La Violetera

Pomnik Sprzedawczyni Fiołków (hiszp.: La Violetera), rzeźba Santiago de Santiago w parku Las Vistillas, Madryt, upamiętniająca pieśń José Padilli Sáncheza
Pomnik Sprzedawczyni Fiołków (hiszp.: La Violetera), rzeźba Santiago de Santiago w parku Las Vistillas, Madryt, upamiętniająca pieśń José Padilli Sáncheza, w nowym miejscu (od 2003)
fontanna z postacią Raquel Meller, jako La Violetera. Carrer Nou de la Rambla, Barcelona (1966)

La Violetera (hiszp. dosłownie Sprzedawczyni fiołków, kwiaciarka, dziewczyna z fiołkami) – tytuł pieśni copla w rytmie habanery, skomponowanej w 1915[1][2] przez José Padillę Sáncheza do słów Eduardo Montesinosa (1868–1930)[3] (© 1918)[4].

Pieśń wykonała po raz pierwszy w Barcelonie Carmen Flores, wkrótce pieśń znalazła się też w repertuarze Raquel Meller, która wylansowała La Violeterę.

W 1918 ukazało się kilka wydań nut La Violetery w języku hiszpańskim[5] i przekładach na język francuski[6] (autorem przekładu był Albert Willemetz)[3][7]) i angielski[8]. La Violetera znalazła się w programie rewii En douce (pol. Cicho) w Casino de Paris, której premiera odbyła się 21 grudnia 1922[9].

Do najpopularniejszych w Hiszpanii wykonawczyń tego utworu należały Raquel Meller i Sara Montiel, a także Montserrat Caballé. La Violetera znajdowała się też w repertuarze m.in.: Dalidy[10], Giglioli Cinquetti, Nany Mouskouri.

Wersja instrumentalna La Violetera jest popularna jako tango[a].

Filmy wykorzystujące La Violetera

Światła wielkiego miasta (1931), Charlie Chaplin w scenie z niewidomą kwiaciarką (Virginia Cherrill), w której wykorzystano La Violetera

Inspiracje, aranżacje, plagiat

W 1926 powstała aranżacja La Violetery w formie tanga Anselmo Aiety do tekstu Francisco Garcíi Jiméneza[13][14]. Tango to zostało opublikowane co najmniej 8 lat po pierwowzorze i wykorzystywało główną linię melodyczną i refren "La Violetery" José Padilli bez podania jego nazwiska, można je więc uznać za plagiat.

Charlie Chaplin wykorzystał melodię La Violetery w swoim filmie Światła wielkiego miasta (1931), w którym melodia była wiodącym wątkiem muzycznym. W filmie Chaplin podał swoje nazwisko jako twórcę muzyki, co spowodowało wytoczenie mu procesu o naruszenie praw autorskich przez wydawcę tego utworu na terenie Francji[15][16]. W lipcu 1934[potrzebny przypis] Charlie Chaplin ostatecznie przegrał proces przed francuskim sądem, który przyznał autorowi melodii odszkodowanie w wysokości 15 000 franków[17][18].

Polskie tango "Dziewczyna z fiołkami" z ok. 1930, będące w repertuarze Mieczysława Fogga, nawiązuje do treści i melodii "La Violetera".

Pomniki i ulica

W 1991 w Madrycie przy Calle de Alcala róg Gran Via[19], w miejscu uczęszczanym przez kwiaciarki[20], odsłonięto Pomnik Sprzedawczyni Fiołków (La Violetera) rzeźbiarza Santiago de Santiago, upamiętniający słynną pieśń José Padilli Sáncheza[21]. Artysta nadał pomnikowi Sprzedawczyni Fiołków rysy twarzy Celii Gámez (1905-1992), jednej z wykonawczyń La Violetery[20]. W związku z przebudową i poszerzeniem ulicy Gran Via – pomnik La Violetera przeniesiono w nowe miejsce (40°24′45,385″N 3°42′52,866″W/40,412607 -3,714685)[22] i odsłonięto ponownie 13 czerwca[23] 2003 w parku (dosł. ogrodach) Las Vistillas (hiszp. los Jardines de Las Vistillas) w Madrycie, po 2 latach jego przechowywania w magazynach miejskich[23].

Jedna z ulic Madrytu nosi nazwę Calle de La Violetera (ulica Sprzedawczyni Fiołków).

Jedna z pierwszych wykonawczyń La Violetery – aktorka Raquel Meller (1888–1962) – ma swój pomnik w Barcelonie przy Placa de Raquel Meller. Pomnik przedstawia Raquel Meller jako kwiaciarkę, nawiązując do pieśni La Violetera[24] (41°22′31,134″N 2°10′11,298″E/41,375315 2,169805).

Uwagi

  1. ↑ Mimo tego samego metrum 2/4 – habanera ma szybsze tempo od tanga.

Przypisy

  1. ↑ Raqule Meller (biografia). Para los amantes de la Zarzuela. [dostęp 2009-11-25]. (hiszp.).
  2. ↑ niektóre opracowania wymieniają rok 1911
  3. ↑ a b La Violetera (tekst hiszpański, angielski). [dostęp 2009-11-24]. (ang.).
  4. ↑ Data praw autorskich według s: 13 [w:] Albert Willemetz: Catalogue: l'auteur de: ... opérettes. Paris: Union Editions Salabert, 1998, s. 84. (fr.).
  5. ↑ José Padilla, Eduardo Montesinos: La Violetera. Madryt: Unión Musical Española cop., 1918. [dostęp 2009-10-25]. (hiszp.).
  6. ↑ José Padilla, Eduardo Montesinos, Albert Willemetz, Saint-Granier, Léon Volterra: La violetera : (Chanson de la marchande de violettes) (pol. Piosenka sprzedawczyni fiołków). Paris: F. Salabert, 1918. [dostęp 2009-10-26].
  7. ↑ Albert Willemetz – Chansons. strona oficjalna Alberta Willemetza. [dostęp 2009-11-26]. (fr.).
  8. ↑ José Padilla, H F Best: Violets = La violetera. London: Ascherberg, Hopwood & Crew, 1918. [dostęp 2009-10-26].
  9. ↑ Albert Willemetz: Catalogue: l'auteur de: ... opérettes. Paris: Union Editions Salabert, 1998, s. 84. (fr.)., ss. 26-27
  10. ↑ płyta fr. Son nom est Dalida (1956)
  11. ↑ a b c Filmy, w których wykorzystano kompozycje José Padilli (La Violetera – fragmenty filmów do muzyki kompozytora). Muzeum José Padilli – strona oficjalna. [dostęp 2009-11-24]. (hiszp.).
  12. ↑ La violetera. [dostęp 2009-11-20]. (ang.).
  13. ↑ Anselmo Aieta, Jiménez Jiménez: La violetera : tango para piano y canto. Buenos Aires: A. Perrotti, 193?. [dostęp 2009-10-27]. (hiszp.).
  14. ↑ La violetera Tango. To do Tango. [dostęp 2009-11-27]. (ang.).
  15. ↑ Charles J. Maland, City Lights, Przypis 68, Bloomsbury Publishing, 25 lipca 2019, ISBN 978-1-83871-508-3 [dostęp 2021-09-07] (ang.).
  16. ↑ Pozew: Arthur W. Kelly, [Letter] 1931 August 27th, Paris [to] Sydney Cahplin / [Arthur W. Kelly] - ECCI00007168, www.charliechaplinarchive.org, 27 sierpnia 1931 [dostęp 2021-09-07] (ang.).
  17. ↑ Jim Lochner, The Music of Charlie Chaplin, McFarland, 2 października 2018, s. 108, ISBN 978-0-7864-9611-2 [dostęp 2021-09-07] (ang.).
  18. ↑ biografia José Padilli (La Violetera – fragmenty filmów do muzyki kompozytora). Muzeum José Padilli – strona oficjalna. [dostęp 2009-11-24]. (hiszp.).[martwy link]
  19. ↑ Monumento a La Violetera. [dostęp 2009-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 lipca 2011)]. (hiszp.).
  20. ↑ a b La Violetera, a Las Vistillas. [dostęp 2009-11-24]. (hiszp.).
  21. ↑ La Violetera rzeźba na stronie artysty Santiago de Santiago. [dostęp 2009-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 sierpnia 2009)]. (hiszp.).
  22. ↑ lokalizacja pomnika La Violetera – panorama. maps.google.com. [dostęp 2009-11-25]. (ang.).
  23. ↑ a b Carmen Serna: La Violetera sale del almacén. El Mundo, 14-06-2003. [dostęp 2009-11-24]. (hiszp.).
  24. ↑ zdjęcie pomnika Raquel Meller. [dostęp 2009-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 marca 2016)]. (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne