Kordoba[3] lub Kordowa[4] (hiszp.Córdoba) – miasto w południowej Hiszpanii, nad rzeką Gwadalkiwir, stolica prowincji Kordoba, w regionie Andaluzja. Ośrodek przemysłowy, naukowy oraz turystyczny o znaczeniu światowym.
Od ok. 200 r. p.n.e. kolonia rzymska, stolica prowincji Hispania Ulterior.
Za czasów Oktawiana Augusta jako Corduba była stolicą prowincji Betyka. Urodzili się tutaj wielcy rzymscy poeci i filozofowie – Lukan, Seneka Starszy i Młodszy.
Od 756 r. stolica niezależnego emiratu utworzonego przez Abd ar-Rahmana I, ostatniego potomka Omajjadów, który uciekł w czasie przewrotu z Bagdadu. Za jego panowania i jego następców z dynastii Omajjadów rozpoczął się okres intensywnego budownictwa i wielkiego rozkwitu miasta.
W 929 r. Abd ar-Rahman III ogłosił Al-Andalus (mauretańską Hiszpanię) osobnym kalifatem, niezależnym od Bagdadu (Kalifat Kordoby). Za jego czasów Kordoba była największym miastem w basenie Morza Śródziemnego, ważnym ośrodkiem nauki, kultury i sztuki. Miasto liczyło od 150 tys. do 450 tys. mieszkańców, miało ponad 300 meczetów, 300 publicznych łaźni, 50 szpitali, 20 publicznych bibliotek, 80 szkół i 17 wyższych uczelni. Biblioteka Al-Hakama posiadała ok. 400 000 tomów. Okres ten charakteryzowało pokojowe współistnienie i wzajemna tolerancja trzech cywilizacji – islamu, chrześcijaństwa i judaizmu.
Czas świetności Kordoby trwał do śmierci Al-Mansura w 1002 r., później nastąpił okres walk o władzę i powolny upadek metropolii a w 1031 r. rozpad kalifatu Kordoby. Kordoba została stolicą jednego z 30 niewielkich państw zwanych taifas, z których największymi były Sewilla i Saragossa.
W XII w. władza przypadła dogmatycznym Almohadom, czasy tolerancji zakończyły się. Rozpoczęły się prześladowania, których ofiarą padli dwaj wielcy synowie Kordoby: Awerroes (1126–1198), arabski filozof i komentator dzieł Arystotelesa oraz Majmonides (1135–1204), żydowski teolog i filozof.
W 1236 r. miasto zajęli chrześcijanie pod wodzą Ferdynanda III Kastylijskiego. Kordoba awansowała do rangi ośrodka handlu suknem i jedwabiem; jednak po okresie rozwoju gospodarczego, od końca XVI w. nastąpił zastój. Spowodowały go: wypędzenie ludności arabskiej i żydowskiej, epidemie i powstania.
Mezquita – przebudowany na katedrę meczet, jedno z najwspanialszych dzieł architektury islamu. Zajmuje teren o wymiarach 179x128 metrów otoczony murem z wieżą-dzwonnicą (dawnym minaretem, na którym wzorowano się w krajach islamskich). Budowany od 785 do końca X wieku na fundamentach świątyni rzymskiej i na murach istniejącej wówczas bazyliki Wizygotów. Po zdobyciu Kordoby przez chrześcijan, na środku sali modłów meczetu zbudowano w XVI wieku katedrę. Kiedy w 1526 r. przybył tutaj cesarz Karol V, był wstrząśnięty tym widokiem i podobno powiedział: „zniszczyliście coś, co było jedyne w swoim rodzaju i postawiliście coś, co można zobaczyć wszędzie”. Wnętrze o wysokości 11,50 metrów, z 850 kolumnami połączonymi podkowiastymi łukami robi wrażenie labiryntu.
Pałace z XV i XVI w.: Casa de los Villalones, Casa del Indiano, Palacio de los Paez de Castillejo, Palacio Museo de Viana.
Kościół Santa Marina – najstarszy zachowany kościół w Kordobie, którego budowa została rozpoczęta w 1236 roku, przebudowany w XVIII wieku. Na zewnątrz surowa, masywna budowla z rozetą na frontowej ścianie. Wewnątrz XV wieczna kaplica Capilla de los Orozcos z wystrojem w stylu mudejar.
Inne kościoły: La Compañia z XVI w., Trinidad z XVII w., szpital de Agudsos z XVIII w. z gotycką kaplicą, Santa María de la Asunción z XVIII w. – arcydzieło hiszpańskiego baroku.
Medina Azahara – w pobliżu Kordoby (8 km) pozostałości pałacu Omajjadów. W latach 936-76 wznoszono potężne miasto-pałac na obszarze o wymiarach 750x1500 metrów, którego budowa pochłonęła olbrzymie sumy. Władca Abd-ar-Rahman III polecił sprowadzić ponad 4300 kolumn, w tym 140 z Konstantynopola. Jego świetność trwała krótko, na początku XI w. oddziały Berberów zamieniły pałac w rumowisko, służące później za kamieniołom.
Puente Romano – 16 łukowy most nad Gwadalkiwirem, zbudowany za czasów Augusta, wielokrotnie przebudowywany.
Torre de la Calahorra – na resztkach arabskiej budowli Alfons XI w XIV w. wzniósł twierdzę, później umacnianą.
.svg)
.PNG)
