Komunistyczny Związek Młodzieży Polski

Komunistyczny Związek Młodzieży Polski (KZMP), Związek Młodzieży Komunistycznej w Polsce – organizacja młodzieżowa Komunistycznej Partii Polski, działająca w II Rzeczypospolitej w latach 1922–1938.

Historia

KZMP powstał 17 marca 1922 jako sekcja polska Komunistycznej Międzynarodówki Młodzieży[1]. Do 1930 działał pod nazwą Związek Młodzieży Komunistycznej w Polsce. Jego nazwa była odpowiednikiem nazwy działającego w ZSRR Komunistycznego Związku Młodzieży (Komsomołu). Od 1923 w jego składzie (na prawach autonomicznych organizacji obwodowych) działały Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Białorusi (KZMZB) i Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Ukrainy (KZMZU), z czasem do organizacji włączono struktury Komcukunftu[2]. Od 1925 r. KZMP kierował organizacją pod nazwą „Pionier”[3], miała ona na celu krzewienie kultury, oświaty i sportu wśród młodzieży. Współpracował m.in. z Organizacją Niezależnej Młodzieży Ludowej „Orka”, Związkiem Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie” i w ograniczonym zakresie z Organizacją Młodzieży TUR.

W 1929 r. KZMP liczył 4100 członków, (według innych danych 6250 członków, w tym 450 na Zachodniej Ukrainie i 2200 na Zachodniej Białorusi)[4]. Oprócz tego w więzieniach przebywało ich 2500. Zaś na początku 1934 r. - w świetle własnych sprawozdań - 13200 członków[4]. Obliczono, że oprócz wyżej wymienionych „ścisłych” członków KZMP kieruje bezpośrednio wielotysięczną liczbą młodzieży zgrupowanej w nielegalnych i legalnych organizacjach pokrewnych, na które KZMP miał bezpośredni wpływ. Organizacje będące transmisjami KZMP do różnych środowisk młodzieży nazywano „przybudówkami”. Należały do nich: Związek Młodzieży Szkolnej (ZMS) – działający wśród młodzieży gimnazjalnej, średnich szkół technicznych i seminariów nauczycielskich; Związek Robotniczej Młodzieży Szkolnej – tak zwany „Zeteremsza”, odpowiednik poprzednio wymienionej organizacji na terenie szkół zawodowych; Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS) – „Życie” (późniejsza nazwa: Organizacja Młodzieży Socjalistycznej „Życie”) – lewicowa organizacja akademicka; Pionier – organizacja dziecięca; rewolucyjne koła poborowych (nazwa ta określa ściśle teren działania)[5], Związek Lewicy Akademickiej „Front”, Związek Niezamożnej Młodzieży Szkolnej. Oddziaływał także na młodzieżowe organizacje o charakterze kulturalno-oświatowym, np. na kluby sportowe, sekcje młodzieży przy klasowych związkach zawodowych, sekcje młodzieży PPS-Lewicy czy koła młodzieży chłopskiej zrzeszone w Samopomocy Chłopskiej[4].

W czasie II Zjazdu liczebność tych organizacji przedstawiała się w sposób następujący[5]:

Organizacje pozostające pod wpływami KZMP[5]
Organizacja Liczebność
Sekcje młodzieży przy związkach zawodowych 7700
Kluby sportowe („Czerwone”) 3000
Samopomoc Chłopska (koła młodzieży chłopskiej) 3000
PPS-Lewica (Wydział Młodzieży) 700
Ukraińskie organizacje legalne (głównie młodzież chłopska) 2000
Białoruskie organizacje legalne (głównie młodzież chłopska) 700
Razem 17100

W liczbach tych nie są uwzględnione dane liczbowe dotyczące ilości członków Pioniera, Związku Młodzieży Szkolnej, Związku Robotniczej Młodzieży Szkolnej oraz „Życia”. Wiadomo na przykład, że Pionier liczył w tym czasie ponad 3000 dzieci[5].

Drugi zjazd związku, obradujący w lutym 1930 r. zmienił dotychczasową nazwę: Związek Młodzieży Komunistycznej w Polsce, na Komunistyczny Związek Młodzieży Polski. Nowa nazwa miała sugerować dążenie związku do skupienia w swych szeregach postępowej młodzieży nie mającej jeszcze ukształtowanego światopoglądu. Oznaczała także odchodzenie od zasady awangardyzmu i zwrócenie większej uwagi na pracę masową z młodzieżą robotniczą, zatrudnioną w wielkich zakładach przemysłowych[4].

Związek w 1936 opracował Deklarację Praw Młodego Pokolenia Polski, która zakładała, iż czynne prawo wyborcze powinno być dozwolone od 21 lat, że należy walczyć z faszyzmem i rasizmem w sposób radykalny i stanowczy, i dążyć do wprowadzenia ustroju komunistycznego w Polsce. Oprócz Deklaracji... KC KZMP wydał także dokument pt. Droga pracującej młodzieży Polski, w którym zarysowany został długofalowy program walki o dyktaturę proletariatu[6].

Główni działacze: Bronisław Berman, Aleksander Kowalski, Alfred Lampe, Antoni Lipski, Roman Zambrowski. W latach 1922–1936 organem prasowym KZMP był „Towarzysz”, a w latach 1937–1938 „Towarzysz Młodzieży”[7][8]. Według danych ze sprawozdań KZMP Związek liczył w 1931 roku około 7 tysięcy działaczy a dwa lata później około 15 tysięcy. Większość członków stanowili Polacy pochodzenia chłopskiego[9]. Po wymordowaniu w ZSRR przez NKWD działaczy Komunistycznej Partii Polski w okresie „wielkiego terroru” i rozwiązaniu tej partii w sierpniu 1938 przez Komintern, również KZMP zakończył działalność[10].

W czasie okupacji hitlerowskiej niektórzy członkowie KZMP organizowali ZWM[11].

Obecnie do tradycji i działalności KZMP nawiązuje Postępowa Młodzież Polski[12]

Działacze

 Z tym tematem związana jest kategoria: Działacze Komunistycznego Związku Młodzieży Polski.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Greiner, Piotr. Słownik organizacji młodzieżowych w województwie śląskim w latach 1922–1939. Katowice: Muzeum Śląskie, 1993. s. 48.
  2. ↑ Bundist Counterculture in Interwar Poland. Syracuse, N.Y: Syracuse University Press, 2009. s. 9–10.
  3. ↑ Suchodolski, Bogdan. Wielka encyklopedia powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wyd. Naukowe, 1965. s. 781.
  4. ↑ a b c d Zygmunt Hemmerling, Deklaracja praw młodego pokolenia Polski, Jadwiga Kaliszuk (red.), Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1981, s. 17, 18, ISBN 83-222-0182-6.
  5. ↑ a b c d Romana Toruńczyk, Z dziejów rewolucyjnej walki młodzieży w latach 1929-1933, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1961, s. 80, 81.
  6. ↑ Zygmunt Hemmerling, Deklaracja praw młodego pokolenia Polski, Jadwiga Kaliszuk (red.), Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1981, s. 32, ISBN 83-222-0182-6.
  7. ↑ Kazimierski, Józef. Wielkie zakłady przemysłowe Warszawy. Warszawa: Państ. Wyd. Naukowe, 1978. s. 428.
  8. ↑ Hillebrandt, Bogdan, i Genowefa Słabek. Postępowy ruch młodzieżowy w Polsce: przewodnik bibliograficzny. Warszawa: „Iskry,”. 1980. s. 2.
  9. ↑ Cimek, Henryk. Jews in the Polish Communist Movement (1918–1937). politologia.univ.rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]..
  10. ↑ Kersten, Krystyna. The establishment of Communist rule in Poland, 1943–1948. Berkeley: University of California Press, 1991. s. 172.
  11. ↑ Komunistyczny Związek Młodzieży Polski, [w:] Józef Czyżewski (red.), Słownik historii Polski, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1973, s. 181.
  12. ↑ Postępowa Młodzież Polski [online], postep.org [dostęp 2016-11-29].

Bibliografia