Leib Langfus (ur. w 1910 w Warszawie, zm. w 1944 w Auschwitz II – Birkenau[1]) – żydowski więzień obozu Auschwitz-Birkenau pochodzenia polskiego. W relacji Załmena Lewentala wymieniany jako jeden z organizatorów buntu Sonderkommando w Krematorium IV z 1944 roku.
Życiorys
Urodził się w Warszawie, w 1910[1]. Otrzymał tradycyjne wykształcenie żydowskie w jesziwie[2][1]. W połowie lat trzydziestych, ożenił się z córką dajana Szmuela Josefa Rosentala z Makowa Mazowieckiego, zaś po śmierci teścia przejął po nim funkcję dajana w sądzie rabinicznym[2].
W trakcie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej przebywał w getcie w Makowie Mazowieckim. W listopadzie 1942, Żydów z Makowa, wywieziono do Mławy, a stamtąd w grudniu tego samego roku deportowano do KL Auschwitz-Birkenau[3]. Jego żonę i syna, zamordowano w komorze gazowej zaraz po przybyciu do obozu[2].
W Auschwitz II – Birkenau, Langfus został wcielony do Sonderkommando, gdzie odpowiadał za dezynfekcję obciętych włosów, które następnie wysyłano do Niemiec[2]. Należał do organizatorów buntu Sonderkommando z 7 października 1944 roku[4][5][6]. Uważa się, że Langfus został zamordowany 26[7] lub 27 listopada 1944[4][7].
Po wojnie odnaleziono na terenie Birkenau, rękopis relacji Langfusa z czasu pobytu w obozie[4][8]. W kwietniu 1945 roku Gustaw Borowczyk odnalazł pamiętnik Langfusa w ruinach krematorium nr 3 i ukrył rękopis na strychu swojego domu. Rękopis został ujawniony w 1970, a w 1972 dr Roman Pytel, przetłumaczył go z jidisz na język polski. W tym samym roku, teks Langfusa został również wydany po niemiecku[7].
W styczniu 2020 roku w Makowie Mazowieckim, reportaż na temat udziału Langfusa w buncie Sonderkommando, realizowała japońska telewizja NHK[3].
Przypisy
- ↑ a b c Leah Ingle – Whitness and complicity: The Scrolls of Auschwitz and the Sonderkommando (Liberty University, Lynchburg, 2019) s. 29
- ↑ a b c d Nathan Cohen – Manuscrits des Sonderkommandos d'Auschwitz : tenir face au destin et contre la réalité (Calmann-Lévy, Mémorial de la Shoah, Paryż, 2005; ISBN:2702135579) s. 327-328
- ↑ a b ''Ekipa japońskiej telewizji w Makowie '' [online], makowonline.pl [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ a b c ''Zwoje Auschwitz'' [online], rudolfvrba.com [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ ''Żydzi makowscy zamordowani w Auschwitz'' [online], sztetl.org.pl [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ ''Sonderkommando. Przygotowanie do buntu'' [online], lekcja.auschwitz.org [dostęp 2024-10-07] (pol.).
- ↑ a b c YoelY. Matveyev YoelY., ''A righteous man in hell'' [online], forward.com [dostęp 2024-10-08] (ang.).
- ↑ ''Sonderkommando. Dokumentowanie zbrodni'' [online], lekcja.auschwitz.org [dostęp 2024-10-07] (pol.).