Książę małżonek
Książę małżonek – stosowane powszechnie w epoce nowożytnej określenie małżonka panującej monarchini, który nie dysponuje żadną władzą polityczną, a pełni jedynie funkcję reprezentacyjną. Tradycja nadawania tytułu księcia mężom monarchiń, zamiast tytułu króla, narodziła się wskutek obawy o możliwe podważenie pozycji monarchini jako samodzielnej głowy państwa i uznanie pozycji obu małżonków za równoważną, np. przez zastosowanie średniowiecznego prawa (zasada iure uxoris), wedle której małżeństwo z dziedziczką korony dawało mężowi prawo do współrządzenia (koregent). Tak też było np. w przypadku Wilhelma III, króla Anglii, czy Władysława Jagiełły, króla Polski. Epoka nowożytna zna również wyjątki od omawianej praktyki np. w przypadku Filipa II Habsburga, męża królowej Anglii Marii I, oraz Franciszka Burbona męża królowej Hiszpanii Izabeli II, którym to nadano tytuł króla (pot. jako król małżonek). Pełna władza w tych wypadkach jednak spoczywała na ich małżonkach. Podobny przypadek miał mieć miejsce, gdy królowa brytyjska Wiktoria swojemu mężowi Albertowi chciała nadać tytuł króla, czemu sprzeciwił się brytyjski rząd.
Lista historycznych książąt i królów małżonków
Państwo |
Imię i tytuł oficjalny Nazwisko i tytuł oryginalny |
Zdjęcie |
Data urodzenia |
Data śmierci |
Małżonka |
Czas rządów
|
Królestwo Anglii |
Guildford Dudley |
|
1536 |
12 lutego 1554 |
Jane Grey |
1553
|
Filip, król Anglii Filip II, król Hiszpanii |
|
21 maja 1527 |
13 września 1598 |
Maria I Tudor |
1554–1558
|
Królestwo Szkocji |
Franciszek Walezjusz, król Szkocji Franciszek II Walezjusz, Król Francji |
|
19 stycznia 1544 |
5 grudnia 1560 |
Maria I Stuart |
1558–1560
|
Henryk Stuart, król Szkocji, Książę Albany Henryk Stuart, lord Darnley |
|
7 grudnia 1545 |
10 lutego 1567 |
1565–1567
|
James Hepburn, książę Orkney |
|
ok. 1534 |
14 kwietnia 1578 |
1567
|
Królestwo Niderlandów |
Henryk, Książę Niderlandów Henryk Mecklenburg-Schwerin |
|
19 kwietnia 1876 |
3 lipca 1934 |
Wilhelmina |
1901-1934
|
Bernhard, Książę Niderlandów Bernhard Leopold zu Lippe-Biesterfeld |
|
29 czerwca 1911 |
1 grudnia 2004 |
Juliana |
1948-1980
|
Claus, Książę Niderlandów Claus George van Amsberg |
|
6 września 1926 |
6 października 2002 |
Beatrycze |
1980-2002
|
Królestwo Hiszpanii |
Franciszek de Asís Burbon, król Hiszpanii Francisco de Asís de Borbón y Borbón-Dos Sicilias, książę Kadyksu |
|
13 maja 1822 |
17 kwietnia 1902 |
Izabela II |
10 października 1846 - 30 września 1868
|
Królestwo Portugalii |
Piotr III, król Portugalii Pedro Clemente de Bragança |
|
5 lipca 1717 |
25 maja 1786 |
Maria I |
1777–1786
|
Auguste de Beauharnais |
|
9 grudnia 1810 |
28 marca 1835 |
Maria II |
26 stycznia – 28 Marca 1835
|
Ferdynand II Koburg, król Portugalii[1] Ferdinand von Sachsen-Coburg und Gotha |
|
29 października 1816 |
15 grudnia 1885 |
9 kwietnia 1836 - 15 listopada 1853
|
Królestwo Wielkiej Brytanii |
Jerzy Duński, książę Cumberland Jerzy Oldenburg, książę Danii i Norwegii |
|
2 kwietnia 1653 |
28 października 1708 |
Anna |
w Anglii i Szkocji – 1702–1707 w Wielkiej Brytanii – 1707–1708
|
Albert, Książę Małżonek Albert von Sachsen-Coburg-Gotha |
|
26 sierpnia 1819 |
14 grudnia 1861 |
Wiktoria Hanowerska |
1840–1861
|
Filip, książę Edynburga Filip Mountbatten, książę Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, książę Edynburga, hrabia Merioneth, baron Greenwich
|
|
10 czerwca 1921
|
9 kwietnia 2021
|
Elżbieta II
|
1947–2021
|
Królestwo Hawajów |
John Owen Dominis, Książę Hawajów |
|
10 marca 1832 |
27 sierpnia 1891 |
Lydia Liliʻuokalani |
20 stycznia 1891 - 27 sierpnia 1891
|
Królestwo Szwecji |
Fryderyk, książę Szwecji Fryderyk von Hessen-Kassel, Landgraf Hesji-Kassel |
|
17 kwietnia 1676 |
25 marca 1751 |
Ulryka Eleonora Wittelsbach |
1718-1720, (Od 1720 król Szwecji, po abdykacji swojej żony, jako Fryderyk I.)
|
Wielkie Księstwo Luksemburga |
Feliks, książę Luksemburga Feliks Burbon-Parmeński |
|
28 października 1893 |
8 kwietnia 1970 |
Szarlotta |
6 listopada 1919 - 12 listopada 1964
|
Królestwo Danii |
Henryk, książę-małżonek Henri Marie Jean Andre de Laborde de Monpezat |
|
11 czerwca 1934 |
13 lutego 2018 |
Małgorzata II |
14 stycznia 1972 - 13 lutego 2018
|
Z tytułem księcia/króla małżonka nie należy więc utożsamiać przypadków, w których małżonkowie posiadają równorzędną pozycję i władzę polityczną. Przykłady:
Przypisy
- ↑ król od 16 września 1837, wcześniej bez tytułu (wedle prawa portugalskiego o tym, czy małżonek królowej panującej będzie królem decydował fakt posiadania syna przez małżonków)
Zobacz też
Bibliografia
- Dynastie Europy, wyd. Ossolineum, Wrocław Warszawa Kraków 2003.
- Morby John, Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995.
|
|