PROFILPELAJAR.COM

Konwalnik
	; Owocujący konwalnik japoński
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	konwalnik
	Nazwa systematyczna
	Ophiopogon Ker-Gawler; Bot. Mag. ad t. 1063. 1 Nov 1807
	Typ nomenklatoryczny
	O. japonicus (Linnaeus f.) Ker-Gawler
Synonimy
	Chloopsis Blume; Flueggea L. C. Richard; Mondo Adanson; Slateria N. A. Desvaux;
	Chloopsis Blume; Flueggea L. C. Richard; Mondo Adanson; Slateria N. A. Desvaux;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Konwalnik, wężobród^[5] (Ophiopogon Ker-Gawler) – rodzaj roślin z rodziny szparagowatych (Asparagaceae). Należy do niego ok. 54^[6]^[7], 65^[4] lub 67^[8] gatunków. Rośliny te występują w Azji w klimacie tropikalnym, subtropikalnym i umiarkowanym ciepłym, z centrum zróżnicowania w Chinach, gdzie jest ich 47 gatunków, z czego 38 to endemity^[4]. Zasięg rodzaju obejmuje Pakistan na zachodzie^[9], dalej na wschód: Indie, Indochiny, Malezję, a na północy sięga po Japonię^[7]. W naturze rosną zwykle w cienistych zaroślach i lasach^[10] oraz nad strumieniami^[5]. W tropikach w niższych położeniach rośliny te zwykle nie kwitną^[6].

Popularne rośliny ozdobne, sadzone jako mało wymagające i szybko^[11] lub wolno rozrastające się rośliny okrywowe^[10], pokrywające powierzchnię ziemi kępami wąskich, podobnych do traw liści^[11]. Rozpowszechnione w uprawie, także w licznych odmianach, są takie gatunki jak: konwalnik japoński O. japonicus, konwalnik płaskopędowy O. planiscapus i konwalnik jaburan O. jaburan^[6]^[11]. W strefie umiarkowanej bywają uprawiane, przy czym względnie najbardziej mrozoodporny jest konwalnik płaskopędowy (6 strefa mrozoodporności), w strefie 7 może rosnąć konwalnik jaburan, a japoński od strefy 8^[11]. Rośliny te są tolerancyjne względem warunków świetlnych, ale wymagają gleby wilgotnej i przepuszczalnej^[11]. Starsze rośliny dobrze znoszą okresy suszy^[10]. Niektóre gatunki (np. konwalnik japoński) bywają uprawiane jako rośliny wodne^[5] i mimo że dość długo mogą utrzymywać się w akwariach, to lepiej czują się w paludarium lub wilgotnym terrarium^[12].

Bulwiaste korzenie roślin z tego rodzaju są jadalne^[7]^[6]. Konwalnik japoński jest także rośliną leczniczą^[5]. Jego korzenie w medycynie chińskiej uchodzą za afrodyzjak, mają wspierać płodność i laktację oraz działać odmładzająco^[13].

Morfologia

Pokrój: Byliny kłączowe z grubym lub cienkim kłączem, czasem z rozłogami. Korzenie cienkie, drewniejące lub często z mięsistymi bulwami przy końcach^[4]. Łodyga czasem mocno skrócona, jeśli rozwinięta, to zwykle pojedyncza, nierozgałęziona, wzniesiona lub pokładająca się^[4]^[7].
Liście: Skrętoległe, równowąskie i siedzące (sekcja Ophiopogon) lub podługowate i ogonkowe (sekcja Peliosanthoides)^[7]. Skupione w mniej lub bardziej gęstą kępę lub rzadko rozmieszczone na pędzie^[4]. Często z jasnymi żyłkami^[4]^[7].
Kwiaty: Zebrane zwykle w grono, rzadziej w wiechę, zwykle łukowato wygięte^[4]^[7]. Kwiatów w kwiatostanie jest od kilku do wielu, wsparte są drobnymi przysadkami^[4]. Kwiaty zwykle są zwieszone, czasem podniesione, z okwiatem składającym się z 6 białych, liliowych lub fioletowych listków, kształtu dzwonkowatego do gwiaździście rozpostartego. Listki okwiatu są wolne lub zrośnięte u nasady. Pręcików jest 6, nasadami nitek są zrośnięte z listkami okwiatu. Nitki bardzo krótkie, za to pylniki długo zaostrzone i przyciśnięte do słupka. Ten pojedynczy, długi, zwieńczony główkowatym znamieniem. Zalążnia wpółdolna, trójkomorowa, w każdej z komór z 2–6 zalążkami^[4]^[7].
Owoce: Kulista, mięsista jagoda barwy niebieskiej, zawierająca pojedyncze owalne lub kuliste nasiono, także barwy niebieskiej^[7]. Jagody pękają nieregularnie we wczesnej fazie dojrzewania odsłaniając nasiona^[4].

Systematyka

Rodzaj z rodziny szparagowatych Asparagaceae reprezentujący podrodzinę Nolinoideae Burnett, a w jej obrębie plemię Ophiopogoneae Voigt^[2].

W obrębie rodzaju gatunki dzielone są między dwie sekcje Ophiopogon i Peliosanthoides, różniące się kształtem liści (w pierwszej siedzące i równowąskie, w drugiej ogonkowe i podługowate)^[7].

Wykaz gatunków^[8]

Ophiopogon acerobracteatus R.H.Miao ex W.B.Liao, J.H.Jin & W.Q.Liu
Ophiopogon albimarginatus D.Fang
Ophiopogon amblyphyllus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon angustifoliatus (F.T.Wang & Tang) S.C.Chen
Ophiopogon bockianus Diels
Ophiopogon bodinieri H.Lév.
Ophiopogon brevipes Craib
Ophiopogon caulescens (Blume) Backer
Ophiopogon chingii F.T.Wang & Tang
Ophiopogon clarkei Hook.f.
Ophiopogon clavatus C.H.Wright ex Oliv.
Ophiopogon confertifolius N.Tanaka
Ophiopogon cordylinoides Prain
Ophiopogon corifolius F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon dracaenoides (Baker) Hook.f.
Ophiopogon filipes D.Fang
Ophiopogon fooningensis F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon grandis W.W.Sm.
Ophiopogon heterandrus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon hongjiangensis Y.Y.Qian
Ophiopogon humilis L.Rodr.
Ophiopogon intermedius D.Don
Ophiopogon jaburan (Siebold) Lodd. – konwalnik jaburan^[11]
Ophiopogon japonicus (Thunb.) Ker Gawl. – konwalnik japoński^[14]
Ophiopogon jiangchengensis Y.Y.Qian
Ophiopogon kradungensis M.N.Tamura
Ophiopogon latifolius L.Rodr.
Ophiopogon leptophyllus Griff.
Ophiopogon longifolius Decne.
Ophiopogon lushuiensis S.C.Chen
Ophiopogon mairei H.Lév.
Ophiopogon malcolmsonii Royle
Ophiopogon marmoratus Pierre ex L.Rodr.
Ophiopogon megalanthus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon menglianensis H.W.Li
Ophiopogon micranthus Hook.f.
Ophiopogon motouensis S.C.Chen
Ophiopogon multiflorus Y.Wan
Ophiopogon ogisui M.N.Tamura & J.M.Xu
Ophiopogon paniculatus Z.Y.Zhu
Ophiopogon peliosanthoides F.T.Wang & Tang
Ophiopogon pierrei L.Rodr.
Ophiopogon pingbienensis F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon planiscapus Nakai – konwalnik płaskopędowy^[14]
Ophiopogon platyphyllus Merr. & Chun
Ophiopogon pseudotonkinens is D.Fang
Ophiopogon regnieri Bois
Ophiopogon reptans Hook.f.
Ophiopogon reversus C.C.Huang
Ophiopogon revolutus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon sar-garhwalensi s R.D.Gaur & D.S.Rawat
Ophiopogon sarmentosus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon siamensis M.N.Tamura
Ophiopogon sinensis Y.Wan & C.C.Huang
Ophiopogon sparsiflorus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon stenophyllus (Merr.) L.Rodr.
Ophiopogon subverticillatu s Gagnep. ex L.Rodr.
Ophiopogon sylvicola F.T.Wang & Tang
Ophiopogon szechuanensis F.T.Wang & Tang
Ophiopogon tienensis F.T.Wang & Tang
Ophiopogon tonkinensis L.Rodr.
Ophiopogon tsaii F.T.Wang & Tang
Ophiopogon umbraticola Hance
Ophiopogon vietnamensis N.Tanaka
Ophiopogon xylorrhizus F.T.Wang & L.K.Dai
Ophiopogon yunnanensis S.C.Chen
Ophiopogon zingiberaceus F.T.Wang & L.K.Dai

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-11-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Ophiopogon. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-11-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Chen Xinqi, Minoru N. Tamura: Ophiopogon Ker Gawler. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-11-25].
↑ ^a ^b ^c ^d Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin. Tom II, K-Z. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2012, s. 632. ISBN 978-83-7506-846-7.
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 650, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j K.Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. III. Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin, Heidelberg: Springer, 1998, s. 194.
↑ ^a ^b Ophiopogon. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-11-25].
↑ E. Nasir: Ophiopogon. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-11-25].
↑ ^a ^b ^c Will Giles: Encyclopedia of Exotic Plants for Temperate Climates. Portland, Or.: Timber Press, 2007, s. 347. ISBN 978-0-88192-785-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 617, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Peter Beck: Rośliny akwariowe. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2002, s. 9. ISBN 83-7073-335-2.
↑ Joseph P. Hou, Youyu Jin: The Healing Power of Chinese Herbs and Medicinal Recipes. Psychology Press, 2005, s. 149. ISBN 0-7890-2202-8.
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 132. ISBN 978-83-925110-5-2.