M20 (silnik)

Ten artykuł dotyczy silnika skonstruowanego przez GAZ. Zobacz też: silnik o tym samym oznaczeniu skonstruowany przez BMW.

M-20 – benzynowy silnik czterosuwowy konstrukcji radzieckiej, produkowany także w Polsce i montowany w wielu pojazdach w Polsce i ZSRR do lat 70. XX w.

Historia silnika M-20

Silnik M-20 wywodził się ze skróconego o dwa cylindry amerykańskiego sześciocylindrowego silnika rzędowego Dodge o pojemności 3,6 l (217,8 cali sześciennych)[1]. Silnik Dodge D-5 z 1937 roku został uznany przez władze przemysłu ZSRR za najbardziej odpowiedni silnik dla samochodów osobowych i lekkich ciężarówek, lecz nie można było uzyskać licencji na jego produkcję[2]. Wobec tego, silnik ten został skopiowany w 1938 roku w zakładach GAZ tuż przed II wojną światową przez zespół pod kierunkiem Je. Agitowa, przy wykorzystaniu niepełnej dokumentacji pozyskanej w drodze szpiegostwa przemysłowego, i w 1940 roku wdrożony do produkcji pod oznaczeniem GAZ-11[2]. Radziecki silnik został przewymiarowany do systemu metrycznego, na skutek czego jego pojemność zmniejszyła się z 3568 cm³ do 3485 cm³; średnica cylindrów wynosiła 82 mm, a skok tłoka 110 mm[2]. Moc wynosiła 76 KM, a w wersji GAZ-11A, z aluminiową głowicą i wyższym stopniem sprężania, 85 KM (oryginał miał moc 87 KM)[2]. Następnie został opracowany slnik czterocylindrowy dla nowego samochodu GAZ-M20 Pobieda, jako bardziej ekonomiczna alternatywa silnika sześciocylindrowego[3].

Silnik M-20 był bardzo popularny w Polsce i ZSRR. Montowano go w samochodach: GAZ-69, Pobieda, Warszawa, Nysa, Tarpan, Żuk. Był produkowany w FSO do lat 70. XX wieku. Był w międzyczasie modernizowany, zwiększono stopień sprężania z 6,2 do 6,8, co dało niewielki przyrost mocy i spadek zużycia paliwa. Silnik był bardzo elastyczny w pracy, nieskomplikowany, miał niskie wymagania odnośnie do jakości paliwa. Zalety te zostały okupione dużym zużyciem paliwa i sporą masą samego silnika.

Później zmieniono w nim nieco kadłub i głowicę (zmiana kształtu komory sprężania, podniesienie stopnia sprężania, wprowadzanie systemu górnozaworowego, tzn. zawory i prowadnice zaworów w głowicy, zawory napędzane od wałka rozrządu pozostawionego w kadłubie silnika poprzez układ popychacz-laska popychacza-dźwigienka - system znany jako OHV) i w ten sposób skonstruowano najpopularniejszy polski silnik: S-21 o mocy maksymalnej 51,5 kW (70 KM), instalowany dalej w samochodach: Warszawa, Nysa, Tarpan, Żuk. Silnik S-21 był produkowany do 1993 roku.

Opis techniczny

Silnik M-20 był chłodzony cieczą, posiadał tradycyjny gaźnik, cztery cylindry w układzie rzędowym, po 2 zawory na cylinder. Był silnikiem dolnozaworowym.

  • Chłodzony cieczą
  • Smarowanie ciśnieniowo-rozbryzgowe, pompa oleju typu zębatego napędzana od wałka rozrządu
  • Aparat zapłonowy napędzany od pompy oleju z regulatorem odśrodkowym i podciśnieniowym. Kolejność zapłonu 1-2-4-3
  • Wałek rozrządu napędzany od wału korbowego za pośrednictwem przekładni zębatej
  • Gaźnik 1-gardzielowy (typu G-35) wyposażony w układy: biegu jałowego, przejściowy, główny, wzbogacania (uruchamiany mechanicznie), pompkę przyspieszającą, układ rozruchowy
Dane techniczne
silników benzynowych rodziny M-20 i pochodnych
Parametr M-20 M-20U (prototyp) S-21
Liczba cylindrów 4
Średnica cylindra x skok tłoka 82,0 × 100,0 mm
Pojemność skokowa 2120 cm³
Stopień sprężania 6,2:1[a]/6,8:1[b][c] 7,0:1 7,5:1
Moc maksymalna 50[a]/52[b]/57[c] KM (37/38,2/40,5 kW) 60 KM (44,1 kW) 70 KM (51,5 kW)
Obroty mocy maks. 3600 obr./min. 3900 obr./min. 4000 obr./min.
Maks. moment obrotowy 116[a]/122[b][c] Nm 127 Nm 150 Nm
Obroty maks. momentu 2200 obr./min. 2300 obr./min. 2500 obr./min.
Zasilanie gaźnik
Rodzaj rozrządu SV OHV
Kolejność zapłonu/wtrysku 1-2-4-3
Masa suchego silnika 195 kg bd. 188 kg

Uwagi

  1. ↑ a b c Warszawa M20
  2. ↑ a b c Warszawa M20-57
  3. ↑ a b c Warszawa 204/224

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ GAZ M1. oldtimery.com. [dostęp 2014-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-26)].
  2. ↑ a b c d GAZ 11-73. „Awtolegiendy SSSR”. Nr 19, s. 3, 7, 14, 2009. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.). 
  3. ↑ GAZ-M20 «Pobieda». „Awtolegiendy SSSR”. Nr 23, s. 4, 2009. DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.).