Kościół św. Dominika w Płocku

Kościół pw. św. Dominika w Płocku
Zabytek: nr rej. 171 z dnia 20 stycznia 1959 (zespół klasztorny dominikanów)
kościół parafialny
Ilustracja
Widok na kościół od strony pl. Obrońców Warszawy.
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Płock

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Maksymiliana Kolbego w Płocku

Wezwanie

św. Dominika

Wspomnienie liturgiczne

8 sierpnia

Położenie na mapie Płocka
Mapa konturowa Płocka, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół pw. św. Dominika w Płocku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół pw. św. Dominika w Płocku”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół pw. św. Dominika w Płocku”
Ziemia52°32′27,1676″N 19°41′33,7286″E/52,540880 19,692702
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół pod wezwaniem św. Dominika w Płocku – jeden z najstarszych kościołów zakonu dominikanów w Polsce - konsekrowany pomiędzy 1234-1237[1][2]. Jest to także najstarszy ceglany kościół na Mazowszu. Znajduje się przy ulicy Tadeusza Kościuszki 16.

Historia

Historia świątyni zaczyna się w 1225 roku, kiedy do Płocka przybyli dominikanie. Książę Konrad Mazowiecki ufundował dla nich w 1229 wczesnogotycki kościół pod pierwotnym wezwaniem św. Dominika, który po wybudowaniu został konsekrowany między latami 1234-1237[2] przez biskupa Guntera. Pierwsza wzmianka o kościele pochodzi z 1237 r., w której biskup Piotr wyznacza granicę obszaru przekazanego płockim "gościom", a kolejne z lat 1239 odnośnie zabójstwa Jana Czapli i z 1253 w związku z odpustem kardynała Hugona odnośnie budowy murowanego klasztoru[3]. Z okresu budowy kościoła w połowie XIII wieku zachował się trójlistnie zamknięty portal murowany z bloków ceramicznych podobnych do użytych w kościele dominikanów pw. św. Jakuba w Sandomierzu[1]. Portale wejściowe znajdowały się od północy i od zachodu[3]. Po ukończeniu kościoła zbudowano klasztor i dzwonnicę. W XV wieku pożar zniszczył wszystkie budynki. Na początku XVI wieku do Płocka przybyły dominikanki, które mieszkały razem z ojcami dominikanami. Pomiędzy latami 1573-1590 kościół i klasztor zastały przebudowane i wtedy też dobudowano arkadową fasadę z widokiem na katedrę, a także zbudowano kaplicę ufundowaną prawdopodobnie przez Zofię ze Szczawińskich Rawską[2]. W XVI wieku do ściany południowej i zachodniej dobudowano krużganki[3]. W 1715 roku zbudowano na dachu sygnaturkę[3]. W XVIII wieku powstał dla dominikanek własny dom zakonny zbudowany z inicjatywy biskupa Michała Poniatowskiego. W 1. połowie XVIII w., wnętrze kościoła otrzymało wystrój późnobarokowy[2].

W 1804 r. Prusacy usunęli zakonników, oddając świątynię parafii ewangelickiej, a klasztor wykorzystując jako archiwum i szkołę. Pomiędzy latami 1803-1805 nadbudowano mury i wykuto nowe wejście do kościoła oraz okna. W 1939 roku okupanci niemieccy odebrali kościół dotychczasowej parafii ewangelickiej i przekazali parafii ewangelicko-luterańskiej[2]. W 1945 roku kościół przywrócono kościołowi rzymsko-katolickiemu. W 1963 roku pokryto dach kościoła dachówką holenderką. W 1964 r. powstał samodzielny ośrodek duszpasterski, katolicy odzyskali kościół, plebanię i dzwonnicę. 18 października 1975 r. biskup płocki Bogdan Sikorski erygował parafię pw. św. Maksymiliana Kolbego. Budynek klasztoru został przeznaczony na siedzibę płockiej parafii prawosławnej pw. Przemienienia Pańskiego.

Od 2019 świątynia znajduje się pod opieką Zgromadzenia Misjonarzy Klaretynów[4].

Architektura

Do nawy przylegało prostokątne prezbiterium dla zakonników, które przykrywał drewniany strop. Sklepiona była tylko zakrystia, którą przykrywają zachowane do dzisiaj dwa sklepienia krzyżowo-żebrowe z XIII wieku[1]. Do kościoła przylegały trzy skrzydła klasztoru otaczające czworokątny wirydarz.

Wyposażenie

We wnętrzu świątyni znajdują się m.in.

  • Kościół Dominikanów w Płocku
    Kościół Dominikanów w Płocku
  • Fragmentu muru gotyckiego w wątku wendyjskim
    Fragmentu muru gotyckiego w wątku wendyjskim
  • Dzwonnica
    Dzwonnica
  • Klasztor
    Klasztor

Bibliografia

  • Szyma M., Architektura sakralna Płocka w XIII w. – kolegiata św. Michała i kościół św. Dominika, [w:] A. Gołembnik (red.), Płock wczesnośredniowieczny, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2011, s. 279–310.
  • Bukowska A., Relikty architektury wczesnośredniowiecznej – formy i datowanie, [w:] A. Gołembnik (red.), Płock wczesnośredniowieczny, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2011, s. 149–216.
  • Polak Z., Płock średniowieczny – kontynuacja czy nowa jakość?, [w:] A. Gołembnik (red.), Płock wczesnośredniowieczny, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2011, s. 311–378.
  • Stawski M., Ze Śląska na Mazowsze. Wokół początków dominikanów w Płocku. Kilka uwag krytycznych, [w:] A. Barciak (red.), Święty Jacek Odrowąż i dominikanie na Śląsku, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Katowice 2008, s. 198–209.

Przypisy

  1. ↑ a b c Andrzej Grzybkowski, Gotycka architektura murowana w Polsce, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2014, ISBN 978-83-235-1304-9 [dostęp 2024-07-11].
  2. ↑ a b c d e https://zabytek.pl/pl/obiekty/plock-kosciol-ob-par-pw-sw-dominika
  3. ↑ a b c d Robert M. Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa: Wydawn. "DiG", 2006, ISBN 978-83-7181-390-0 [dostęp 2024-07-12].
  4. ↑ Po wejściu zobaczyli hałdę z ludzkimi kośćmi. Później czaszki, jedną obok drugiej. Odkrycie w krypcie pod płockim kościołem. plock.wyborcza.pl, 2022-06-10. [dostęp 2024-01-13].

Linki zewnętrzne