Kościół Przemienienia Pańskiego w Wąsoszu – rzymskokatolickikościół parafialny z 1 połowy XVI wieku znajdujący się we wsi Wąsosz, dawnym mieście, przy ulicy Henryka Sienkiewicza.
Historia
Kościół rozpoczęto budować przed 1508 rokiem z fundacji proboszcza Andrzeja Noskowskiego, późniejszego biskupa płockiego[1][2]. Obecny kościół murowany poprzedzał kościół drewniany zbudowany co najmniej kilkadziesiąt lat wcześnie. W 1509 roku nastąpił pożar miasta. W latach 1517-1534 nadal trwała budowa kościoła[2]. Prace przerwano około 1540 roku nie doprowadzając ich do końca, ponieważ nie wykonano sklepień[2]. W 1656 roku kościół został zniszczony przez wojska szwedzkie, w związku z czym miejscowa szlachta na sejmiku w 1659 roku prosiła króla o pomoc w remoncie[3]. Bliżej nieokreślone prace prowadzono w kościele w 1682 r. na koszt podkanclerzego Stanisława Antoniego Szczuki[4]. Świątynia kilkakrotnie była niszczona przez pożary, między innymi w 1710, jednak został odnowiona. W 1819 r. kościół zamknięto ze względu na zły stan techniczny, jednak po kilku latach otworzono go ponownie. W 1834 roku zniszczył go kolejny pożar[2]. Kościół wyremontowano w roku 1852.
Około 1900 roku przeprowadzono w kościele dużą przebudowę, w trakcie której zostały wykonane sklepienia oraz przebudowana została zakrystia. Po 1912 roku została dobudowana neogotycka kruchta oraz dwie przybudówki po bokach prezbiterium[1]. W XX wieku przemurowano szczyty[2]. W 1963 roku przeprowadzono remont dachu.
Architektura i wyposażenie
Jest to świątynia gotycka mająca formę pseudobazyliki, o pięciu przęsłach z trzema nawami, o układzie pseudobazyliki. Na kalenicy umieszczona jest sygnaturka z przełomu XIX i XX wieku. Ściany zewnętrzne posiadają skarpy. Wewnątrz, między nawą główną a bocznymi, umieszczone są arkady o ostrych łukach, sklepienia krzyżowo-żebrowe w stylu neogotyckim z początku XX wieku. Polichromia posiada motywy ornamentalno – figuralne, reprezentująca postsecesję, wykonana przez Władysława Drapiewskiego w 1926 roku. Portal zachodni uskokowy, ostrołukowy. Obok portalu południowego uskokowa wnęka z kamienną kropielnicą[2].
Wyposażenie z początku XX w, wykonane w stylu neogotyckim.
Obrazy w ołtarzu głównym z 1908 roku: Przemienienie Pańskie, Wizja św. Franciszka, Św. Rozalia
Organy z 1894 roku wykonane zostały przez firmę Blomberg i Syn z Warszawy.
Wewnątrz przykościelnej dzwonnicy zawieszone są cztery dzwony. Dwa większe odlano w roku 1929, dzwon mały pochodzi z 1718 roku, a sygnaturka z roku 1852. W 2020 roku instrumenty zostały wyremontowane przez firmę Rduch Bells & Clocks[5].
Galeria
Ściana szczytowa
Portal południowy z kropielnicą
Portal zachodni
Dzwonnica przy kościele ok. 1915 r.
Przypisy
↑ abKatalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa, t. 9: Województwołomżyńskie, z. 3: Kolno, Grajewo i okolice, Warszawa 1988, s. 55-58.
↑ abcdefRobert M.R.M.KunkelRobert M.R.M., Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa: Wydawn. "DiG", 2006, s. 353, ISBN 978-83-7181-390-0 [dostęp 2024-09-04].
↑MirosławM.NagielskiMirosławM. i inni red., Zniszczenia szwedzkie na terenie Korony w okresie potopu 1655-1660, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2015, s. 303, ISBN 978-83-7181-732-8 [dostęp 2024-09-04].
_-_Dzwonnica_przy_ko%C5%9Bciele_paraf.jpg)