Markko Märtin

Markko Märtin w 2006
Państwo	Estonia
Data i miejsce urodzenia	10 listopada 1975 Tartu
Sezon 1997–2005
Seria	Rajdowe mistrzostwa świata
Zespół	Łukoil EOS Rally Team, Subaru, Ford, Peugeot
Sukcesy
1997: Rajdowe Mistrzostwa Estonii (mistrzostwo) 1998: Rajdowe Mistrzostwa Estonii (mistrzostwo) 2004: Rajdowe mistrzostwa świata (3. miejsce)
Multimedia w Wikimedia Commons

Markko Märtin (ur. 10 listopada 1975 w Tartu) – estoński kierowca rajdowy. Był fabrycznym kierowcą zespołów Subaru, Forda i Peugeota. W latach 1997–1999 jego pilotem był rodak Toomas Kitsing, a w latach 2000–2005 Brytyjczyk Michael Park.

Swoją karierę rajdową Märtin rozpoczął w 1994 roku, a jego pierwszym samochodem była Łada Samara. W sierpniu 1997 roku zadebiutował w Rajdowych Mistrzostwach Świata jadąc Toyotą Celiką Turbo 4WD. Debiutanckiego Rajdu Finlandii nie ukończył z powodu awarii skrzyni biegów. W latach 1997 i 1998 wywalczył dwa tytuły mistrza Estonii. W 2001 roku został członkiem zespołu Subaru, a w latach 2002-2004 był fabrycznym kierowcą zespołu Forda. W listopadzie 2002 roku podczas Rajdu Wielkiej Brytanii 2002 po raz pierwszy w karierze stanął na podium w rajdzie mistrzostw świata – zajął drugą pozycję. Z kolei w czerwcu 2003 wygrał swój pierwszy rajd w mistrzostwach świata, Rajd Grecji. W 2004 roku zajął 3. miejsce w klasyfikacji generalnej mistrzostw świata, najwyższe w swojej karierze. W 2005 roku odszedł do zespołu Peugeota. 18 września 2005 na ostatnim odcinku Rajdu Wielkiej Brytanii miał wypadek, w wyniku którego zginął jego pilot Michael Park. Wtedy też Märtin wycofał się ze startów w rajdowych mistrzostwach świata.

W swojej karierze Märtin wygrał łącznie pięć rajdów w mistrzostwach świata. 18 razy w swojej karierze stawał na podium w rajdach mistrzostw świata. Zdobył w nich 207 punktów. Wygrał 101 odcinków specjalnych^[1].

Märtin urodził się w mieście Tartu. Ojciec Märtina, Kalju, był rajdowcem i startował w lokalnych estońskich rajdach. To wtedy też młody Markko zainteresował się rajdami bywając w warsztatach samochodowych i na rajdach, w których uczestniczył ojciec. W wieku 18 lat Märtin kupił od swojego wujka swój pierwszy samochód, Ładę Samarę, który przerobił na samochód rajdowy. Na początku 1994 roku zadebiutował w nim w jednym z lokalnych rajdów. W sezonie 1994 zajął drugie miejsce w mistrzostwach Estonii, w kategorii Formuły 2. Z kolei w 1995 roku został mistrzem Estonii w klasie samochodów z napędem na dwa koła. W tym samym roku Märtin po raz pierwszy pojechał w zagranicznym rajdzie. Zajął dwunastą pozycję w fińskim rajdzie Mantta Rally^[2]. W 1996 roku Märtin sprzedał Ładę i zakupił w Wielkiej Brytanii N-grupowego Forda Escorta RS Cosworth^[3]. Fordem wystartował w mistrzostwach Estonii i zajął w nich drugie miejsce w sezonie 1996. Jeszcze w tym samym roku wystartował Toyotą Celiką Turbo 4WD w jednym z łotewskich rajdów i wygrał go^[2].

W 1997 roku Märtin sprzedał Escorta i postanowił startować Toyotą. W sezonie 1997 wywalczył swój pierwszy w karierze tytuł mistrza Estonii. Znalazł także sponsora, którym została firma Estonian Oil Service. Umożliwiła ona Märtinowi starty w rajdach na Litwie, w Finlandii i Holandii^[2]. W sierpniu 1997 zadebiutował wraz z pilotem Toomasem Kitsingem też w mistrzostwach świata. Nie ukończył jednak debiutanckiego Rajdu Finlandii na skutek awarii skrzyni biegów^[4]. W 1998 roku rozpoczął starty nowszą specyfikacją Toyoty Celiki, którą w poprzednich latach jeździł Fin Marcus Grönholm. W 1998 roku wywalczył nią kolejne mistrzostwo Estonii. W marcu 1998 zaliczył pierwszy start w mistrzostwach świata w sezonie. Nie ukończył jednak Rajdu Portugalii, gdyż jego samochód spłonął na skutek wypadku^[2]. Estończyk zakupił kolejną Celikę, przygotowaną przez Team Grifone. Wystartował nią w Rajdzie Finlandii i zajął w nim dwunaste miejsce^[5]. W 1998 roku pojechał także w Rajdzie Sanremo, z którego odpadł na 20. odcinku specjalnym na skutek awarii zawieszenia^[6] i w Rajdzie Wielkiej Brytanii, który ukończył na dziewiątej pozycji^[7].

W 1999 roku Märtin wrócił do samochodu Forda i Fordem Escortem WRC wystartował w Rajdzie Szwecji i Rajdzie Portugalii. W pierwszym z nich był ósmy, a drugiego nie ukończył z powodu awarii skrzyni biegów^[8]. Latem 1999 nawiązał kontakt z zespołem Toyota Team Sweden prowadzonym przez Leifa Asterhaga. W czerwcu wystartował Toyotą Corollą WRC w Rajdzie Grecji i zajął w nim piąte miejsce. Zdobył tym samym swoje pierwsze w karierze punkty w mistrzostwach świata^[3]. W 1999 roku pojechał jeszcze w trzech rajdach mistrzostw świata: Finlandii, Sanremo i Wielkiej Brytanii. Ukończył tylko brytyjski rajd – był na nim ósmy^[8].

W 2000 roku Märtin wystartował w szerszym programie mistrzostw świata. Zaplanował starty w dziewięciu rajdach mistrzostw samochodem Toyota Corolla WRC w barwach teamu Łukoil-EOS Rally Team. Przed sezonem doszło też do zmiany pilota. Toomasa Kitsinga zastąpił Brytyjczyk Michael Park^[3]. W pierwszych pięciu rajdach sezonu 2000, w których startował (Rajd Szwecji, Rajd Portugalii, Rajd Hiszpanii, Rajd Grecji i Rajd Finlandii) Märtin nie zdobył punktów do mistrzostw świata^[8]. W czerwcu 2000 wygrał Rajd Azorów, zaliczany do mistrzostw Europy, w którym startował Subaru Imprezą WRC^[9]. Z kolei we wrześniowym Rajdzie Cypru był szósty i zdobył swój jedyny punkt w mistrzostwach świata w sezonie 2000^[10]. W listopadzie 2000 wystartował w Rajdzie Australii, w barwach fabrycznego teamu Subaru, jednak nie ukończył tych zawodów z powodu awarii skrzyni biegów^[11].

W 2001 roku Märtin podpisał kontrakt z zespołem Subaru, w którym był trzecim kierowcą obok Brytyjczyka Richarda Burnsa i Norwega Pettera Solberga^[12]. Pierwszy start Märtina w sezonie 2001 nie był dla Estończyka udany. Odpadł on z zawodów już na pierwszym odcinku specjalnym na skutek awarii układu elektrycznego^[13]. Także w kolejnych rajdach Märtin nie zdobywał punktów. W lutowym Rajdzie Szwecji zajął dwunaste miejsce^[14], a trzech kolejnych rajdów, Rajdu Portugalii, Rajdu Katalonii i Rajdu Grecji nie ukończył^[8]. Trzeci odcinek specjalny Rajdu Grecji, Inohori 1, był pierwszym wygranym odcinkiem specjalnym w karierze Märtina^[1]. Pierwsze punkty w sezonie 2001 Estończyk zdobył w sierpniu. W Rajdzie Finlandii zajął piątą pozycję^[15]. Natomiast nie ukończył październikowego Rajdu Sanremo. Na 15. odcinku specjalnym uległ wypadkowi. Jego Subaru najpierw uderzyło w ścianę, a następnie wylądowało na dachu, 50 metrów poniżej drogi. Zarówno Märtin, jak i jego pilot Michael Park nie odnieśli obrażeń^[16]. W Rajdzie Korsyki Märtin był piąty, a ostatniego rajdu sezonu, Rajdu Wielkiej Brytanii nie ukończył z powodu awarii silnika^[8]. Ogółem w dziewięciu startach w mistrzostwach świata w sezonie 2001 Märtin zdobył trzy punkty.

W 2002 roku Märtin został członkiem zespołu Forda. Został w nim trzecim kierowcą obok Hiszpana Carlosa Sainza i Szkota Colina McRae^[17]. Swój debiut w Fordzie Focusie WRC zaliczył w styczniu, w Rajdzie Monte Carlo. Zajął w nim dwunastą pozycję^[18]. W trzech kolejnych zawodach, w których wystąpił (Rajdzie Korsyki, Rajdzie Katalonii i Rajdzie Cypru) był ósmy^[8]. W maju 2002 dojechał na szóstym miejscu w Rajdzie Argentyny, jednak kierowcy teamu Peugeota, Marcus Grönholm i Richard Burns, zostali zdyskwalifikowani i po weryfikacji wyników Märtin zakończył rajd na czwartej pozycji, najwyższej w dotychczasowej karierze^[19]. Także w następnych rajdach sezonu 2002 Estończyk zdobywał punkty. W Rajdzie Grecji był szósty, w Rajdzie Safari – czwarty, w Rajdzie Finlandii – piąty, w Rajdzie Niemiec – szósty, a w Rajdzie Sanremo – piąty^[8]. W październiku, w Rajdzie Nowej Zelandii, na 14. odcinku specjalnym, uległ wypadkowi i wycofał się z zawodów^[20]. Po zajęciu piątego miejsca w Australii Märtin pojechał w ostatnim rajdzie sezonu, Rajdzie Wielkiej Brytanii. Przez kilka odcinków był liderem klasyfikacji generalnej, jednak ostatecznie zajął w nim drugą pozycję za Norwegiem Petterem Solbergiem. Stanął tym samym po raz pierwszy w karierze na podium w mistrzostwach świata^[21]. Sezon 2002 zakończył na dziewiątej pozycji w klasyfikacji generalnej. Zdobył łącznie 20 punktów w sezonie^[22].

Przed sezonem 2003 doszło do zmian w zespole Forda. Nie przedłużono kontraktów z Carlosem Sainzem i Colinem McRae, a zatrudniono Belga François Duvala i Fina Mikko Hirvonena. Tym samym Märtin stał się pierwszym kierowcą zespołu. Kierowcy Forda otrzymali nowy model Forda Focusa WRC w specyfikacji 2003^[3]. W pierwszym rajdzie w sezonie, Rajdzie Monte Carlo, Märtin był czwarty i miejsce na podium przegrał z trzema kierowcami zespołu Citroëna: Sébastienem Loebem, Sainzem i McRae^[23]. Następnie w Rajdzie Szwecji był czwarty, a w Rajdzie Turcji – szósty. Nie ukończył natomiast Rajdu Nowej Zelandii (z powodu awarii silnika) i Rajdu Argentyny (z powodu niskiego ciśnienia oleju)^[24]. W kwietniu 2003 roku, w Rajdzie Grecji, Märtin był liderem rajdu od drugiego odcinka specjalnego i na pierwszej pozycji dojechał do mety rajdu. Odniósł swoje pierwsze zwycięstwo w karierze wyprzedzając drugiego Carlosa Sainza o 46 sekund i trzeciego Pettera Solberga o ponad 52 sekundy^[25]. Kolejnego rajdu, Rajdu Cypru, nie ukończył jednak z powodu zbyt niskiego ciśnienia oleju^[26], a w lipcowym Rajdzie Niemiec dojechał na piątej pozycji^[27]. W sierpniu 2003 wygrał po raz drugi w sezonie. Na metę Rajdu Finlandii przyjechał przed Petterem Solbergiem i Richardem Burnsem^[28]. Stał się tym samym pierwszym od 1992 roku zwycięzcą fińskiego rajdu, wywodzącym się spoza Finlandii^[29]. We wrześniowym Rajdzie Australii Märtin przejechał 21 odcinków specjalnych. Po 21. został zdyskwalifikowany za nielegalny balast w samochodzie w postaci skały. Estończyk w momencie dyskwalifikacji jechał na czwartej pozycji w klasyfikacji generalnej rajdu^[30]. W czterech ostatnich rajdach sezonu Märtin dwukrotnie nie dojechał do mety (Rajd Francji i Rajd Wielkiej Brytanii) i dwukrotnie był trzeci (Rajd Włoch i Rajd Hiszpanii)^[8]. W klasyfikacji mistrzostw świata za sezon 2003 zajął piątą pozycję. Zdobył 49 punktów^[31].

Sezon 2004 Märtin rozpoczął od zajęcia drugiego miejsca w styczniowym Rajdzie Monte Carlo. Przegrał w nim o ponad minutę z Francuzem Sébastienem Loebem^[32]. W marcu 2004, w Rajdzie Meksyku Märtin po 7. odcinku specjalnym został liderem i ostatecznie wygrał ten rajd. Była to trzecia wygrana w karierze Estończyka, który na mecie wyprzedził partnera z zespołu Forda, François Duvala i Carlosa Sainza^[33]. Także w następnych dwóch rajdach Märtin stawał na podium. W Rajdzie Nowej Zelandii był trzeci za Petterem Solbergiem i Marcusem Grönholmem^[34], a w Rajdzie Cypru po dyskwalifikacji Grönholma zajął ostatecznie drugą pozycję za Loebem^[35]. Kolejne trzy rajdy nie były dla Märtina udane. Najpierw nie ukończył Rajdu Grecji z powodu wypadku, a następnie z powodu kłopotów z samochodem był dwudziesty czwarty w Rajdzie Turcji^[8]. Z kolei na 5. oesie Rajdzie Argentyny Märtin miał dachowanie i został przewieziony do szpitala na badania, jednak nie odniósł obrażeń^[36]. W sierpniowym Rajdzie Finlandii 2004 był drugi. Przegrał jedynie z Marcusem Grönholmem^[37]. W Rajdzie Niemiec był czwarty, a w Rajdzie Japonii i Wielkiej Brytanii – trzeci^[8]. Kolejne sukcesy Estończyk odniósł w październiku. Najpierw wygrał Rajd Korsyki odnosząc tym samym swoje drugie zwycięstwo w tym sezonie i czwarte w karierze^[38], a następnie zwyciężył w Rajdzie Katalonii. Wyprzedził o 23,2 sekundy Marcusa Grönholma i o 37,3 sekundy Carlosa Sainza^[39]. Ostatecznie sezon 2004 Märtin zakończył na trzeciej pozycji w klasyfikacji generalnej. Zdobył 79 punktów i przegrał w niej jedynie z Sébastienem Loebem i Petterem Solbergiem^[40].

W grudniu 2004, po zakończeniu sezonu 2004 Märtinowi skończył się kontrakt z zespołem Forda. Następnie podpisał kontrakt z zespołem Peugeota, gdzie stał się drugim kierowcą obok Fina Marcusa Grönholma i w sezonie 2005 miał wystartować samochodem Peugeot 307 WRC^[41]. Swój debiut w Peugeocie Märtin zaliczył w styczniu 2005, w Rajdzie Monte Carlo. W debiucie zajął czwarte miejsce^[42]. W lutym 2005, w drugim rajdzie sezonu, Rajdzie Szwecji, Märtin dojechał na drugiej pozycji za Petterem Solbergiem^[43]. Na podium stanął także w marcowym Rajdzie Meksyku. Pomimo kłopotów z prowadzeniem samochodu i oponami był trzeci za Solbergiem i Grönholmem^[44]. W Rajdzie Nowej Zelandii dojechał na piątej pozycji, w Rajdzie Sardynii na czwartej, a w Rajdzie Cypru był trzeci. Następnie w Rajdzie Turcji Estończyk piąty, w Rajdzie Grecji – ósmy, a w Rajdzie Argentyny – szósty^[8]. W sierpniu 2005 ponownie stanął na podium. Przegrał w nim zarówno z Grönholmem jak i Loebem^[45]. Natomiast w Rajdzie Niemiec był czwarty^[46].

We wrześniowym Rajdzie Wielkiej Brytanii, na 6. odcinku specjalnym Märtin awansował na szóste miejsce w klasyfikacji rajdu^[47]. Jednak na 15. odcinku specjalnym Margam 1, załoga Märtin – Park uległa wypadkowi. Peugeot 307 WRC uderzył prawą stroną w drzewo. Pilot Märtina zginął na miejscu, a Estończyk wyszedł z wypadku bez żadnych obrażeń. Pozostałe dwa odcinki specjalne Rajdu Wielkiej Brytanii zostały odwołane, a same zawody przerwane^[48]. Märtin do końca sezonu 2005 nie pojechał w żadnym z pozostałych trzech rajdów mistrzostw świata. W styczniu 2006 ogłosił zakończenie kariery, jednak wykluczył, iż powodem odejścia z rajdów była śmierć Michaela Parka^[49].

W marcu 2006 roku Märtin wrócił na krótko do rajdów. Zdecydował się wystartować w Rajdzie Portugalii samochodem Subaru Imprezą WRX wraz z pilotem Davidem Seniorem^[50]. Na 7. odcinku specjalnym Estończyk przebił dwie opony i był zmuszony wycofać się z zawodów^[51]. W tym samym roku Märtin wystartował również w duńskiej serii wyścigów samochodów turystycznych Danish Touring Car Championship. Pojechał w niej w trzech wyścigach Hondą Accord Euro-R w barwach zespołu Hartmann Honda Racing^[52]. W grudniu 2007 roku wygrał rajdowy Memioriał Attilio Bettegi, a w styczniu 2008 został testowym kierowcą zespołu Subaru^[53]. Z kolei w 2009 roku został zatrudniony w zespole Forda, w którym także miał pomagać przy testach samochodów^[54]. Natomiast w 2010 roku pomagał amerykańskiemu kierowcy Kenowi Blockowi w przygotowaniu się do udziału w rajdach mistrzostw świata 2010^[55]. W lipcu 2010 pojechał z pilotem Kristo Kraagiem Fordem Focusem WRC w Rajdzie Estonii, który wygrał. Z kolei w 2011 roku w tym samym rajdzie był drugi i przegrał jedynie z Norwegiem Madsem Østbergiem^[24]. W 2010 roku brał udział w testach Mini John Cooper Works WRC^[56]. Märtin jest właścicielem zespołu MM-Motorsport. W barwach tego zespołu ściga się mistrz Estonii z 2008 i 2009 roku, Ott Tänak^[57].

Markko Märtin jest żonaty z Mari-Liis Sallo, byłą modelką i Miss Estonii z 2004 roku. Ma z nią jedno dziecko^[58]. Märtin mieszka z rodziną w Monako^[59].

Nr	Rajd	Sezon	Pilot	Samochód
1	Rajd Grecji	2003	Michael Park	Ford Focus WRC
2	Rajd Finlandii
3	Rajd Meksyku	2004
4	Rajd Francji
5	Rajd Hiszpanii

Sezon	Zespół	Samochód	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	Punkty	Miejsce
1997	Markko Märtin	Toyota Celica Turbo 4WD										NU							0	-
1998	EOS Team Toyota	Toyota Celica GT-4				NU						12	NU		9				0	-
1999	Markko Märtin	Ford Escort WRC[a] Toyota Corolla WRC[b]		8		NU				5		NU		NU		8			2	18.
2000	Łukoil-EOS Rally Team Subaru World Rally Team	Toyota Corolla WRC Subaru Impreza WRC[c]		9		7	10		NU		10	6		NU	NU	7			1	21.
2001	Subaru World Rally Team	Subaru Impreza WRC	NU	12	NU	NU			NU		5		NU	6		NU			3	19.
2002	Ford Motor Co	Ford Focus WRC	12		8	8	8	4	6	4	5	6	5	NU	5	2			20	9.
2003	Ford Motor Co	Ford Focus WRC	4	4	6	NU	NU	1	NU	5	1	DK	3	NU	3	NU			49	5.
2004	Ford Motor Co	Ford Focus WRC	2	7	1	3	2	NU	24	NU	2	4	3	3	NU	1	1	NU	79	3.
2005	Marlboro Peugeot Total	Peugeot 307 WRC	4	2	3	5	4	3	5	8	6	3	4	NU					53	5.

• Order Estońskiego Czerwonego Krzyża IV Klasy – 2004^[60]

• RallyBase: Markko Märtin. RallyBase.nl. [dostęp 2011-12-09]. (ang.).
• Rallye-Info: Markko Märtin. Rallye-Info.com. [dostęp 2011-12-09]. (ang.).
• eWRC-results: Markko Märtin. eWRC. [dostęp 2011-12-09]. (ang.).