Kurza Stopka na Wawelu

Kurza Stopka na Wawelu
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Typ budynku

wieża

Styl architektoniczny

gotyk

Ukończenie budowy

ok. 1350

Ważniejsze przebudowy

1380–1400

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie
Mapa konturowa Starego Miasta w Krakowie, na dole znajduje się ikonka wieży z opisem „Kurza Stopka na Wawelu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się ikonka wieży z opisem „Kurza Stopka na Wawelu”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się ikonka wieży z opisem „Kurza Stopka na Wawelu”
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się ikonka wieży z opisem „Kurza Stopka na Wawelu”
Ziemia50°03′17,63″N 19°56′14,20″E/50,054897 19,937278
Multimedia w Wikimedia Commons

Kurza Stopka na Wawelu – XIV-wieczna część Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie.

Kurza Stopka (belwederek)

Wysunięta wieża – belwederek przylegający do wschodniego skrzydła Zamku Królewskiego na Wawelu. Budynek powstał w dolnej części około połowy XIV wieku, natomiast ciosowa okładzina z wapienia jurajskiego i wnętrze pochodzą z końca XIV wieku, jednak obecny barokowy wystrój wnętrza pochodzi z 1 poł. XVII wieku z czasów panowania Zygmunta III Wazy. Znajdujące się na elewacji trzy tarcze herbowe z Orłem, Pogonią i podwójnym Krzyżem Jagiellońskim pochodzą z XV wieku. Obecny kształt Kurzej Stopki prawdopodobnie pochodzi z okresu panowania Władysława Jagiełły. W XVI wieku wstawiono nowe obramienia okienne. W 1595 roku spłonął dach, jednak pokój króla w górnej części pozostał nienaruszony. Przy okazji remontu po pożarze dachów zmieniono wystrój wnętrz na barokowy, w związku z czym ozdobiono pokoje marmurami.

Kurza Noga

Właściwy budynek wiązany z tą nazwą, ale określany w dawnych wzmiankach jako Kurza Noga, zachował się na zachód od wyżej opisanego belwederka i jest wtopiony w bryłę renesansowego pałacu. Kurza Noga zbudowana została około 1350 roku i przebudowana około 1380-1400 roku[1]. Z pierwotnej Kurzej Nogi zachowała się kondygnacja podziemna i na wysokości parteru tzw. Sala Kazimierzowska.

Najniższa kondygnacja Kurzej Nogi jest zagłębiona i mogła pełnić rolę skarbca. Obecnie mieści część zbiorów ekspozycji zamkowej Zbrojowni[2].

Powyżej, na poziomie parteru, znajduje się gotycka tzw. Sala Kazimierzowska z centralnym filarem i nakryta gotyckimi sklepieniami z charakterystycznym profilem pryzmatycznym. W sali zachował się także kominek, sedilia przy oknach z obramieniami i portal gotycki od południa[1]. Sala ta datowana jest na około 1350 roku, a więc na ostatnie lata panowania Kazimierza Wielkiego (zm. 1370 r.) albo na czas rządów Jadwigi oraz Władysława Jagiełły, zaś sklepienia mogły powstać później w latach 1380-1400[1]. Obecnie w sali mieści się część zbiorów zamkowego Skarbca i taką rolę pomieszczenie to pełniło od czasu budowy renesansowego pałacu w XVI wieku aż do XVIII wieku[2][1].

Wyżej znajdowała się wysoka gotycka sala (być może tronowa w czasach Jagiełły) i z elementów jej średniowiecznej architektury zachowała się tylko dolna część wielobocznego centralnie usytuowanego filara, wspierającego sklepienie izby zwanej Alchemią, z którego pozostały jedynie nasady żeber w dwunastu punktach podparcia (stąd nazwa Kurza Noga). To w tej sali odbywały się narady, dokonywano zaprzysiężeń i wystawiano oficjalne dokumenty[2][1]. Sala ta już nie istnieje, ponieważ została około 1527-1530 roku podzielona na dwa poziomy użytkowe, z których powstała tzw. Alchemia, pełniąca rolę sypialni Zygmunta I Starego, oraz wyżej położona barokowa Sala Pod Ptakami[3].

  • Najniższa kondygnacja Kurzej Nogi
    Najniższa kondygnacja Kurzej Nogi
  • Parterowa kondygnacja Kurzej Nogi, tzw. Sala Kazimierzowska. Obecnie Skarbiec.
    Parterowa kondygnacja Kurzej Nogi, tzw. Sala Kazimierzowska. Obecnie Skarbiec.
  • Sala pod Ptakami
    Sala pod Ptakami
  • Sala pod Ptakami
    Sala pod Ptakami
  • Kurza Noga na planie Wawelu (II piętro)
    Kurza Noga na planie Wawelu (II piętro)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e Tomasz Ratajczak, Wieże mieszkalne na zamku wawelskim – badania nad chronologią gotyckiej architektury rezydencji królewskiej, "Rocznik Historii Sztuki" XXXIX, 2014, s. 177-190. [online] [dostęp 2018-02-26] (ang.).
  2. ↑ a b c A. Fischinger, Czym była Kurza Noga na Zamku Królewskim na Wawelu, „Rocznik Krakowski”, 55, 1989, s.75-87
  3. ↑ Kamil Janicki, Wawel.Biografia, Wydawnictwo Literackie, rok 2022, s. 443, ISBN:978-83-08-07695-8

Bibliografia

  • Kazimierz Kuczman, Wzgórze Wawelskie: Przewodnik; Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Kraków 1988, wyd. drugie.
  • Antoni Franaszek, Budowle gotyckie zamku królewskiego na Wawelu na tle dziejów w czasach nowożytnych, seria: Biblioteka Wawelska, Wyd: Zamek Królewski na Wawelu, Kraków 1989
  • Studia Waweliana
  • A. Fischinger, Czym była Kurza Noga na Zamku Królewskim na Wawelu, „Rocznik Krakowski”, 55, 1989, s.75-87

Linki zewnętrzne

Zamek Królewski na Wawelu
Ekspozycje
Wewnątrz
Z zewnątrz