto 1950), è uno scrittore, alpinista e scultore ligneo italiano. Autore di svariati libri, alcuni dei quali best seller, si è dedicato all'alpinismo, scalando numerose vette italiane ed estere e aprendo oltre 300 vie di arrampicata nelle Dolomiti Friulane. Indice 1 Biografia 1.1 ...

Réunification allemande

Cet article concerne la réunification des deux Allemagnes en 1990. Pour l'unification allemande de 1871, voir Unification allemande. Réunification allemande Le drapeau de l'Allemagne réunifiée est hissé le 3 octobre 1990 devant le Reichstag. Chronologie 9 novembre 1989 Chute du mur de Berlin 28 novembre 1989 Plan de Helmut Kohl en dix points sur la réunification 18 mars 1990 Élections législatives libres en RDA 31 août 1990 Signature du traité d'unification entre la RFA et la R...

 

 

IMI Systems

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: IMI Systems – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2022) (Learn how and when to remove this template message)Israeli defense manufacturer Not to be confused with Israel Weapon Industries. IMI Systems Ltd.Native nameHebrew: תעש מערכות בעמ...

 

 

2012 United States presidential election in Maryland

U.S. presidential election in Maryland Main article: 2012 United States presidential election 2012 United States presidential election in Maryland ← 2008 November 6, 2012 2016 → Turnout74.00% [1]   Nominee Barack Obama Mitt Romney Party Democratic Republican Home state Illinois Massachusetts Running mate Joe Biden Paul Ryan Electoral vote 10 0 Popular vote 1,677,844 971,869 Percentage 61.97% 35.90% County Results Obama   50-60% ...

Cavia porcellus

Come leggere il tassoboxCavia domestica Stato di conservazione Rischio minimo Classificazione scientifica Dominio Eukaryota Regno Animalia Sottoregno Eumetazoa ramo Bilateria Superphylum Deuterostomia Phylum Chordata Subphylum Vertebrata Infraphylum Gnathostomata Superclasse Tetrapoda (clade) Amniota Classe Mammalia Sottoclasse Theria Infraclasse Eutheria (clade) Boreoeutheria Superordine Euarchontoglires (clade) Glires Ordine Rodentia Sottordine Hystricomorpha Infraordine Hystricognathi Par...

 

 

Seydou Doumbia

Ivorian professional footballer Seydou Doumbia Doumbia with Basel in 2016Personal informationFull name Seydou Doumbia[1]Date of birth (1987-12-31) 31 December 1987 (age 36)Place of birth Abidjan, Ivory CoastHeight 1.78 m (5 ft 10 in)[2][3]Position(s) ForwardYouth career1999–2003 Centre Formation d'InterSenior career*Years Team Apps (Gls)2003–2006 Athlétic d'Adjamé 0 (0)2004 → Toumodi (loan) 2004–2005 → ASEC Mimosas (loan) 14 (11)2005–2...

 

 

Croatia at the 2016 Summer Paralympics

Sporting event delegationCroatia at the2016 Summer ParalympicsIPC codeCRONPCCroatian Paralympic CommitteeWebsitewww.hpo.hrin Rio de JaneiroCompetitors19 in 9 sportsMedalsRanked 41st Gold 2 Silver 2 Bronze 1 Total 5 Summer Paralympics appearances (overview)199219962000200420082012201620202024Other related appearances Yugoslavia (1972–2000) Croatia competed at the 2016 Summer Paralympics in Rio de Janeiro, Brazil, from 7 September to 18 September 2016. Disability classifications Main art...

طبرستان

الحدود التقريبية لإقليم طَبَرِستَان الذي ضمّ عدة مدن مثل جرجان وآمل وشالوس. طَبَرِستَان أو بِلَادِ الطَبَرِ هو إقليم عرفه العرب والفرس والترك باسمه منذ القرون القديمة، وهو يَقع في شمال دولة إيران وفي جنوب غرب دولة تركمانستان اليوم ويَمتد في مُعظمه على الساحل الجنوبي لبحر...

 

 

Nebula Kepala Kuda

Nebula Kepala KudaNebulaFoto Nebula Kepala Kuda.Data pengamatan: J2000.0 eposAsensio rekta05j 40m 59.0dDeklinasi−02° 27′ 30.0Jarak1.5 tahun cahaya lyDimensi semu (V)8 × 6 menit busurRasi bintangOrionCiri pentingSerupa dengan kepala kudaSebutanBarnard 33,LDN 1630,Lihat pula: Daftar nebula Nebula Kepala Kuda (nama lain: Barnard 33) adalah nebula gelap di rasi bintang Orion.[1] Nebula ini dapat ditemukan di sekitar selatan bintang Alnitak, yang posisinya jauh ke arah timur Sab...

 

 

1889 Washington gubernatorial election

Gubernatorial election in Washington state For related races, see 1889 United States gubernatorial elections. 1889 Washington gubernatorial election October 1, 1889 1892 →   Nominee Elisha P. Ferry Eugene Semple Party Republican Democratic Popular vote 33,711 24,732 Percentage 57.7% 42.3% County resultsFerry:      50–60%      60–70%      70–80%Semple:      50–60% &#...

قهستان

خريطة تظهر موقع «قهستان» في العهد العباسي - لي سترانج. قُهستان (أو قوهستان) هو اسم لعدة مواقع جبلية في بلاد فارس. ذكر صاحب معجم البلدان أن قوهستان تعريب لكلمة كوهستان، ومعناه موضع الجبال لأن كوه هو الجبل بالفارسية، وقال أن أكثر بلاد العجم لا يخلو عن موضع يقال له: قوهستان. لكنه...

 

 

Adelmo Capelli

Adelmo CapelliNazionalità Italia Calcio RuoloAllenatore (ex centrocampista o difensore) Termine carriera1971 - giocatore1990 - allenatore CarrieraSquadre di club1 195?-1969 Del Duca Ascoli228 (12; -2)1969-1970 Civitanovese? (?)1970-1972 Giulianova8+ (2+)[1] Carriera da allenatore 1969-1970 Civitanovese1970-1972 Giulianova1972-1973 Maceratese1974-1976 Chieti1977-1978 Giulianova1978-1979 Catania1979-1980 Taranto1980-1981 Brind...

 

 

Edilizia

Questa voce o sezione sull'argomento edilizia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Sito di costruzioni a Colonia, 2017 L'edilizia è l'insieme delle tecniche e delle conoscenze finalizzate alla progettazione e realizzazione di una costruzione o più specificatamente di un edificio. Indice 1 Etimologia 2 Il processo edilizio 3 Applicazione nei ...

Hedvig Charlotta Nordenflycht

Swedish poet, feminist and salon hostess Hedvig Charlotta NordenflychtNordenflycht painted by Ulrika PaschBorn28 November 1718Died29 June 1763 (Aged 44)Occupation(s)writer and poetSpouseJacob Fabricius Hedvig Charlotta Nordenflycht (Stockholm, Sweden, 28 November 1718 – Stockholm, Sweden, 29 June 1763) was a Swedish poet, feminist and salon hostess. Biography She was the youngest of five children of the wealthy official Anders Andersson Nordbohm (1675–1734) and Christina Rosin. Her fa...

 

 

1833 Tennessee gubernatorial election

Tennessee gubernatorial election 1833 Tennessee gubernatorial election ← 1831 August 1–2, 1833 1835 →   Nominee William Carroll Scattering Party Democratic N/A Popular vote 53,224 1,201 Percentage 97.79% 2.21% County resultsCarroll:      50–60%      70–80%      >90%Scattering      50–60%     Unknown/No votes Governor before ele...

 

 

Medici

Disambiguazione – Se stai cercando altri significati, vedi Medici (disambigua). MediciFestina lenteD'oro, a sei palle poste in cinta, di cui la mediana al capo, più grossa, di azzurro, all'arme di Francia, le altre di rosso[1]Stato Repubblica di Firenze Ducato di Firenze Granducato di Toscana Stato Pontificio Regno di Napoli Titoli Papa[N 1] (non ereditario) Cardinale (non ereditario) Regina Consorte e Reggente di Francia (non ereditario) Granduca di Toscana Duca di Firenz...

Virginia Slims of New England 1990 - Singolare

Virginia Slims of New England 1990SingolareSport Tennis Vincitore Steffi Graf Finalista Gabriela Sabatini Punteggio7–6, 6–3 Tornei Singolare Singolare   Doppio Doppio 1989 Voce principale: Virginia Slims of New England 1990. Il singolare del torneo di tennis Virginia Slims of New England 1990, facente parte del WTA Tour 1990, ha avuto come vincitrice Steffi Graf che ha battuto in finale Gabriela Sabatini 7–6, 6–3. Indice 1 Teste di serie 2 Tabellone 2.1 Legenda 2.2 Finale 2.3 Par...

 

 

Critical section

Protected section of code that cannot be executed by more than one process at a time In concurrent programming, concurrent accesses to shared resources can lead to unexpected or erroneous behavior. Thus, the parts of the program where the shared resource is accessed need to be protected in ways that avoid the concurrent access. One way to do so is known as a critical section or critical region. This protected section cannot be entered by more than one process or thread at a time; others are s...