Księga Jeremiasza (יִרְמְיָהוּ Yirməyāhū) [Jr] – księga zaliczana do ksiąg prorockich Starego Testamentu. Jej autorstwo przypisuje się tradycyjnie Jeremiaszowi, datując przy tym wiek jej spisania na VI wiek p.n.e. Pierwotnie została spisana w języku hebrajskim na terenie dawnej Judy i Egiptu. Opisuje dzieje związane z Jeremiaszem oraz orędzie, które przekazał mu Bóg Jahwe.

Współcześnie księga ta jest w Biblii podzielona na 52 rozdziały. Alternatywnie można ją podzielić na 23 odrębne części składające się na 5 „ksiąg”.

1. Wstęp, rozdz. 1.
2. Opis występków i grzechów Izraelitów, składający się z siedmiu części: (1.) rozdz. 2; (2.) rozdz. 3–6; (3.) rozdz. 7–10; (4.) rozdz. 11–13; (5.) rozdz. 14 do rozdz. 17:18; (6.) rozdz. 17:19 do rozdz. 20; (7.) rozdz. 21–24.
3. Wypowiedzi przeciw okolicznym narodom, w dwóch częściach: (1.) rozdz. 46–49; (2.) rozdz. 25.; oraz epizody związane z dziejami Jeremiasza i jego prorokowaniem: (1.) rozdz. 26; (2). rozdz. 27; (3.) rozdz. 28, 29.
4. Dwie części opisujące nadzieję na nadejście lepszych czasów dla Izraela: (1.) rozdz. 30, 31; (2.) rozdz. 32, 33; oraz opis wydarzeń z życia Jeremiasza w trzech częściach: (1.) rozdz. 34:1–7; (2.) rozdz. 34:8–22; (3.) rozdz. 5.
5. Zakończenie w dwóch częściach: (1.) rozdz. 36; (2.) 45.

W Egipcie Jeremiasz najprawdopodobniej dopisał trzy części: (1.) rozdz. 37–39; (2.) 40–43 oraz (3.) rozdz. 44.

Rozdziały 50 i 51 zawierają wypowiedzi przeciw Babilonowi, a ostatni rozdział, 52, jest opisem zburzenia Jerozolimy i uprowadzenia Żydów do niewoli babilońskiej.

Powyższy dość skomplikowany podział księgi Jeremiasza wynika z braku chronologii w jej spisaniu. Obejmuje ona przy tym okres ok. 30 lat, występują w niej liczne powtórzenia. Nie jest wiadome kiedy ani w jakich okolicznościach księga ta została ostatecznie skompletowana w znanej nam dzisiaj formie.

Główne proroctwa mesjańskie w księdze Jeremiasza znajdują się w następujących fragmentach: 23:1–8; 31:31–40 oraz 33:14–26.

Wersja księgi Jeremiasza, która znajduje się w Septuagincie jest różna (krótsza) od innych wersji. Septuaginta omija m.in. następujące fragmenty: 10:6–8; 27:19–22; 29:16–20; 33:14–26; 39:4–13; 52:2, 3, 15, 28–30. W sumie zostaje pominiętych około 2700 słów, które znajdujemy w tekście masoreckim.

Księgę Jeremiasza znaleziono także wśród Zwojów znad Morza Martwego w grocie 2 i głównie w grocie 4 w Kumran. Jeden ze zwojów, oznaczony jako 4Q70 (4QJer^a), zawiera hebrajski tekst zgodny z wersją przekazywaną przez Septuagintę. Może to wyjaśniać skąd wzięła się różnica, którą znajdujemy w Septuagincie - wcześniej sądzono, że wynikła ona z błędów lub zmian dokonanych podczas tłumaczenia, teraz powszechniej uważa się, że zmian dokonano już w wersjach masoreckich, bądź też że od początku istniały dwie różne wersje tej księgi.

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, istnieją trzy główne koncepcje co do autorstwa i oryginalności poszczególnych fragmentów księgi Jeremiasza:

1. Krótsza wersja jest oryginalna.
2. Dłuższa wersja jest oryginalna.
3. Obie wersje zostały spisane przez Jeremiasza, obie są oryginalne.

Należy przy tym zaznaczyć, że różnice, które znajdują się w tekstach, najczęściej są powtórzeniami i ich umieszczenie lub pominięcie nie niesie za sobą większego znaczenia, a w szczególności nie powoduje implikacji teologicznych czy historycznych. Może to wyjaśniać motywy dokonywanych zmian - najprawdopodobniej chęć uproszczenia księgi lub też odwrotnie – poszerzenia, podkreślenia poszczególnych (ważnych dla redaktora) fragmentów orędzia.

Fragment Księgi Jeremiasza (Jr 20, 7-18) został użyty przez Tomasza Budzyńskiego jako słowa utworu „Tren” na jego solowej płycie „Luna”^[1].

• Księga Jeremiasza w przekładzie Biblii Tysiąclecia
• Księga Jeremiasza w przekładzie Biblii Ekumenicznej

Zobacz w Wikiźródłach tekst Księgi Jeremiasza

Zobacz multimedia związane z tematem: Księga Jeremiasza