Kliczków Mały

wieś
Kościół św. Jana Nepomucena w Kliczkowie Małym
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	sieradzki
Gmina	Brzeźnio
Wysokość	175–190 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	331[2]
Strefa numeracyjna	43
Kod pocztowy	98-275[3]
Tablice rejestracyjne	ESI
SIMC	0699891
Położenie na mapie gminy Brzeźnio Kliczków Mały
Położenie na mapie Polski Kliczków Mały
Położenie na mapie województwa łódzkiego Kliczków Mały
Położenie na mapie powiatu sieradzkiego Kliczków Mały
51°32′15″N 18°31′32″E/51,537500 18,525556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Kliczków Mały – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Brzeźnio.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kliczków Mały. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa sieradzkiego.

Znajduje się na skraju dużego obszaru leśnego, w odległości 15 km na południowy zachód od Sieradza.

Kliczków Mały pojawia się w źródłach pisanych w 1392 r., kiedy to właścicielem był Jaśko z Kliczkowa. W XVI w. występuje Kliczków Mały (zwany też Starym) i Kliczków Wielki (Nowy). Miejscowość ta, pierwotnie należąca do Kliczkowskich, przeszła w I połowie XVI w. w ręce Benedykta Wiktorowskiego, a następnie w II połowie tego wieku do Tarnowskich herbu Jelita. W XVIII w. majątek Tarnowskich obejmował oba Kliczkowy i sąsiednie wsie: Chajew, Bukowiec, Gęsinę i Rososz. W 1930 r., po śmierci ostatniego z Tarnowskich – Antoniego, majętność trafiła (po kądzieli) do Wierzchlejskich.

3 września 1939 żołnierze Wehrmachtu zamordowali gajowego lasów majątku Kliczków Mały Franciszka Ochlaska oraz Antoniego Jadczaka^[4].

W czasie okupacji Niemcy wysiedlili część Polaków, a na ich miejsce sprowadzili Niemców wołyńskich. Kościół został zamknięty, a na plebanii utworzono placówkę Hitlerjugend. Jej członkowie spalili bibliotekę, wysiedlili proboszcza, ks. Bolesława Rosata, który zginął w Dachau, a kościół został zniszczony i zbezczeszczony. We dworze osiadł Niemiec Edward Buske i gospodarował tu jak właściciel do końca wojny.

Parafię w Kliczkowie Małym ustanowił w 1590 r. bp Karnkowski na prośbę starosty sieradzkiego i dziedzica wsi Sebastiana Tarnowskiego, który w tym czasie wybudował tu kościół Wniebowzięcia NMP, uposażając go czynszami i zbożem. Poprzednio Kliczków należał do parafii w Charłupi Wielkiej. W miejsce zużytego poprzedniego kościoła dziedzic Roch Tarnowski wystawił obecny drewniany kościół w 1764 r. pw. św. Jana Nepomucena. Jest to budowla drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowana, z dachem krytym gontem. Drewniana dzwonnica współczesna kościołowi. Wystrój wnętrza jest barokowy. Z wyposażenia na uwagę zasługuje obraz Chrystusa Ukrzyżowanego z klęczącą Marią Magdaleną z początku XVII w., na belce tęczowej późnogotycki krucyfiks z początku XVI w.

Zachował się nagrobek Sebastiana Tarnowskiego herbu Jelita, zmarłego w 1607 r., kasztelana konarskiego sieradzkiego, z rzeźbioną postacią leżącego rycerza na tumbie ozdobionej panopliami. Sebastian Tarnowski stracił stopę pod Wielkimi Łukami, w wyprawie na Moskwę z Batorym. Żelazna kula, która urwała mu stopę, umieszczona jest obok nagrobka.

Przy kościele jest grobowiec Tarnowskich, w którym spoczywa Ignacy Sariusz Tarnowski, naczelnik Okręgu Sieradzkiego w czasie powstania styczniowego. Spoczywa tam też jego syn Antoni, ostatni dziedzic Kliczkowa z tego rodu. Ks. Walerian Różycki (ur. w 1827 r., święcenia w 1854 r.), proboszcz parafii w czasie powstania 1863 r., wygłaszał patriotyczne kazania i przechowywał powstańców, za co został skazany na osiedlenie w Rosji. Przy kościele pomnikowe lipy drobnolistne i dzwonnica drewniana z II połowy XVIII w. Na cmentarzu parafialnym grób dwóch nieznanych żołnierzy 30. Pułku Strzelców Kaniowskich poległych w walce z Niemcami 3 września 1939 r.

We wsi znajduje się drewniany dwór, konstrukcji zrębowej, parterowy, z mieszkalnym poddaszem o rodowodzie zapewne z pocz. XIX w., ostatnio gruntownie odnowiony przez prywatnego nabywcę. Wokół dworu zachowana dawna fosa.

Naprzeciwko głównego wejścia do dworu znajduje się murowana kapliczka z rzeźbą św. Jana Nepomucena z poł. XIX w.

Na północ od wsi (przy polnej drodze do Wągłaczewa) stoi obelisk odsłonięty uroczyście 26 VIII 1992 r. staraniem nauczyciela Tadeusza Płoszańskiego, z napisem: "Pamięci uczestników Powstania Styczniowego 1863 r. Cześć bohaterom".

Na południe od wsi odsłonięto podobny obelisk z 1995 r. Na nim napis: "W tym miejscu w styczniu 1945 r. w czasie potyczki AK i BCh z hitlerowcami zginął dowódca oddziału partyzanckiego Czesław Bartosik. Poległym za Ojczyznę cześć i chwała".

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół parafialny pw. św. Jana Nepomucena, drewniany, 1764, nr rej.: 817 z 28.12.1967
• dzwonnica, drewniana, nr rej.: 818 z 28.12.1967
• zespół dworski, pocz. XIX w.:
  • dwór, drewniany, nr rej.: 819 z 28.12.1967
  • park, nr rej.: 820 z 28.12.1967

Wieś jest jednym z największych w środkowej Polsce skupiskiem pomnikowych drzew. W parku rośnie kilkanaście dębów szypułkowych o obwodach od 3 do 7 m, klon – 3,9 m, poza parkiem dalszych kilkanaście dębów, z których największy ma w obwodzie 772 cm i jest trzecim pod względem obwodu dębem w województwie^[6]. Obok dworu zwraca uwagę lipa szerokolistna o dwóch pniach zrośniętych w szyi korzeniowej, to drzewo o obwodzie 762 cm^[7], dwa jawory, z których większy ma obwód 405 cm^[8] oraz topola czarna o obwodzie ponad około 370 cm. Przy kościele dwie lipy drobnolistne o obwodach: 637 cm (drzewo jednopniowe) i 648 cm (drzewo o trzech pniach)^[9].

Miejscowość typowo rolnicza, otoczona pięknymi lasami, łąkami i stawami. Główne uprawy to zboża (żyto, pszenica, jęczmień) i ziemniaki, oraz produkcja mleczna i mięsna (bydło, świnie). Do Kliczkowa Małego doprowadzony jest wodociąg (ujęcie Kliczków-Kolonia), a także telefon (kierunkowy 43, numery zaczynające się od 8203 i 8204 itd.) We wsi znajdują się: biblioteka publiczna, przychodnia zdrowia, zabytkowy kościół, przykościelny cmentarz, cmentarz katolicki, zabytkowy dwór otoczony fosą i stawem, remiza ochotniczej straży pożarnej, budynek strażacki, dawny budynek strażacki, plac zabaw i inne budynki użyteczności publicznej. Do Kliczkowa Małego dostać się można autobusem PKS z Sieradza (kierunek końcowy: Chajew, Bukowiec, Brąszewice), z Brąszewic (kierunek Sieradz), Brzeźnia (kierunek Chajew, Brąszewice), Chajewa (kierunek Sieradz).

• Kliczków Wielki
• Kliczków-Kolonia

• Olaczek R., Obecny stan dębów zabytkowych w Kliczkowie, [w:] "Chrońmy przyrodę ojczystą", nr 21/1965, s. 47-51,
• A. Ruszkowski, "Sieradz i okolice", Sieradz 2000.