Mars (1564)

Ten artykuł dotyczy galeona. Zobacz też: inne znaczenie tego słowa.
„Mars”
Ilustracja
„Mars” na rycinie z pocz. XX w.
Klasa

galeon

Historia
 Szwecja
Nazwa

„Mars”

Wejście do służby

1564

Zatonął

31 maja 1564

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

1800 t

Długość

80 m

Napęd
żaglowiec
Uzbrojenie
107 dział
Załoga

800

Mars – XVI wieczny galeon, należący do wojennej floty króla Szwecji Eryka XIV Wazy. Należał do klasy największych szwedzkich galeonów[1]. Był największym okrętem wojennym, jaki w XVI wieku pływał po Bałtyku[2]. Dla tego okrętu używano także określenia Makalös, czyli „niezrównany”, albo innego – podkreślającego wrogość do Duńczyków – Jutehataren („nienawidzący Duńczyków”)[3].

Historia

Od 30 do 31 maja 1564 roku galeon „Mars” uczestniczył w dość chaotycznej, dwudniowej bitwie morskiej u wybrzeży Gotlandii i Olandii – jednej z wielu bitew wojny siedmioletniej. Był flagowym i największym okrętem liczącej 23 jednostki floty szwedzkiej[4]. W drugim dniu potyczki „Mars” został osaczony przez część z 37 statków należących do Danii i Lubeki. Doszło do abordażu. „Mars” stanął w ogniu[4], a niedługo później doszło do eksplozji prochu na pokładzie[2]. Galeon zatonął, a wraz z nim większość załogi oraz około 300 napastników[4].

Wrak „Marsa” odnaleźli latem 2011 roku szwedzcy płetwonurkowie z Richardem Lundgrenem na czele, prowadzący poszukiwania na dnie Morza Bałtyckiego. Okręt spoczywa na głębokości 75 metrów w odległości 10 mil morskich na północ od wyspy Olandia[2]. Wrak zidentyfikowano dzięki herbowi Wazów odnalezionym na jednej z armat[5].

We wraku odnaleziono znaczne ilości monet i inne kosztowności (ponad 4 tysiące samych monet) – z tego powodu jego lokalizacja jest utajniona i strzeżona. Do inwentaryzacji wraku zatrudniono najlepszych płetwonurków z całego świata (z Polski Tomasza Stachurę, który m.in. pracował przy wraku lotniskowca „Graf Zeppelin”). Projekt inwentaryzacji i ochrony galeonu podzielono na trzy etapy. Do lipca 2012 roku sporządzono dokumentację fotograficzną oraz wydobyto część skarbu[6].

Wrak leży na sterburcie; bakburta jest częściowo zachowana, łącznie z furtami działowymi. Większość drewnianej konstrukcji znajduje się na miejscu, aczkolwiek jest zniszczona wybuchem (stosunkowo natomiast dobrze zachowana dzięki niskiej temperaturze i niskiemu zasoleniu). Rozmaite obiekty leżą w odległości do 150 m od wraku[7].

Ekspozycja stopniowo wydobywanych elementów wraku planowana jest w muzeum w Vaestervik[5].

Przypisy

  1. ↑ Sensationellt vrakfynd i Östersjön. dykarna.nu, 2011-08-19. [dostęp 2011-08-21]. (szw.).
  2. ↑ a b c Z KLe/PAP: Na dnie Bałtyku odkryto wrak słynnego statku. onet.pl, 2011-08-20. [dostęp 2011-08-21]. (pol.).; Na dnie Bałtyku odkryto wrak słynnego statku z XVI wieku. gazetaprawna.pl, 2011-08-20. [dostęp 2011-08-21]. (pol.).
  3. ↑ Sensational shipwreck found. Nordstjernan. [dostęp 2011-08-21]. (ang.).
  4. ↑ a b c J. Rickard: Battle of Gotland-Öland, 30-31 May 1564. historyofwar.org, 2007-07-31. [dostęp 2011-08-24]. (ang.).
  5. ↑ a b Z Bałtyku wydobyto części wraku słynnego okrętu Mars z XVI w.. [w:] imteria.pl [on-line]. 2013-07-14. [dostęp 2013-07-15]. (pol.).
  6. ↑ Największy skarb Bałtyku odnaleziony. Interia.pl, 24 lipca 2012. [dostęp 2013-07-14].
  7. ↑ The wreck site. [w:] Mars Project [on-line]. Ocean Discovery. [dostęp 2013-07-14]. (ang.).

Linki zewnętrzne