PROFILPELAJAR.COM

Królestwo Kambodży
ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
Preăh Réachéanachâk Kâmpŭchéa
	1953–1970
Godło	Flaga
	Hymn: បទនគររាជ; trb. Nokoreach; (Majestatyczne królestwo);
Ustrój polityczny	monarchia parlamentarna
Stolica	Phnom Penh
Data powstania	1954
Data likwidacji	1970
Władca	Sihanouk
Premier	Penn Nouth
Populacja; • liczba ludności	; 5 728 771; (1962)
Kod ISO 3166	KH
Waluta	riel kambodżański (KHR)
Telefoniczny nr kierunkowy	+855
Język urzędowy	khmerski
Religia dominująca	Buddyzm
	Położenie na mapie;

Królestwo Kambodży (khm. ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, trl. Kâmpǔchéa, Preăhréachéanachâkr Kâmpǔchéa) – niepodległe państwo na terytorium obecnej Kambodży, które uzyskało pełną suwerenność w 1954 po konferencji genewskiej. Było kontynuacją pozostającego od pod protektoratem francuskim Królestwa Kambodży.

Historia

Od 1941 roku królem Kambodży był Norodom Sihanouk jednak już rok po odzyskaniu niepodległości abdykował na rzecz swojego ojca Norodom Suramarita. Sihanouk jako przywódca partii Ludowo-Socjalistycznej został wybrany na premiera. Główne wysiłki skierował na budowę infrastruktury z zagraniczną pomocą, zapoczątkowano rozwój przemysłu i rolnictwa. W polityce międzynarodowej próbował zachować neutralność. Z powodu sporów granicznych z sąsiadami: Wietnamem Południowym i z Tajlandią doszło do zerwania stosunków dyplomatycznych. Po okresie neutralności w stosunku do stron konfliktu w wojnie wietnamskiej, kiedy przekonał się, że siły komunistyczne mogą zwyciężyć, zaczął je potajemnie wspierać. Spowodowało to wrogość USA wobec jego rządów i zbliżenie Kambodży z Chinami i Północnym Wietnamem. W 1960 król Norodom Suramarit zmarł, głową państwa ponownie został Sihanouk. W 1962 wszyscy deputowani należeli do partii Ludowo-Socjalistycznej Sihanouka. Norodom Suramarit zawiązał koalicję rządową z lewicową partią Pracheachon pod wpływem której w 1965 roku zerwał stosunki dyplomatyczne ze Stanami Zjednoczonymi tym samym kończąc okres amerykańskiego wsparcia dla jego rządu. Tym samym o pomoc zwrócił się do Chin i Związku Radzieckiego, które ofiarowały Kambodży pomoc gospodarczą i militarną^[1]. W 1966 roku król podpisał z Chinami porozumienie na mocy którego zgodził się na stacjonowanie we wschodnich regionach przygranicznych wojsk Armii Ludowej Wietnamu i utworzenie przez nią w tamtym regionie baz wojskowych^[2]. Król zgodził się także aby przez miasto Sihanoukville płynęła pomoc dla wojsk Wietkongu^[3].

W 1966 Lon Nol został premierem po raz pierwszy. Lon Nol za zgodą króla rozprawił się z lewicową Pracheachon pod pretekstem działalności wywrotowej i rzekomej służalczości tej frakcji względem Hanoi^[4]. W okresie urzędowania Lon Nola sytuacja gospodarcza kraju uległa pogorszeniu^[5]. 11 września odbyły się pierwsze wolne wybory. Konserwatyści wygrali je na skutek fałszerstw wyborczych zdobywając (ku zaskoczeniu króla) 75 procent mandatów w Zgromadzeniu Narodowym^[6]^[7]. Rządy konserwatystów doprowadziły do napięć społecznych i stworzyły korzystne warunki do budowy na obszarach wiejskich partyzantki komunistycznej^[8].

11 marca 1967 roku gdy król był z wizytą we Francji, w miejscowości Battambang wybuchło powstanie chłopskie które rozprzestrzeniło się na cały rejon. Lon Nol pod nieobecność króla lecz działając za jego zgodą ogłosił stan wojenny. W wyniku represji zginęły setki chłopów a całe wioski zostały zniszczone^[9]^[10]. Po powrocie do kraju król nakazał aresztowanie czołowych działaczy bardziej radykalnej lewicy (z której część uczestniczyła w jego wcześniejszych rządach)^[11]. Król zmusił Lon Nola do dymisji a do rządu wprowadził nowe grupy lewicowe co miało zrównoważyć wpływy konserwatywne^[11]. Kryzys minął aczkolwiek wywołał tragiczne w skutkach konsekwencje - radykalna frakcja Komunistycznej Partii Kambodży określona przez króla jako Czerwoni Khmerzy przyciągnęła tysiące rekrutów którzy utworzyli oddziały partyzanckie a postać Lon Nola dla chłopstwa zaczęła kojarzyć się z brutalnymi represjami^[12].

Osobny artykuł: wojna domowa w Kambodży.

W styczniu 1968 roku Czerwoni Khmerzy rozpoczęli pierwszą ofensywę militarną. Liczba rebeliantów która wzięła w niej udział wyniosła od czterech do pięciu tysięcy^[13]^[14]. W listopadzie 1968 roku w obliczu postępującej rebelii król przywrócił do rządu Lon Nola a rok później Kambodża przywróciła normalne stosunki dyplomatyczne. Na skutek zmian politycznych Kambodży Lon Nol ponownie został premierem^[15]. Wojsko amerykańskie wsparło rząd Kambodży organizując naloty na Czerwonych Khmerów. W praktyce naloty przyczyniły się do licznych strat w cywilach które wyniosły od 40 do 150 tysięcy zabitych^[16]. Podczas gdy król udał się do Francji, w kraju wybuchły częściowo sponsorowane przez rząd antywietnamskie zamieszki. Lon Nol nie zrobił nic aby je powstrzymać^[17] a ponadto wysłał ultimatum do sił Wietkongu żądając wycofania się jednostek z terenów Kambodży grożąc podjęciem przeciwko nim działań wojskowych^[18].

W marcu 1970 roku Lon Nol dokonał zamachu stanu, w wyniku którego ustanowił Republikę Khmerów.

Przypisy

↑ Isaacs, Hardy i Brown. s. 83.
↑ Lipsman i Doyle, s. 127.
↑ Victory in Vietnam, s. 465.
↑ Isaacs, Hardy and Brown, s. 85.
↑ Lipsman and Doyle, s. 127.
↑ Chandler, s. 153–156.
↑ Osborne, s. 187.
↑ Chandler, s.157.
↑ Isaacs, Hardy i Brown, s. 86.
↑ Chandler, s. 165.
↑ ^a ^b Chandler, s. 166.
↑ Isaacs, Hardy i Brown, s. 87.
↑ Sutsakhan, s. 32.
↑ Chandler, s. 174–176.
↑ Isaacs, Hardy i Brown, s. 90.
↑ Marek Sliwinski, Le Génocide Khmer Rouge: Une Analyse Démographique (L’Harmattan, 1995), s.41-48.
↑ Lipsman i Doyle, s. 142.
↑ Sutsakhan, s. 42.

Bibliografia

Jelonek A.W., Kambodża, Warszawa 2008
Sutsakhan, Lt. Gen. Sak, The Khmer Republic at War and the Final Collapse. Washington DC: United States Army Center of Military History, 1987.
Deac, Wilfred P. (2000). Road to the Killing Fields: the Cambodian War of 1970–1975. College Station TX: Texas A&M University Press.
Dougan, Clark; Fulghum, David et al. (1985). The Fall of the South. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-16-6.
Isaacs, Arnold; Hardy, Gordon (1988). Pawns of War: Cambodia and Laos. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-24-7.
Karnow, Stanley (1983). Vietnam: A History. New York: Viking Press. ISBN 0-670-74604-5.
Lipsman, Samuel; Doyle, Edward et al. (1983). Fighting for Time: 1969–1970. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-07-7.
Lipsman, Samuel; Weiss, Stephen (1985). The False Peace: 1972–74. Boston: Boston Publishing Company. ISBN 0-939526-15-8.
Osborne, Milton (1979). Before Kampuchea: Preludes to Tragedy. Sydney: George Allen & Unwin. ISBN 0-86861-249-9.