Macierzanka karpacka

Macierzanka karpacka
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

macierzanka

Gatunek

macierzanka karpacka

Nazwa systematyczna
Thymus pulcherrimus Schur
Verh. Mitth. Siebenbürg. Vereins Naturwiss. Hermannstadt 10: 140 (1859)[3]
Synonimy
  • Thymus carpathicus Čelak.
  • Thymus chamaedrys subsp. pulcherrimus (Schur) Simonk.
  • Thymus chamaedrys var. sudeticus (Opiz ex Borbás) Nyman
  • Thymus circumcinctus Klokov
  • Thymus humifusus var. origanifolius Rchb.
  • Thymus serpyllum subsp. pulcherrimus (Schur) Lyka
  • Thymus serpyllum var. pulcherrimus (Schur) Nyman
  • Thymus sudeticus Opiz ex Borbás[3]
Multimedia w Wikimedia Commons

Macierzanka karpacka (Thymus carpathicus Čelak. ≡ Thymus pulcherrimus Schur) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jasnotowatych wyodrębniany w niektórych ujęciach[4] lub utożsamiany z macierzanką nadobną Thymus pulcherrimus[3]. Występuje głównie w Karpatach (w Rumunii, Ukrainie, na Słowacji i w Polsce[3]) oraz rzadko we wschodniej części Sudetów. W Polsce występuje w Tatrach, Pieninach i w Pienińskim Pasie Skałkowym. Wzdłuż dolin rzecznych schodzi także na Podtatrze.

Morfologia

Kwiatostan
Pokrój
Półkrzew tworzący luźne darnie. Gatunek bardzo podobny do macierzanki nadobnej.
Łodyga
Dwa rodzaje pędów: płonne i kwiatostanowe. Pędy płonne są długie, płożące się i rosną przez wiele lat. Pędy kwiatostanowe wyrastają rzędami z pędów płonnych, mają długość do 10 cm i wznoszą się. Są wyraźnie 4-kanciaste. Pod samym kwiatostanem owłosione są dookoła, niżej owłosione są po dwu stronach, na pozostałych dwu stronach są nagie lub mają tylko małe włoski. Ta cecha owłosienia łodyg różni ten gatunek od podobnej macierzanki halnej.
Liście
Ciemnozielone, okrągławe, trójkątnie jajowate, lub jajowate, grube, lśniące i nagle zwężające się w ogonek, który jest przeważnie dłuższy od połowy długości blaszki. Na brzegach mają długie rzęski, a czasami także na powierzchni są delikatnie owłosione.
Kwiaty
Zebrane w luźną główkę. Kielich kwiatów posiada długie włoski, jest dwuwargowy, przy czym górna warga jest dłuższa od dolnej i ma trójkątnie lancetowate ząbki. Korona o ciemnopurpurowym kolorze i długości 6–9 mm.
Owoc
Rozłupnia. Rozpada się na 4 twarde, suche rozłupki.

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie od lipca do sierpnia. Siedlisko: murawy, skały, nadrzeczne kamieniska, upłazy, hale. Głównie na podłożu wapiennym (roślina wapieniolubna). W Tatrach rośnie aż do piętra halnego, głównie jednak po górną granicę lasu.

 Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ a b c d Thymus pulcherrimus Schur, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-01-05].
  4. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 192-193, ISBN 978-83-62975-45-7.

Bibliografia

  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.