Korund

Korund
Ilustracja
Różnokolorowe kryształy korundu
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny

Al2O3

Twardość w skali Mohsa

9

Przełam

muszlowy, zadziorowaty

Łupliwość

nie wykazuje, charakteryzuje się dobrze dostrzegalną oddzielnością

Pokrój kryształu

słupkowy, beczułkowaty

Układ krystalograficzny

trygonalny (pseudoheksagonalny)

Topliwość

2015 ±15 °C[1]

Właściwości mechaniczne

bardzo twardy (materiał ścierny)

Gęstość

4,0 - 4,1 g/cm³

Właściwości optyczne
Barwa

bezbarwny, brązowawy, różne odcienie niebieskiego i czerwonego oraz różowego, żółty, pomarańczowy, zielonkawy

Rysa

biała

Połysk

szklisty, tłusty do matowego

Współczynnik załamania

nε1,7604, nω1,7686

Inne

czasami wykazuje dwójłomność, odmiany barwne wykazują ponadto pleochroizm w świetle przechodzącym

Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Korund – minerał będący tlenkiem glinu Al2O3. Nazwa minerału wywodzi się z sanskrytu (kurivinda znaczy „rubin”).

Oszlifowany rubin
Szafir gwiaździsty (efekt gwiazdy tworzą wrostki rutylu)

Do szlachetnych odmian należą:

  • rubin (odmiana o barwie czerwonej)
  • szafir (odmiana o barwie niebieskiej lub innej).

Inne:

  • szafir oraz rubin gwiaździsty
  • leukoszafir (biały i bezbarwny)
  • szafir arbuzowy (dwubarwny)
  • ametyst orientalny (fioletowy)
  • padparadża (żółty lub pomarańczowy).

Wszystkie barwne korundy – poza czerwonym, szarym i brunatnym – traktowane są jako odmiany szafiru.

Właściwości

W innych odmianach występuje asteryzm, zjawisko spowodowane obecnością drobnych wrostków: w rubinach są to drobne, igiełkowate kryształki rutylu; w szafirach puste kanaliki, ułożone prawidłowo i przecinające się pod kątem 120 stopni (rubiny i szafiry gwiaździste). Bardzo rozpowszechnione są inkluzje cieczy, szczególnie w korundach cejlońskich.

Korund zawiera czasami niewielkie domieszki chromu, tytanu lub żelaza. Przezroczyste odmiany krystaliczne są wyjątkowo czyste pod względem składu chemicznego. Znaczne ilości domieszek zawierają zbite odmiany drobnokrystaliczne.

Barwa korundu zależy od domieszek chemicznych. Bardzo małe domieszki chromu zabarwiają korund na czerwono, tytanu na niebiesko, żelaza na żółto i brunatno (aż do barwy czarnej).

Występowanie

Bywa spotykany w wielu skałach magmowych i metamorficznych oraz okruchowych. Jest minerałem pospolitym.

Miejsca występowania to głównie: Stany Zjednoczone (Karolina Północna), Madagaskar, Kanada, Ural, Birma (okolice Mogok, Mandalaj, Myitkyiny) i Tajlandia (okolice Bangkoku).

W Polsce występuje tylko na Dolnym Śląsku, najlepszej jakości korundy niebieskie (szafiry) znane są z Kruczych Skał w Karpaczu. Korund został stwierdzony także w Złotym Stoku, Rędzinach (Rudawy Janowickie), Bystrzycy górnej (rubiny), Zagórzu Śląskim (Góry Sowie), Bielicy k. Stronia Śląskiego. Występuje także w aluwinach Izery oraz Kaczawy oraz osadach złotonośnych w rejonie Sulikowa, Złotoryi i Nowego Kościoła[2].

Zastosowanie

Bardzo cenny kamień, używany od dawna do zdobienia. Przezroczyste odmiany korundu są cennymi kamieniami szlachetnymi, od dawna używanymi do celów zdobniczych, np. do pierścieni, brosz, wisiorków i innych ozdób.

Drobnokrystaliczne, zbite, ziarniste odmiany korundu (np. szmergiel) są stosowane do celów przemysłowych jako materiał ścierny i polerski oraz jako surowiec na kamienie łożyskowe w zegarkach. Do tego typu zastosowań przemysłowych stosowana jest często jego syntetyczna postać – elektrokorund[3].

Korund w nazwie własnej

Nazwę tę do przejęcia przez Saint-Gobain Abrasives SA nosiła Fabryka Materiałów i Wyrobów Ściernych „Korund” w Kole, co było jednak związane z nazwą miejscowości (Koło) i węgliku krzemu (karborund).

Przypisy

  1. ↑ CRC Handbook of Chemistry and Physics, 73th ed.; s. 4-36; CRC Press LLC: Boca Raton, 1993.
  2. ↑ Eligiusz Szełęg, MINERAŁY I SKAŁY POLSKI, MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2023, s. 92, ISBN 978-83-7763-668-8 (pol.).
  3. ↑ Materiały ścierne. Andre abrasive articles. [dostęp 2016-10-19].

Linki zewnętrzne