Koniopłoch łąkowy

Koniopłoch łąkowy
Ilustracja
Koniopłoch łąkowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

koniopłoch

Gatunek

koniopłoch łąkowy

Nazwa systematyczna
Silaum silaus (L.) Schinz & Thell.
Vierteljahrsschr. Naturf. Ges. Zürich lx. 359 (1915).
Synonimy
  • Silaus flavescens Bernh.
Multimedia w Wikimedia Commons

Koniopłoch łąkowy (Silaum silaus) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych. Jedyny przedstawiciel rodzaju koniopłoch Silaum[3]. Występuje na rozległych obszarach Europy, z wyjątkiem jej południowych, zachodnich i północnych krańców, oraz w zachodniej Azji, sięgając do Azji Środkowej[3]. W Polsce występuje głównie na niżu i jest dość rzadki[4]. Brak go w północno-wschodniej części kraju, rzadki jest na południu[5].

Morfologia

Pokrój
Kwiatostan
Pokrój
Naga roślina zielna osiągająca od 40 do 100 cm wysokości[6].
Łodyga
Pod ziemią w postaci grubego, wielogłowego kłącza z tuniką tworzoną z pozostałości nasad liści. Nadziemna łodyga pełna, w dolnej części obła i tylko kreskowana, w górze kanciasta i rozgałęziona[6].
Liście
Skupione w dolnej części pędu, gdzie liście są długoogonkowe, u nasady pochwiasto rozszerzone, z blaszką 2–4-krotnie pierzasto złożoną z lancetowatych, zaostrzonych, obustronnie zwężonych listków o zagiętym i nieco szorstkim brzegu. Wyższe liście mają pochwy nierozdęte i blaszki słabo podzielone, najwyższe liście są zredukowane do łusek[6].
Kwiaty
Zebrane w baldaszki, a te w liczbie 5–10 (rzadziej do 25) tworzą baldach złożony. Pod kwiatostanem brak pokryw lub co najwyżej jest jedna–dwie. Pokrywek jest wiele, są lancetowate i wąsko obłonione. Kwiaty drobne, z płatkami korony zielonawożółtymi, na szczycie wyciętymi i z łatką. Brzeg kielicha niewyraźny[6].
Owoce
Rozłupnie rozpadające się na dwie jajowate rozłupki o długości ok. 4 mm i szerokości 2 mm, po dojrzeniu z nieco oskrzydlonymi żebrami[6][5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit[4]. Kwitnie od czerwca do września[6], przedprątne kwiaty zapylane są przez motyle[7]. Rośnie na wilgotnych łąkach. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Molinion caeruleae i Ass. Sanguisorbo-Silaetum (wymaga dalszych badań)[8]. Liczba chromosomów 2n = 22[4].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Gatunek należy do monotypowego rodzaju koniopłoch Silaum Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 (synonim: Silaus Bernhardi[9]). Takson ten należy do podrodziny Apioideae Seemann, rodziny selerowatych (Apiaceae Lindl.) z rzędu selerowców (Apiales Lindl.)[2].

Zagrożenia i ochrona

Umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[10].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
  3. ↑ a b Silaum Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-07-03].
  4. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. ↑ a b Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
  6. ↑ a b c d e f Marian Koczwara, Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 88-89.
  7. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  10. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.