Kristo Negovani

Kristo Negovani
Kristo Harallambi
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1875
Flampouro

Data i miejsce śmierci

12 lutego 1905
Negovan

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Grecki Kościół Prawosławny

Prezbiterat

1897

Multimedia w Wikimedia Commons

Kristo Negovani właśc. Kristo Harallambi (ur. 1875 we wsi Flampouro k. Floriny, zm. 12 lutego 1905 w Negovanie[1]) – albański działacz narodowy i pisarz, duchowny prawosławny.

Życiorys

Pochodził z rodziny albańskiej, mieszkającej we wsi Negovan (dzis. Flampouro), w Czamerii. Był synem kupca Harallamba[2]. Uczył się w szkole średniej w Atenach, a następnie w 1894 wyemigrował do rumuńskiej Braiły, gdzie pracował jako robotnik portowy[1]. Tam też nawiązał współpracę z albańskim ruchem niepodległościowym. W 1897 powrócił do swojej rodzinnej wsi. Został wyświęcony na księdza prawosławnego[1]. Pracował w miejscowej parafii. Dom, w którym mieszkał Negovani przekształcił w szkołę, w której uczył pisać i czytać w języku albańskim ponad setkę dzieci[1]. Kiedy pierwszy raz odprawił w miejscowej cerkwi nabożeństwo w języku albańskim zostało to przyjęte z wrogością przez obecnego na nabożeństwie greckiego metropolitę[3]. Dwa dni później oddział greckich andartes opanował wieś i wymordował jej mieszkańców, w tym Negovaniego i jego brata[1][2]. W akcie zemsty za śmierć Negovaniego, oddział albański Bajo Topullego we wrześniu 1906 zamordował greckiego biskupa Focjusza, metropolitę Korczy.

Rycina przedstawiająca scenę zabójstwa Kristo Negovaniego

Działalność translatorską Negovani podjął jeszcze w 1889 w Rumunii, przygotowując tłumaczenie Starego Testamentu na język albański. Po powrocie do kraju przygotowywał tłumaczenie bajek La Fontaine'a w wersji albańskiej. W jego dorobku są także podręczniki do nauki języka albańskiego i utwory poetyckie.

Imię Negovaniego nosi jedna z ulic w północnej części Tirany, a także ulice w Prisztinie, Wlorze i w Korczy.

Dzieła

  • 1889: Istori e Dhiatës së Vjetërë, (Historia Starego Testamentu)
  • 1899: Vjershëshkresëtoreja (poezja)
  • 1904: Prishija e Hormovësë (Zniszczenie Hormovës)
  • 1904: I vogëli Dhonat Argjendi (Mały Dhonat Argjendi)
  • 1906: I drunjti kryq (Drewniany krzyż)
  • 1906: Bëmatë të shëntorëvet dërgimtarë (Dzieje Apostolskie)
  • 1909: Istorishkronjë e Plikatit (Historia Plikati)

Przypisy

  1. ↑ a b c d e * Robert Elsie: Historical Dictionary of Albania. Plymouth: Scarecrow Press, Inc., 2010, s. 9-10, seria: Historical Dictionaries of Europe, No. 75. ISBN 978-0-8108-6188-6. (ang.).
  2. ↑ a b Papa Kristo Negovani, martiri i gjuhës shqipe dhe i lirisë së Shqipërisë (1875-1905). radiokosovaelire.com. [dostęp 2024-11-12].
  3. ↑ * Ardit Bido: The Albanian Orthodox Church: A Political History, 1878–1945. Routledge, 2010, s. 23-23. ISBN 978-0-429-75547-7. (ang.).

Bibliografia

  • Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History.. I.B. Tauris: 2013, s. 327-328. ISBN 978-1-78076-431-3.
  • Hysni Myzyri: Shkollat e Para Kombetare Shqipe 1887- korrik 1908. Tirana: 1978, s. 114,137. (alb.).
  • Sabrina Ramet: Nihil Obstat. Religion, Politics and Social Change in East-Central Europe. Duke University Press: 1998, s. 206. ISBN 978-0-8223-2070-8.
  • Stavro Skendi: The Albanian national awakening, 1878-1912. Princeton: 1967, s. 206-207.