Maksymilian Kazimierz Rutkowski urodził się 26 sierpnia 1867 w Wielkiej Wsi k. Olkusza, w rodzinie Maksymiliana, dzierżawcy dóbr w Wielkiej Wsi, i Kazimiery z Leńczowskich. W 1886 ukończył krakowskie gimnazjum św. Anny i rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, jego autorytetem był prof. Alfred Obaliński, chirurg-urolog. W 1892 uzyskał stopień doktora. W 1894 został sekundariuszem na Oddziale Chirurgicznym krakowskiego Szpitala św. Łazarza i był nim do 1897, gdy został asystentem w Katedrze i Klinice Chirurgicznej, a dwa lata później docentem. Od 1905 przez trzy lata był prymariuszem na Oddziale Chirurgii Dziecięcej Szpitala św. Ludwika[2].
W 1906 był prezesem Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego[3]. W latach 1908–1920 pracował w krakowskim Szpitalu Św. Łazarza, gdzie pełnił funkcję prymariusza. W 1910 został profesorem nadzwyczajnym, a w 1920 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego[2]. W 1921 stanął na czele Katedry i Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmował to stanowisko do 1937. W 1925 utworzył przy Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego nowoczesny pawilon chirurgiczny, pięć lat później Poradnię Chorób Ortopedycznych dla Młodzieży Szkolnej, na początku lat 30. nowoczesny oddział urologiczny przy ul. Grzegórzeckiej[2], a także pierwszy w Polsce Oddział Neurochirurgiczny[4].
W roku akademickim 1931/1932 pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego uniwersytetu[2]. Równocześnie od 1927 do wybuchu II wojny światowej był redaktorem naczelnym periodyku „Chirurgia kliniczna”. Razem z prof. Juraszem zaangażował się w stworzenie anglojęzycznej wersji wspomnianego czasopisma, które miało prezentować tłumaczenia najciekawszych artykułów medycznych wydanych oryginalnie w języku polskim. Jednak z przyczyn finansowych ukazały się tylko dwa numery „Chirurgia Clinica Polonica”[5].
3 lutego 1920 Naczelny Wódz, Józef Piłsudski dekretem L. 1863 przyjął go do Rezerwy Armii z jednoczesnym mianowaniem generałem podporucznikiem lekarzem i powołaniem do „czynnej służby na czas zapotrzebowania wojennego w charakterze konsultanta chirurgicznego”[6]. Szczegółowy przebieg służby nie jest znany. Prawdopodobnie wiosną 1921 zwolniony został z czynnej służby. Zweryfikowany w stopniu generała brygady ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku w korpusie generałów. 21 kwietnia 1932 roku został zwolniony od powszechnego obowiązku wojskowego z uwagi na przekroczenie wieku 60 lat, przewidzianego dla oficera pospolitego ruszenia[7]. Po wybuchu II wojny światowej powrócił na dwa miesiące do pracy w Szpitalu św. Łazarza, od 1940 do 1941 kierował krakowską sekcją PCK równocześnie angażując się w działalność Rady Głównej Opiekuńczej[2]. Jesienią 1944 zorganizował komitet pomocy lekarzom warszawskim[2]. Po wojnie pracował także w Ubezpieczalni Społecznej[4].
w 1913 jako pierwszy w Polsce usunął w całości pęcherz moczowy z powodu nowotworu złośliwego
w 1923 opracował i przeprowadził operację plastyki przełyku w pooparzeniowym zwężeniu tego narządu (utworzył sztuczny przełyk przez uformowanie od strony odźwiernika z krzywizny większej żołądka uszypułowanej „rury”, którą przeprowadził pod skórą klatki piersiowej)
w 1930 w zakresie torakochirurgii opisał i wykonał operacyjną metodę leczenia gruźlicy płuc za pomocą trzyetapowej torakoplastyki.
Zmarł 15 listopada 1947 roku w Krakowie. Pochowany 18 listopada 1947 na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[10] (kwatera AC-na ścieżce-od zachodu)[11][12].
Upamiętnienie
Jest patronem ulicy w Krakowie w X dzielnicy Swoszowice (Opatkowice)[4]
↑ abcTeresa Stanisławska, Jan Adamczewski: Kraków ulica imienia. Kraków: Oficyna Wydawnicza „BIK”, 2000, ISBN 83-87023-08-6
↑KatarzynaK.Pekacka-FalkowskaKatarzynaK., HalinaH.BoguszHalinaH., ‘How well, not how much’: The life and career of Maksymilian Rutkowski (1867–1947), „Journal of Medical Biography”, 26 (3), 2016, s. 175–181, DOI: 10.1177/0967772016637740, ISSN0967-7720 [dostęp 2019-12-29](ang.).
↑Nekrolog: Dr Maksymilian Rutkowski. „Dziennik Polski”. Rok III, Nr 315 (999), s. 3, 18 listopada 1947. Kraków: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”. [dostęp 2023-07-31].
.jpg)
